Andvari - 01.01.1983, Side 67

Þrjú bréf Gríms Thomsens
til Gríms Jónssonar amtmanns
Aðalgeir Kristjánsson bjó til prentunar
Það má sjálfsagt teljast til menningarsögulegra viðburða í sögu okkar, þegar
ungur maður nýstaðinn upp frá prófborðinu fær ríkulegan styrk til að ferðast
suður um álfuna til að afla sér frekari menntunar og auðga anda sinn. Að vísu
bar það alloft við, að danskir lista- og menntamenn fengu þvílíka fyrirgreiðslu
úr hendi konungs, en þegar til Islendinga kemur, er nálega um einsdæmi að
ræða. Þetta segir okkur nokkuð um það, hvað Grímur Thomsen hefir verið
fljótur að hasla sér völl í dönsku menningarlífi, og að eftir honum hefir verið
tekið á ritvellinum, enda er það mála sannast, að hann var með ólíkindum
víðlesinn og lærður, bæði í samtímabókmenntum og íslenzkum fornbók-
menntum um það leyti sem hann lagði upp í þá ferð, sem frá greinir í fyrsta
bréfinu, sem fylgir hér á eftir. Sagan og heimspekin áttu einnig sterk ítök í
huga hans, eins og lesa má í ritdómi, sem Grímur skrifaði í Ný félagsrit
1845, um „Litla Kófóð“, sem Páll Melsteð þýddi og gaf út. Þessi ritdómur
er eins konar „trúarjátning“ Gríms. Þar kemur fram aðdáun á Hegel og
heimspeki hans, Napoleon, frönskum sagnfræðingum og franskri og enskri
menningu. Frá ferðinni greinir hann einnig rækilega í bréfum til Brynjólfs
Péturssonar, og eru nokkur þeirra gefin út í Tímariti MM 1969, en alls eru
til 28 bréf frá Grími til Brynjólfs Péturssonar skrifuð á árunum 1845-1850.
Segja má, að þessi 3 bréf tengist þeim atburðum í lífi Gríms, sem miklu
réðu um lífsferil hans og andlegan þroska. I fyrsta bréfinu lifir hann í heimi
bókmennta, lista og sögu, í því næsta greinir hann frá því, að hann sé að
gefa út Les garanties anglo-francaises, sem greiddu götu hans inn í utan-
ríkisþjónustuna, og í síðasta bréfinu hefir hann hafið þar störf og lagt bók-
menntir og fagurfræði til hliðar sem höfuðviðfangsefni.
Bréfin segja okkur einnig nokkuð um umhyggju Gríms fyrir frænda sín-
um, sem býr fjarri konu og börnum norður á Friðriksgáfu. Ævikvöld amt-
mannsins varð dapurlegt, eins og alkunna er, og Grímur Thomsen hefir fulla
samúð með nafna sínum, sem varð að þola ill örlög einmana og vinafár.
5