Mímir - 01.07.1987, Síða 48

þegar hann bjó í haginn fyrir einmitt þá þætti
sem gátu kollvarpað öllum lyklinum. Hann
vildi búa tii bann til að láta reyna á þessar
verur sínar en um leið fær hann þeim upp í
hendurnar grundvallardæmi um hvernig má
grafa undan því sem álitið er náttúrleg skipan
hlutanna. Hvers vegna ætti epli sem er rautt að
vera óætt eins og það væri blátt?
Illu heilli ætlaði Guð að innleiða menning-
arhefðina en svo virðist einmitt sem menningin
fæðist þegar blásið er til einhvers banns af yfir-
völdum. Það má vera að hægt sé að rökstyðja
að menningin hafi verið þarna fyrir þegar haft
er í huga að tungumálið var til og allt sköpun-
arstarf Guðs var þá þegar norm, uppspretta
valds, lögmál. En hver mun nokkru sinni geta
rakið lið fyrir lið rás viðburðanna á þessum
merku tímamótum mannkynssögunnar? Hvað
nú ef tungumálið myndaðist ekki fyrr en ein-
hvern tíma eftir tilurð bannsins? Að þessu
sinni er það ekki í mínum verkahring að útkljá
vandamálið um uppruna tungumálsins heldur
er ég aðeins að ráðskast hér með ímyndað
mállíkan. Hvað sem því líður þá höfum við
fulla heimild til að staðhæfa að Guð hafi rasað
heldur um ráð fram; enn er þó of snemmt að
segja til um hvar honum skaust nákvæmlega.
Fyrst verðum við að hverfa aftur til Eden og
þeirrar kreppu sem þar fer ört dýpkandi.
Adam og Eva hafa nú verið trakteruð á
þessu eplabanni og þá þykir þeim nauðsyn
bera til að aðlaga merkingartengdu keðjurnar
úr (3) breyttum viðhorfum og nýjar keðjur
verða til:
(5)
Rautt = Ætt = Gott =
Blátt = Óætt = Vont =
Fallegt= Já
Ljótt = Nei = Snákur og Epli
Og þá er stutt skrefið í
Snákur = Epli
Þetta sýnir að merkingarheimurinn er fljótur
að riðlast miðað við upphafsaðstæðurnar.
Reyndar lítur út fyrir að merkingarheimur nú-
tímamannsins eigi meira skylt við (5) en (3).
Þetta misgengi í kerfinu veitir vísbendingar um
fyrstu mótsagnirnar í undralandi Adams og
Evu.
Þar sem fyrstu mótsagnirnar taka á sig
snið í merkingarheiminum Eden
Það fer ekkert á milli mála að ákveðin hefð
kemst ævinlega á skynjunina, og því leyfist
okkur að halda áfram að tala um eplið sem
/rautt/, jafnvel þótt við vitum ofurvel að það
hefur verið merkingarlega tengt því sem er
vont og óætt og þaraf Ieiðandi Blátt. Setningin
(6) BAAAB. ABBBBBA (eplið er rautt),
er í beinni mótsögn við hina setninguna,
(7) BAAAB.BAAAAAB (eplið er blátt).
Það rennur allt í einu upp fyrir Adam og
Evu að hér er eitthvað ankannalegt. Hugtak
með tiltekna aðalmerkingu kemst í fullkomna
nrótsögn við þær hjámerkingar sem það kemst
ekki hjá því að framleiða; þessa mótsögn er á
engan hátt hægt að tjá með þeim aðalmerking-
um sem þau ráða yfir i sínum venjulega orða-
forða. Þau geta ekki með nokkru móti tekið
eplið sérstaklega út úr og tilgreint það með því
að segja /þetta er rautt/. Og vitaskuld er þeim
heldur óljúft að fara að forma mótsögnina —
„eplið er rautt, það er blátt“ —, svo þau verða
að láta sér lynda að tiltaka séreðli eplisins með
ambögulegri myndhverfingu eins og /hluturinn
sem er rauöur og blár/ eða kannski væri skárra
að segja /hluturinn sem er kallaður rauð-blár/.
í staðinn fyrir jafn ómstríða yrðingu og
/BAAAB.ABBBBBA. BAAAAAB/ (eplið er
rautt, það er blátt), kjósa þau heldur að búa til
metafór, samsett nafn sem getur komið í stað-
inn fyrir setninguna. Þetta losar þau undan
48