Lögfræðingur - 01.01.1899, Page 124

124
Páll Briem.
greiða hærra álag á húsið, en annars hefði verið. Efhann
gjörir hús af nýju, þá tapar hann, ef til vill, á því þeim
mun meira, sem húsið er meira virði.
Jeg hygg því, að óhætt sje að segja, að lögin styðji
eigi að því, að húsasldpun á jörðum taki verulegum um-
hótum, heldur miklu fremur hindri þær.
En það er ekki að eins í þessu, sem þetta kemur
fram heldur í fleiru. I 15. grein ábúðarlaganna segir svo :
«Skyldur er maður að halda uppi húsum þeim öllum, er
þá voru, er hann kom tiljarðar og jörðu fylgja, og ábyrgj-
ast fyrning þeirran.
þ>essi ákvæði eru verulegur þröskuldur í vegi fyrir
umbótum á húsum. En auk þess eru þau mjög óheppi-
leg frá hagfræðislegu sjónarmiði, og vona jeg að mönn-
um verði það Ijóst, þegar þeir athuga, hvernig fyrning
húsa er í eðli sínu.
Ef hús fellur, þegar það er 50 ára, þá getur fall
þess borið að í einu vetfangi; en fyrningin kemur
eigi í einu vetfangi; hún á sjer stað jafnt og þjett
öll ár hússins. Sá, sem því eigi leggur neitt upp á hverju
ári, fyrir fyrningu, hann eyðir eigi að eins vöxtunum,
heldur og höfuðstólnum. En þegar lögin stuðla til þess,
að fátækir menn eyði þeim höfuðstól, sem þeir eiga að
varðveita, þá eru þau hagfræðislega röng.
Meðan jarðarhús eru bæði fá og lítilmótleg, meðan
baðstofa, búr, eldhús, bæjardvr og fjós eru eigi metin
meira á 10 hundraða jörð, en 129 krónur, eins og kom
fyrir í Rangárvallasýslu, þegar jeg var þar, — meðan þetta
er svo, þá skiptir eigi miklu þótt höfuðstóllinn eyðist, en
ef jarðarhúsin yrðu hætileg og mikils virði, þá myndi brátt
koma í Ijós, hversu ábúðarlögin liefðu skaðvænlegar af-
leiðingar að þessa leyti. Sá, sem tekur við nýjum og