Goðasteinn - 01.09.1998, Page 15

Goðasteinn 1998
kostir gefnir af Eyjólfi og hans mönn-
um. Að vísu leyfir Kolbeinn grön
frænku sinni Gróu, konu Gissurar, að
ganga út en hún fær hann til þess að
sleppa Ingibjörgu tengdadóttur sinni.
En henni er sjálfri hrint að sumra
manna sögn af Þorsteini genju inn í
eldinn er hún leitar að tíu ára gömlu
barni. Margt annað í frásögninni ber
vott um grimmd brennumanna og er
meðal annars höggvin hönd af Katli
Gissurarsyni, ungum syni höfðingjans.
Enn fremur er vegið að brúðgumanum
Halli Gissurarsyni eftir að hann er
fallinn og ámátleg er lýsing þess er
munkur nokkur kippir honum fáklædd-
um til kirkju; kuldi kemur í sár Halls
en munkinn kelur á fótunum. Við finn-
um fyrir nálægð höfundarins þegar
hann fylgir eftir dóttur sinni sem er
klædd náttserk og er berfætt, aðeins
þrettán vetra gömul. Sturla kemst svo
að orði þegar Ingibjörgu er fylgt til
Halldóru Snorradóttur í Odda: „Var
hún mjög þrekuð, barn að aldri (642).“
Sturla er yfirleitt nokkuð kaldur
sagnaritari, þannig skynjum við sjaldan
hug hans til atburða en hér er honum
mikið niðri fyrir. Stigvaxandi ofbeldið
nær hámarki er Halldór Ögmundsson
hefur fengið grið hjá Eyjólfi en er síðan
drepinn miskunnarlaust af tveimur
mönnurn við kirkjuna. Helgi kirkjunnar
er vanvirt þegar blóð fórnarlambsins
hrýtur á hana og þá má segja að öll vígi
séu fallin.
Síðasta hálmstrá þeirra sem þurfa að
þola gegndarlausar árásir er að flýja í
kirkjur. Þeir sem vanvirða helgidóminn
á þennan hátt eru ofbeldismenn sem
: svífast einskis.
Flosi Þórðarson er kannski ekki eins
göfugur og Gissur hvíti en hann gerir
sér fulla grein fyrir því að verk hans er
bæði stórvirki og illvirki. Hann virðir
andstæðinga sína og veit að það er sið-
laust að leyfa börnum, konum og göml-
um mönnum ekki útgöngu. Flosi reynir
að korna í veg fyrir að hinn vitri Njáll
brenni inni en svar spekingsins er full-
komlega í samræmi við fornar sæmd-
arhugsjónir: „Eigi vil ég út ganga, því
að ég er maður gamall og Iítt til búinn
að hefna sona minna, en ég vil eigi lifa
við skömm (330).“
Hann getur ekki hugsað sér að lifa
án sæmdar, og samheldni fjölskyldunn-
ar kemur berlega í Ijós þegar Bergþóra
kona hans fylgir honum í dauðann.
Jafnvel tíu ára sonur Kára, Þórður, er
hvergi banginn og er tilbúinn undir
dauðann eins og aldraður sé. Þau leggj-
ast undir húðina en gleyma ekki að
signa sig til þess að sálir þeirra séu
öruggar í höndum guðs.
Víkur þá sögunni að Skarphéðni
Njálssyni. Hann er ótvíræð hetja eins
og þær gerast mestar í Islendingasög-
um. Hann bregst drengilega við, hvað
sem á gengur — hann er kaldur karl á
ögurstundu. Kaldhæðnin sem fylgir
honum er samt ekki laus við sársauka
og ógæfan er hluti af lífi hans. Skarp-
héðinn og félagar verjast af miklum
eldmóði en þó kernur að því að þrengja
fer að þeim. Kári vill leita útgöngu
vegna þess að hverjum manni er
„boðið að leita sér lífs (332).“ Honum
-13-