Lögfræðingur - 01.01.1899, Side 151

Erfðaábúð, sjálfsábúð og leiguábúð.
151
ef þær að mati úttektarmanna eru vel gjörðar, og eru að
gagni fyrir jörðina.
f>á er að athuga, liversu mikið endurgjald leiguliði á
að fá fyrir jarðabætur sínar, er hann hættir ábúð. í 20. gr.
ábúðarlaganna segir svo, að fráfarandi skuli fá kostnaðinn
við jarðabótina endurgoldinn, en þó eigi með hærri upp-
hæð en þeirri, sem er 12 sinnum hærri en hækkun eptir-
gjaldsins. Hjer er miðað við handahófsmat, sem mikils-
vert væri að komast hjá.
Eins og áður er um getið, er ákveðið í auglýsingum
landshöfðingja eigi að eins, fyrir hverjar jarðabætur
styrkur er veittur úr landssjóði, heldur og að jarða-
bæturnar skuli leggja í dagsverk, og að styrkurinn sje
miðaður við töla dagsverkanna. A þennan hátt er greitt
úr landssjóði talsvert fje á hverju ári. En ef þessi mæli-
kvarði er rjettur, þegar um almenningsfje er að ræða, þá
virðist einnig rjettlátt að fara eptir honum, að því er
snertir endurgjald landsdrottins fyrir jarðabætur leiguliða.
En þegar á að athuga, hversu mikið endurgjald leigu-
liði á að fá fyrir hvert dagsverk, þá er þess fyrst að geta,
að endurgjaldið má eigi vera svo hátt, að leiguliði gjöri
sjer það að leik, að vinna jarðabætur, til þess að hafa fje
út af landsdrottni. Endurgjaldið má eigi vera hærra en
svo, að leiguliði sje skaðlaus, þótt hann gæti allrar hagsýni.
Vjer höfum áður minnst á áriegar jarðabætur leigu-
liða, sem eru smáfelldar. Guðmundur prófastur Einarsson
segir um slíka vinnu: »Talsvert af þessu getur búandinn
unnið í hjáverkum, eða þegar engin sjerleg arðvinna er
fyrir hendi, svo að hann finnur miklu minna til kostnað-
arins við vinnu þessa en marga aðra.u
1) Tímarit Bókmen'ntafjelagsins. 1880. IV. bls. 35—36.