Lögfræðingur - 01.01.1899, Síða 63

Agaugur búfjár.
63
Orðið skaðabót þýðir endurgjald fyrir skaða, en þar
sem um ágang er að ræða, verður spurning um, hver
skaðinn er. þ>að er auðsætt, að, ef um garða er að ræða,
er skaðinn það tjón, er ágangsfjeð gjörir á þeim, með því
að brjóta þá, sparka þá o. sv. frv., en ef um tún og
engjar er að ræða, þá er skaðinn það tjón, er kemur fram
við það, að fjenaðurinn bítur gras á þeim, traðkar grasið
niður, sporar þau o. sv. frv. f>etta er beinn skaði, sem
vafalaust er átt við í orðinu skaðabót, en svo er og ann-
ar óbeinn skaði, svo sem við að reka búfjeð úr landinu
o. sv. frv, Verður þá spurning um, hvort fjáreigandi eigi
einnig að borga fyrir slíkan skaða. En þessi skilningur
getur eigi samrýmst orðum laganna, því að eptir orðunum er
að eins átt við þann skaða, er fjenaðurinn gjörir, eða
skaða þann, sem gjörr er o. sv. frv.]) Samkvæmt þessu
verður að álíta, að skaðabót sje að eins endurgjald fyrir
beinan skaða, er ágangsfjenaður gjörir.
þ>ví næst verður spurning um, hvernig á að ákveða
skaðabæturnar. I Jónsbók, Idb. 18. kap., er svo ákveðið:
«En allan áverka jarðar skulu meta 6 skynsamir menn.»
þ>etta á einnig að gilda um skaða af ágangi samkvæmt
Jb. Llb. 33. kap., sjá orðin: «6 skynsama menn meta usla
þann, er gjörr var.» Eptir þessu er ljóst fyrst og fremst,
að meta átti skaðann, og í öðru lagi, að þetta mat áttu
6 skynsamir menn að gjöra.
En nú verður spurnigum, hvernig átti að kveðja þessa
menn til matsins. þ>að sjest af Jónsbók1 2), að menn áttu
1) Jb. Llb. 23. kap.: „bæti skaða þann allan, sem fé hans
gerir“. 32. kap.: „allan usla þann, semfénaðr gerir.“ 33. kap.:
„meta usla þanu, er gjörr er.“
2) Jb. Farmannalög 25. kap. Jb. Lbr. 3. og 4. kap,