Milli mála - 2023, Qupperneq 99

MILLI MÁLA
Milli mála 15/2/2023 99
Í erindi sem skáldkonan Fríða hélt á Slægjufundi Mývetninga um
kveðskap um Mývatnssveit tekur hún upp hanskann fyrir þá sem
hafa flust í þéttbýli í atvinnuskyni, en stofnað þar átthagafélög.
Alþýðuskáldkonunni sárnar þegar hún heyrir „menntamenn“ fleygja
því fram að slíkt fólk hafi ekki minnsta vit á ættjarðarást og hugsi
bara um nærumhverfi bernskunnar. Fríða telur að átthagaást sé eins
og lítill lækur sem fellur í stærra fljót ættjarðarástar en „aldrei hef ég
gengið þess dulin, að höfundur ljóss og lífs leggur hverju barni í
brjóst fræ ástar og ræktarsemi til þess, er annaðist það ósjálfbjarga,
og stöðva þeirra, er veittu því skjól og yndi í bernsku“.51 Hún bætir
við að hún tryði betur afdalastúlkunni sem fórnaði ástarhamingju
sinni til þess að annast veika, gamla móður sína í Garðshorni til að
sinna ættjörð sinni „en þeim, sem yfirgefa farlama föður og móður og
ganga á mála hjá Goðmundi á Glæsisvöllum, í von um fé og frama.“52
Í þessum orðum má greina einlæga afstöðu Fríðu til sambands
lands, fjölskyldu og einstaklings. Tryggð við fjölskylduna (og sér í
lagi við foreldrana) vegur þyngra en hagur eða ástir einstaklingsins
en velgengni landsins er fólgin í því að hlúa vel að nærsamfélaginu.
Þjóðin er einfaldlega heildin sem samanstendur af öllum brotunum.
Ljóst er að „nærsamfélag“ Fríðu við upphaf 20. aldar náði yfir
fleiri lönd en Ísland. Stór hluti ættingjanna bjó í Vesturheimi og hún
fór að rækta sambandið við þau í auknum mæli á fullorðinsárum
sínum. Ákveðin togstreita virðist hafa verið milli föður hennar og
frændfólksins sem vildi að hún kæmi einnig vestur og fengi betri
tækifæri til þess að menntast og fá góða atvinnu. Það kom aldrei til
greina að yfirgefa föðurinn að honum lifandi en við fráfall hans varð
hún ein eftir og hafði fá tækifæri í heimasveitinni sem einstæð kona.
Ættingjarnir vildu strax grípa hana í áfallinu og aðstoða með því að
koma henni til sín í Kanada og nokkuð ljóst er að hún hefði þegið
boðið hefði ástin ekki bankað á dyr á örlagastund og skapað um leið
nýja möguleika á öruggri stöðu í samfélaginu. Heima á Skútustöðum
gat hún sest um kyrrt, en það að Petrína og Steingrímur í
Saskatchewan voru fús til þess að hjálpa henni styrkti tvímælalast
stöðu skáldkonunnar í Mývatnssveit þar sem hún hafði raunverulegt
val um sína framtíð.
51 Arnfríður Sigurgeirsdóttir, Séð að heiman, 127–128.
52 Arnfríður Sigurgeirsdóttir, Séð að heiman, 128.
KATELIN MARIT PARSONS