Milli mála - 2023, Qupperneq 84

MILLI MÁLA
84 Milli mála 15/2/2023
SVAR VIÐ BRÉFI FRÍÐU
Margar íslenskra skáldkvenna og rithöfunda sem fæddust á 19. öld
tóku ákvörðun um að flytja til Norður-Ameríku þar sem fjöldi starfa
var í boði fyrir konur. Fyrst þeirra var trúlega Helga Steinvör
Baldvinsdóttir eða Undína (1858–1941) sem var í hópi þeirra sem
fluttu vestur um haf í ágúst 1873 og orti kveðju vesturfarans „Á
burtsigling frá Íslandi 1873“ fyrir 150 árum á gufuskipinu Queen.5
Skáldkonan Pálína Ketilsdóttir (1849–1886) fór vestur árið 1875
ásamt manni sínum og ungum syni og ætlaði að setjast að við
Gravenhurst í Ontario-fylki en hraktist til Nýja Íslands árið eftir.
Hún varð því miður ekki gömul en náði þó að birta kvæði eftir sig í
vesturfarablaðinu Leifi . Torfhildur Hólm (1845–1918) kom síðan til
Nýja Íslands beint frá Íslandi 1876 og hóf að gefa út sögur eftir sig
tveimur árum seinna í blaðinu Framfari. Guðrún Þórðardóttir frá
Valshamri (1816/1817–1896) flutti vestur ásamt fjölskyldunni árið
1883.6 Júlíana Jónsdóttir kom ein til Vesturheims árið 1887 og sett-
ist að á Vesturströndinni eftir að búa fyrst í Dakóta en Helga Kress
færir rök fyrir því að Júlíana hafi lengi hugsað sér til hreyfings og ort
um það opinskátt í ljóðabókinni Stúlka.7 Anna Þórdís Eggertsdóttir
Eldon eða Gerður (1858–1936) flutti til Winnipeg árið eftir en hún
var meðal allra fyrstu kvenna til þess að birta skrif í blöðum um
kvenréttindamál á Íslandi og strax við komuna til Winnipeg fór hún
að birta greinar eftir sig um réttindi kvenna í vikublaðinu
Heimskringlu.8
Aðstæður þessara skáldkvenna voru mjög misjafnar á Íslandi sem
og í Norður-Ameríku en sjaldgæft er að finna heimildir um hvað
veldur því að þær fara vestur, annaðhvort einar (eins og Júlíana
Jónsdóttir) eða sem hluti af stærri fjölskylduhópi. Eins og Sigríður
Matthíasdóttir og Þorgerður Einarsdóttir hafa fjallað um voru ýmis
5 Birna Bjarnadóttir, „Another Emigrant Ship Crossing the Atlantic: The Poetics of Migration in
the Poetry of Undína and Stephan G. Stephansson“; Birna Bjarnadóttir, „Við erum hér, en hugur
okkar er heima: um líf og skáldskap Undínu“; Wolf, „Western Icelandic Women Writers: Their
Contribution to the Literary Canon“.
6 Helga Kress, „Ein á fjallatindum: skáldkonan Guðrún Þórðardóttir frá Valshamri“.
7 Helga Kress, „Stúlka án pilts: um líf og ljóð skáldkonunnar Júlíönu Jónsdóttur, þeirrar fyrstu sem
gaf út ljóðabók á Íslandi“.
8 Aðalheiður B. Ormsdóttir, „Þá var ekki latína stúlknafæða: kvenréttindakonan Þórdís
Eggertsdóttir“. Aðrar íslenskar skáldkonur sem fóru vestur voru m.a. Guðrún H. Finnsdóttir
(1884–1946) og Jakobína Sigurbjörnsdóttir Johnson (1883–1977) en sú síðarnefnda kom til
Kanada barn að aldri og settist seinna að í Seattle þar sem hún dó.
10.33112/millimala.15.2.4