Lögfræðingur - 01.01.1899, Page 143
Erfðaábúrt, sjálfsábúð og leiguábúð.
143
6. Pvestsetrin og kirkjujarðirnar eru eign þjóðarinn-
ar. Fyrir því er full ástæða til þess, að fje verði lagt
fram af landssjóði, honum að skaðlausu. til þess að koma
húsaskipun þar í betra horf. Prestarnir eru nokkurs konar
leiguliðar. peir geta eigi unað við, að hafa húsin eins ill
og verið liefur á prestsetrunum, og hafa þeir því verið að
bæta húsakynnin á þeim. En þeir, sem bæta þau, sæta
liinum mestu afarkostum. Ef þeir eiga sjálíir húsin, þá
geta þeir eigi búist við að fá fyrir þau, nema eins og aðrir
leiguliðar, þriðjung eða helming verðs; en ef þeir fá lán
til þeirra, svo að þau sjeu eign prestakallsins, þá eiga
þeir fyrst að endurborga þau að fullu, og þar að auki að
borga fyrir alla fyrningu á þeim, sem getur orðið mjög
liátt gjald.
[>etta virðist vera bæði órjottlátt og ótryggilegt. [>að
er órjettlátt að heimta, að prestar gefi stórfje af sínum
litlu launum, þótt þeir vilji hafa hæfileg hús, og það er ó-
tryggilegt, að heimta fyrningarálagið allt í einu, er prest-
ar fara frá brauðum. [>að er alls eigi víst, að presturinn
eigi fyrir álaginu; hann getur orðið gjaldþrota, og álagið
tapast. En hvar á sá skaði að lenda? A eiganda hús-
anna, þjóðinni, eða viðtakandi presti?
I>að virðist miklu rjettara að hafa þetta, eins og áð-
ur er ávikið með þjóðjarðirnar, þannig, að presturinn
greiði vexti af lánsupphæðinni, afborgun, sem er nægileg
fyrir fyrningu, vátryggingargjald og einhverja upphæð, sem
væri nægileg fvrir umsjón þeirri, sem þyrfti að hafa, til
þess að sjá um, að hann hirti húsið og hjeldi því við.
Ef gjört er ráð fyrir því, að húsið standi 40—50 ár, þá
virðist nægilegt, að presturinn greiöi 5'/2 til 6 °/0 af lánsupp-