Milli mála - 2023, Qupperneq 96

MILLI MÁLA
96 Milli mála 15/2/2023
Petrínu er ljóst að Arnfríður ætlar ekki vestur úr þessu en hún nýtur
þess samt að skrifast á og skiptist á fréttum. Tilfinningaleg bönd
milli kvennanna tveggja eru greinileg í bréfunum. Fyrri heimsstyrj-
öldin setti strik í reikninginn en að minnsta kosti þrjú bréf til Fríðu
eru skrifuð á tímabilinu 1917–1921 og innihalda fyrst og fremst
fréttir af henni og hennar fólki og kveðjur til Fríðu og annarra á
Íslandi. Í einu ódagsettu bréfi er vikið að því að hún sé að verða
sjóndöpur og líklegt er að hún hafi hætt að geta skrifað til Fríðu á
allra síðustu árum sínum, en hún dó 21. janúar 1928.
Strákarnir mennta sig, kvænast og fara að eignast börn og Petrína
tjáir þakklæti til tengdadætra sinna fyrir að veita sér mikla hjálp.
Hún hefur sérstakt dálæti á Lissí konu Péturs en í því samhengi
kemur skýrt fram að Petrína kann mjög takmarkaða ensku: „Okkur
þykir mjög vænt um hana. Hún getur ekki verið okkur betri. Við
verðum sjaldan ráðalausar að skilja hvur aðra. Ekki skaltu halda að
ég skilji ensku eða tali nema einstaka orð“.43
Ekki var óalgengt að íslenskir innflytjendur sem komu vestur á
fullorðinsárum lærðu enga eða nánast enga ensku. Jón Halldórsson
skrifar árið 1914 um annan vesturfara að „hann er eins og margir
landar, skeytti ekki um að læra ensku [...] getur síðan ekki talað við
sonarkonur sínar og því síður við barnabörn sín; er svo í rauninni
einstæðingur og vill helst vera milli landa“ og bætir við „sá sem best
talar ensku, talar fyrir heilu ættina“.44 Bréf Petrínu gefa þó aðra sýn
þar sem hún leggur áherslu á gagnkvæman skilning kvennanna sem
byggist ekki á tungumálakunnáttu. Petrína virðist vilja fullvissa
Arnfríði um að hún sé ekki lengur eina konan í fjölskyldunni og fái
þann stuðning sem Arnfríður geti ekki veitt henni.
Bréfið sem hér um ræðir er skrifað rúmlega tuttugu og fimm
árum eftir komu Petrínu til Norður-Ameríku og sýnir hvernig skrif
Íslendinga – og ritmenning fyrstu kynslóðarinnar –heldur áfram að
takmarkast nær eingöngu við íslenskt ritmál á þeim slóðum þar sem
íslenskir innflytjendur eru fjölmennastir en hverfur nánast með
næstu kynslóð. Hlutverk handskrifaðra texta á íslensku á borð við
43 „[O]kkur þikir mjög vænt um hana hún gjetur ekki verid okkur betri vid verdum sjaldan ráda-
lausar ad skilja hvur adra ekki skaltu halda ad eg skili ensku eda tali nema einstaka ord.“ Petrína
Guðmundsdóttir til Arnfríðar Sigurgeirsdóttur, 22. maí [1919], 2v.
44 Jón Halldórsson, Atriði ævi minnar, 177.
SVAR VIÐ BRÉFI FRÍÐU
10.33112/millimala.15.2.4