Skírnir - 01.01.1860, Blaðsíða 117

Veítriieiinr.
FKÉTTIR.
119
(Hayti háey), er kölluí) er San Domíngó öferu nafni, á&r hét hún og
Espanjóla eör Hispanjóla me&an hún lá til Spánar, gaf Kolúmbr
henni þetta nafn. Ey sú liggr milli 18. og 20. mælistigs norbr-
áttar; fyrir austan hana liggr Portóríka, Kúba aS vestan útnorfean
og Jamaíka ab vestan útsunnan. Sí&an 1844 skiptist Háey i tvö
riki: í þjó&veldi, er vanalega er kallab San Domíngó, og keisara-
dæmi, er kallab er Hæti eptir eynni. Vestrhluti eyjarinnar liggr
undir keisarann, en austrhlutinn undir þjó&veldií). Keisaradæmib
er 500 ferskeyttar hnattmílur ab stærí) og landsmenn eru 760,000
af) tölu; eru blámenn 700,000 en litmenn 60,000. þjóöveldi?) er
800 ferskeyttar hnattmilur ab stærb og landsmenn 450,000 af) tölu,
er helmíngr þeirra hvítir menn en hinn helmingrinn litmenn, en
blámenn eru örfáir. Eyja þessi er einhver hin bezta og frjósam-
asta af öllum Vestrheimseyjum; þar vex sykrreyr ósáinn mörg
sumur, kaffiíré og aldinvifir alls konar; þar hefir á&r fundizt gull
miki&, er þa& og a& vísu enn til, þótt eigi sé nú grafi&. í bá&um
hlutum eyjarinnar hafa veri& hinar mestu óspektir og styrjöld, hvort
upphlaupib hefir fylgt ö&ru og hvorr har&stjóriun ö&rum. þ>á er
þjó&veldife vann frelsi sitt, gjör&ist Santana (Santa Anna) forseti,
hraustr ma&r og vitr, eptir því sem gjöra er. Eptir hann kom
Timenez, ónýtr ma&r og umhugsunarlauss, sí&an Baez, ágjarn ma&r
og illskiptinn. Hann rak Santana úr landi 1856 og tók nú a& stjórna
öllu eptir eigin ge&þótta sínum; me& því a& honum var& kostna&ar-
samt, en ma&rinn var sparr á silfri og gulli, þá* bjó hann til undrin
öll af bréfpeníngum. Nú var& uppþot í landinu og lagaleysi enn
meira, ránskapr og rupl, svo a& nálega tók hverr þafe er hönd á
festi; þá lét og Baez taka upp 3 kaupför fyrir Dönum. Danir
ur&u eigi skjótir til, enda er stjórnin í Kaupmannahöfn optlega
fjarri gó&u gamni. þó sendu Danir berskip þangafe og heimtu&u
bætr af eyjarskeggjum, en Baez bar þa& fyrir, a& þau hef&i farife
í óleyfi sínu inn á hafnir og verzlafe, er hann haf&i lagt varnafe á.
Nú var& eigi af sætt; en litlu síbar stökk Baez úr landi, en Sant-
ana kom í hans stafe; endrnýju&u þá Danir fjárheimtur sínar og
sendu tvö herskip þangafe. Eigi fengu þó Danir fé&; en nú er
kominn sendima&r híngafe frá eyjarskeggjum og bý&r hann frifear-
kosti, er a& likindum þegnir ver&a.