Milli mála - 2023, Side 85

MILLI MÁLA
Milli mála 15/2/2023 85
tækifæri fyrir íslenskar konur í Vesturheimi sem buðust þeim ekki
heima, ekki síst fyrir einhleypar konur og ekkjur.9 Konur voru úti-
lokaðar frá mörgum störfum í kanadíska nýlendusamfélaginu en gátu
m.a. unnið umönnunarstörf og fengið ágæt laun miðað við það sem
þekktist á Íslandi.10 Þær sem höfðu hlotið betri menntun (eins og
Torfhildur Hólm og Anna Eldon) gátu starfað sem kennarar barna
íslenskra innflytjenda eða sem sjálfstætt starfandi kennslukonur.
Konur gátu sjaldnast tekið beinan þátt í verkefnum í boði kanadískra
yfirvalda, þar sem miðað var við að úthluta innflytjendum frá Evrópu
bújörðum í vesturhluta landsins á mjög hagstæðum kjörum, en von
um rými fyrir sig og sköpunargáfuna gat engu að síður verið sterkur
hvati til að flytja út.
Skáldkonan Arnfríður Sigurgeirsdóttir (f. 1. ágúst 1880, d. 8.
mars 1954), sem birti ljóðin sín undir gælunafninu Fríða, fæddist og
dó í Mývatnssveit. Hún byrjaði að yrkja opinberlega um tvítugt eftir
að rithöfundurinn Jón Stefánsson á Litluströnd eða Þorgils gjallandi
skoraði á hana að flytja kvæði á samkomu.11 Um þetta leyti vann hún
á Akureyri en eftir tvö ár í þéttbýli sneri hún aftur í Mývatnssveit þar
sem hún giftist bóndasyninum Þorláki Jónssyni (1884–1930) og sett-
ist að á Skútustöðum. Þar orti hún mest tækifæriskvæði um atburði
í nærsamfélaginu eða innan eigin fjölskyldu. Bréfaskipti hennar við
Petrínu Guðmundsdóttur, föðursystur sína í Norður-Ameríku, varpa
hins vegar ljósi á það hvernig togstreita skapaðist í lífi hennar við
upphaf 2. áratugs 20. aldar. Hún var þá einstæð kona á fertugsaldri
en hafði orðið fyrir því sára áfalli að missa yngri systur, móður og
föður. Petrína hvatti hana eindregið til þess að koma til sín og svo er
að sjá að Arnfríður hafi velt því alvarlega fyrir sér að flytja til
Saskatchewan um tíma.
9 Sigríður Matthíasdóttir og Þorgerður Einarsdóttir, „Single women who emigrated from Iceland to
North America, 1870–1914: Forgotten women with agency?“.
10 Eins og sést skýrt í Canada’s Early Women Writers-gagnagrunninum (Canadian Writing Research
Collaboratory, https://cwrc.ca/project/canadas-early-women-writers), sem nær til kvenna sem birtu
skrif á ensku í Kanada, var t.d. afar lítið um það að aðfluttar konur sem áttu ekki enskan bakgrunn
gætu tekið þátt í útgáfustörfum utan eigin innflytjendasamfélags. Laura Goodman Salverson
(1890–1970), Vera Lysenko (1910–1975) og aðrar konur af annarri kynslóð innflytjenda ruddu að
mörgu leyti brautina í þeim efnum.
11 Sbr. inngang Karls Kristjánssonar að einni ljóðabók Fríðu. Arnfríður Sigurgeirsdóttir, Séð að
heiman: ævisöguþættir, minni og ljóð, 13. Um Fríðu hefur fátt verið skrifað en sjá þó Helga Kress,
Stúlka . Ljóð eftir íslenskar konur, 198.
KATELIN MARIT PARSONS