Milli mála - 2023, Qupperneq 97

MILLI MÁLA
Milli mála 15/2/2023 97
bréf er þó smám saman að breytast og handskrifað efni að heiman
verður eins og hárlokkar eða yfirsæng, mikilvæg efnisleg tenging við
fortíðina.
Fimm bréf berast Arnfríði frá Jóni syni Petrínu og Steingríms, þar
af tvö sem eru skrifuð fyrir andlát Sigurgeirs (eitt er dagsett 16. mars
1908, en í hitt vantar fyrsta blaðið) og þrjú sem eru talsvert yngri eða
frá tímabilinu 1928–1932. Fram kemur að þau Arnfríður léku sér
saman sem börn, enda voru þau á sama reki, en bræðurnir Þorsteinn
og Pétur voru mun yngri. Áhugavert er að bera saman bréf Petrínu
og Jóns þar sem hann fjallar meðal annars um bréfaskriftir sínar og
móður sinnar. Jón er opinskárri um erfiðleikana sem hann og aðrir
innflytjendur hafa upplifað í áranna rás. Lýsingar af fyrstu árunum í
Ameríku bregða upp mynd af miklu erfiðari aðstæðum en Petrína
segir frá í sínum bréfum og hann er einn til frásagnar um hrakninga
þeirra í Minnesóta. Segir hann berum orðum að fjölskyldan hafi búið
þar við sultarmörk, en að foreldrarnir hefðu hlíft sonunum við matar-
skorti eftir bestu getu.45
Þegar bréf Petrínu og Jóns sonar hennar eru borin saman sést að
hún hikaði mjög við að skrifa um eigin erfiðleika og kaus heldur að
rjúfa tengsl sín við ættmenni á Íslandi um margra ára skeið. Það var
aðeins þegar Petrína vonaðist raunverulega til þess að Arnfríður
kæmi til sín til Kanada að hún tjáði sig um erfiðari hlið þess að vera
innflytjandi – um þreytuna og löngunina til þess að sameina
fjölskylduna aftur á ný. Það var líka Jón sem útskýrði fyrir frænkunni
að Petrína hefði alla tíð átt mjög erfitt með skriftina, enda væntan-
lega sjálflærð með öllu. Skort á næði til þess að skrifa átti hún sam-
merkt með Fríðu skáldkonu sem þurfti eins og frænkan í Kanada að
skrifa og yrkja í hjáverkum. Drengir í annars veikri stöðu í samfélaginu
gátu fengið félagslega viðurkenningu og jafnvel frí frá öðrum
verkefnum til þess að stunda skriftir en slíkt var tæplega í boði fyrir
konur eins og Petrínu eða Arnfríði.46 Arnfríður fékk góða hvatningu
frá öðrum til þess að yrkja og skrifa, m.a. frá Petrínu frænku sinni í
45 „Þar [í Roseau County í Minnesóta] áttum við aumu æfina, og það veit jeg nú að þar sultu foreldrar
mínir, þaug höfðu samt einhvern veg til þess að láta okkur hafa svo ofan í okkur að ekki kirkti
vöxt, við erum allir stærri menn en í meðal lagi.“ Jón Steingrímsson til Arnfríðar Sigurgeirsdóttur,
12. maí 1928, 2v–3r.
46 Sbr. Sigurður Gylfi Magnússon og Davíð Ólafsson, Minor Knowledge and Microhistory: Manuscript
Culture in the Nineteenth Century.
KATELIN MARIT PARSONS