Andvari - 01.01.1983, Page 54

52
AÐALGEIR KRISTJÁNSSON
ANDVAllI
um Gísla, að hann væri „afbragð flestra unglinga, gáfur þær beztu, breytni
og hjartalag eins og eg get ímyndað mér manneskju í sakleysisins standi“.4
Af skólaveru Gísla á Bessastöðum er það helzt að greina, að þeir voru
rekkjunautar hann og Brynjólfur Snorrason fyrsta vetur Gísla í skólanum.5
Benedikt Gröndal greinir frá því í Dægradvöl, að Gísli hafi verið einrænn og
undarlegur, en einna mestur snyrtimaður í skólanum. Hann hafi aldrei legið í
áflogum og aldrei farið með skot, en glímdi stundum og rann vel á skautum.
Eftirtektarverð er frásögn Gröndals af afstöðu Gísla gagnvart kærumáli, sem
upp kom í skólanum milli skólasveina og Þorvalds Böðvarssonar, „og hélt eng-
inn með honum það eg til man, nema Gísli Brynjúlfsson“,° en skólapiltar lögðu
almennt hatur á Þorvald, og ber þetta réttlætiskennd og sjálfstæði Gísla fag-
urt vitni. Gröndal greinir einnig frá því, að hann hafi stundum farið með
Gísla til Reykjavíkur og gist hjá móður hans. „ . . . hún dikaði við hann eins
og ungbarn“,7 og margt bendir til, að oftengsl hafi verið á milli mæðginanna,
því að þau voru saman alla ævi, nema tvö fyrstu háskólaár Gísla, og móðir
hans lifði hann.
Haustið 1843 bar það til tíðinda í Bessastaðaskóla, að Grímur Thomsen,
sonur skólaráðsmannsins, kom heim til Islands og dvaldist í foreldrahúsum.
Hann hafði mikið samneyti við skólasveina og ekki sízt Gísla, kenndi þeim
frönsku og hefir án efa sagt þeim frá bókmenntum samtímans, enda hafði hann
þá nýlokið bók sinni ,,Om den nyfranske Poesi". Grímur og Björn Gunnlaugs-
son lágu í sífelldum rökræðum um heimspekileg efni. Hegel, Rasmus Nielsen
og Soren Kierkegaard voru Gríms menn, segir Gröndal í Dægradvöl.8
Áður en Grímur Thomsen fór af landi brott á útmánuðum 1844, trúði
Gísli Brynjúlfsson honum fyrir því, að hann bæri í brjósti ofurást til Ástríðar
Helgadóttur, og frá því greinir hann í bréfum til Gríms, sem prentuð eru
aftan við Dagbók í Höfn."
Grímur var ekki sá eini, sem Gísli vildi trúa fyrir sjafnarmálum sínum.
Hann skrifaði Brynjólfi Snorrasyni frænda sínum 2. marz 1845 og sagði hon-
um tíðindin með þessum orðum: „Margt hefur nú breytzt síðan eg seinast
skrifaði þér með póstskipi, nefnilega í fyrravetur, mörg gleði og mörg sorg
hefur komið fyrir mig síðan, nú elska eg stúlku, og þessi stúlka elskar mig aft-
ur, hún er falleg, ágætlega vel vaxin, augun þau fegurstu, sem eg nokkurntíma
hefi séð, dökkblá og svo djúp og full af ástarglans, hún hefur hrifið mig allan
og eg lifi ekki nema í henni, þessi stúlka er Ástríður Thordarsen og hún elskar
mig svo það er ómögulegt að nokkur geti elskað meir, en við megum ekki
njóta þessarar ástar, þessarar fyrstu sælu ástar, foreldrar hennar hafa bannað
okkur að tala saman, sed vetuere patres qvod non potuere vetare, segir Ovidius,
og svo er líka hér, ástin finnur upp ótal meðöl, og þó þúsund Argusar væru
settir til að passa uppá, þá gcetu þeir það ekki, og af því bún er svo kjarkmikil
og trygg og væn, þá mcga foreldrarnir til að láta undan, og eg veit, að allt
\