Milli mála - 2023, Side 64
MILLI MÁLA
64 Milli mála 15/2/2023
Markmið Ellis var hins vegar ekki aðeins að sýna lesandanum að
skordýrin gætu talað saman, heldur einnig að lesandinn gæti lært að
skilja mál þeirra. Þetta gerir höfundurinn listilega með því að semja
orð og setja þau saman á þann hátt að enskumælandi lesandi á að
geta ráðið í þau með dálítilli aðstoð, sem er auðvitað alltaf nauðsynleg
þegar fólk tileinkar sér nýtt tungumál, hvort sem aðstoðin felst í
orðabók, málfræðiriti eða útskýringum kennara. Höfundurinn nýtir
sér myndrænar aðstæður sem hún teiknar sjálf, þ.m.t. umhverfi,
líkamstjáningu skordýranna, hreina bendivísun (þar sem skordýrin
benda á eitthvað og segja hvað það er) og endurtekningu orða til þess
að „kenna“ lesandanum tungumál þeirra. Við lok lestrarins ætti les-
andinn ekki aðeins að geta skilið samtal meyjarflugnanna í (10),
heldur ætti hann að hafa skilið og tileinkað sér einingar skordýra-
málsins nógu vel til að búa til nýja setningu á skordýramáli Ellis.
(10) a. Du iz tak?
hvað er þetta
„Hvað er þetta?“
b. Ma nazoot.
ég veit-ekki
„Ég veit það ekki.“
Af þessu samtali ætti lesandinn að geta dregið þá ályktun að í skor-
dýramáli sé til spurnarorðið du, sem þýðir „hvað“, tengisögnin „vera“
sem hefur 3. p. et. beygingarmyndina iz og ábendingarfornafnið tak,
sem þýðir „þetta“. Þar að auki er til 1. persónufornafnið ma í þessu
máli sem getur staðið í frumlagssæti og sögnin nazoot „vita“ sem felur
í sér neitun. Það er ekki hægt að ráða af þessum gögnum hvort neit-
unin er fólgin í aðskeyti, en það er ekki óhugsandi. Sköpunarmáttur
skordýramálsins kemur betur í ljós þegar rýnt er í öll gögnin, eins og
verður gert í næsta kafla. Af gögnunum er ljóst að skordýramálið er
raunverulegt tilbúið tungumál sem hægt er að brjóta niður í smærri
einingar til að skapa nýjar segðir, ólíkt bullmáli mörgæsanna. Málið
flækist svo þegar skordýramál Ellis, sem var samið fyrir enskumæl-
andi málhafa, er þýtt á önnur tungumál, eins og komið hefur í ljós.
Bókin Du iz tak? hefur víðsvegar hlotið athygli og lof og verið
þýdd á mörg tungumál, þ.m.t. frönsku, spænsku, þýsku, hollensku,
ES ÞAK G ÐASPRAÐA?
10.33112/millimala.15.2.3