Goðasteinn - 01.09.1998, Page 163
Goðasteinn 1998
Niður af Hólmsárbotnum er Hólmsár-
lón. Þegar kemur niður fyrir lónið
þrengir að ánni. Þar heitir Rauðibotn
sem er gamall gígur. Suður af Svarta-
felli er Svartafellstangi. Nú orðið til-
heyrir landið austan Strúts, Skaftár-
tungu. Mörkin eru úr hátoppi Strúts í
Hólmsárbotnalaug, sem nú er oft rang-
lega nefnd Strútslaug.
Bílvegur úr Hvanngili og austur
Mælifellssand °
Leiðin úr Hvanngili austur Mæli-
fellssand liggur um Þrætutanga sunnan
Kaldaklofskvíslar, sem rennur þarna
sunnan og austan í Hvanngilshnausum
en vegurinn fjærlægist þá þegar kemur
skammt austur með kvíslinni. Stefnir
þá á Mælifell í aðalatriðum. I suður-
brún þess er klöpp með gati í gegn en
það sést vel utan af sandi í björtu veðri.
Austur á miðjum Mælifellssandi suður
af Kaldaklofi nokkuð norðar en bíl-
brautin liggur, er sandalda sem nefnd
hefur verið Slysaalda og snýr frá norði
til suðurs. Vestan við hana er ávöl
móbergstunga. A henni stendur lítil
varða. Þar fundust bein fjögurra
Skaftfellinga sem þar urðu úti er þeir
voru á leið til vers haustið 1868. Þann
11. október lögðu þeir af stað úr Skaft-
ártungum en tíu árum síðar eða 24.
september 1878 fundust bein þeirra
skamman veg frá þeim leiðum sem
farnar voru venjulega. Þarna hafa þau
allan þennan tíma legið, hulin snjó og
sandi. Margt hefir verið rætt og ritað
um örlög þeirra fjórmenninga, en það
er saga sem aldrei verður skýrð til
fulls. En víst er að þeim var fylgt af
stað út á Veðurháls. Þaðan eru 5-6 km
að þeiin stað er bein þeirra fundust um
það bil miðja leið milli Veðurháls og
Hvanngils.
Við suðurenda Veðurháls rennur
Brennivínskvísl og síðan norður að
Strút. Rétt austan við suðurenda Veður-
háls er Mælifell 791 m. Það er á mörk-
um Alftavers- og Rangárvallaafréttar
en mörkin eru úr Mælifelli í Strút.
Þegar komið er nokkurn spöl austur
fyrir Mælifell er komið að Öldufells-
leið, sem er austan undir Háöldu og
liggur suður á Alftaversafrétt og þaðan
í byggð. Mörk þau sem nú gilda á milli
Alftavers-, Skaftártungna- og Rangár-
vallaafréttar hafa gilt frá árinu 1989, þá
ákveðin með Hæstaréttardómi.
I þessum pistli um Rangárvallaafrétt
og Fjallabaksleið syðri hef ég haldið
mig við málvenjur og átta viðmiðanir
eins og þær tíðkuðust á þeim árum sem
ég fór til fjalls sem smali, þ.e.1936-
1960. Attum, eins og þær voru oftast
greindar, ber ekki alveg saman við það
sem áttaviti segir okkur. Suður er t.d. í
daglegu máli talið u.þ.b. einni eykt
lengra til hægri en áttavitinn segir til
um. Sama hefur gilt um allar viðmið-
anir í byggð á Rangárvöllum. Þá hef ég
ekki nefnt hér nokkur ný örnefni sem
orðið hafa til núna á síðustu árum. Eru
þau sérstaklega á Grasleysunum eða
austur af Vatnafjöllum. Þar er einnig
komið fjallsnafn, Sléttafell sem er
gamalt fjallsheiti austur á afrétti. Það er
miður þegar menn sem eru að nefna
fjöll eða önnur kennileiti þekkja ekki
-161-