Milli mála - 2023, Qupperneq 69

MILLI MÁLA
Milli mála 15/2/2023 69
(12) a. Ég veit [það] ekki.
b. *Ég veit ekki [það].
Það er ekki fráleitt að þessi regla eigi líka við um íslenskt skordýra-
mál en það er auðvitað erfitt að draga ályktun út frá svona rýrum
gögnum. Það þarf líka að hafa í huga að andlagsstökk er skilyrt af
því að sögnin færist í svokallaðan beygingarhaus (Holmberg 1986)
sem þýðir að hún færist fram yfir setningarneitunina. Í íslensku skor-
dýramáli er neitunin táknuð með viðskeyti og því er ekki augljóst að
um sambærilega setningagerð sé að ræða en út frá þeim gögnum sem
eru til má samt setja fram þá tilgátu að í íslensku skordýramáli sé
andlagsstökk virk regla. Við skoðum möguleikann á virkni andlags-
stökks í íslensku skordýramáli hér að neðan en færum okkur nú að
næsta samtali.
Í næsta samtali segir eitt skordýr setninguna Ig pans úf þak se plonk
(„Ég held að þetta sé planta.“). Annað skordýr sem stendur nálægt
spyr á móti Kimman plonk? („Hvernig planta?“). Fyrra skordýrið
svarar aftur með setningu sem við höfum séð áður: Ig nað igsi („Ég
veit það ekki“). Í fyrstu setningunni, Ig pans úf þak se plonk, sjáum við
aftur persónufornafnið ig og ábendingarfornafnið þak. Hér sjáum við
líka sagnmyndina pans í merkingunni „held“, tenginguna úf, sem
virðist sambærilegt íslensku skýringartengingunni „að“ og nafnorðið
plonk sem þýðir „planta“. Loks sjáum við sagnmyndina se, sem svipar
til sambærilegu sagnmyndarinnar „sé“ (viðtengingarhátt tengisagnar-
innar „vera“) í íslensku. Út frá fyrra dæminu má draga þá ályktun að
í íslensku skordýramáli sé viðtengingarháttur og að hann sé a.m.k.
notaður í skýringarsetningum á eftir efasögninni „halda“, eins og í
þessu dæmi.
Í annarri setningunni sjáum við svo spurnarfornafnið kimman
(„hvernig“). Þetta er eina dæmið þar sem þetta spurnarfornafn kemur
fyrir en við getum þó borið það saman við spurnarfornafnið kva. Þessi
tvö fornöfn sýna okkur að hljóðkerfisleg uppbygging spurnarfornafna
í íslensku skordýramáli er ekki jafnregluleg og í íslensku.
Spurnarfornöfn í íslensku byrja öll á samhljóðaklasanum hv- og ef
það sama væri uppi á teningnum í skordýramáli, þá gætum við átt
von á því að öll spurnarfornöfn í íslensku skordýramáli byrjuðu á
samhljóðaklasanum kv-, eins og kva. Það eru engar vísbendingar í
INGUNN HREINBERG INDRIÐADÓTTIR