Menntamál - 01.04.1962, Síða 37

MENNTAMÁL
27
ástand þess. Verður því að reikna með sömu hundraðs-
tölu hér og gert er í nágrannalöndunum. í Danmörku
er t. d. 1 af hverjum 100 íbúum talinn vangefinn, þ. e.
með greindarvísitölu 75 og þar undir. Sé sama lagt til
grundvallar hér á landi, ætti heildartala vangefinna að
vera 1800, og mun það láta nærri, þó sumir vilji telja
hana enn hærri, eða allt að 2500. í Danmörku eru 4 af
hverjum þúsund á framfærslu hins opinbera vegna greind-
arskorts, en 2 af hverju 1000 á hælum, og þykir þó mikið
vanta á þar, að hælisþörfinni sé fullnægt.
Ef gert er ráð fyrir, að hlutfallslega jafnmargir þurfi
á hælisvist að halda hér og í Danmörku, ættu þeir að
vera um 350 á öllu landinu. Margir þeir, sem þessi mál
hafa athugað hér, telja þörfina meiri, eða 5—600, og
hygg ég, að það sé nær lagi, því að Danir telja sig ekki,
eins og ég sagði áðan, hafa fullnægt þörfinni fyrir hæli.
Um 1500 manns ættu því að vera á öllu landinu, sem
þurfa á annars konar aðstoð að halda vegna þeirrar ör-
orku, sem skapast af greindarskorti þeirra.
En hvernig er nú málum þessa fólks háttað í dag?
Árið 1936 voru á Alþingi samþykkt ,,lög um fávita-
hæli“. Náðu þau fram að ganga að langmestu leyti fyrir
atbeina og harðfylgi einnar konu, sem þá átti sæti á
þingi, frú Guðrúnar Lárusdóttur. Ekki er tími til að rekja
ganga þess máls hér, en það grunar mig, að framkvæmd
laganna hefði orðið skjótari en raun varð á, af Guðrúnar
hefði notið lengur við. Þegar þessi lög voru sett, var til
eitt fávitahæli á landinu, að Sólheimum í Grímsnesi. Það
var stofnað 1929 og starfar enn undir stjórn sömu kon-
unnar, Sesselju Sigmundsdóttur.
Þessi lög frá 1936 kveða svo á, að ríkið skuli, jafnóð-
um og fé sé veitt til þess á fjárlögum, sjá um, að stofnuð
séu skólaheimili, hjúkrunarhæli og vinnuheimili fyrir
vangefið fólk á ýmsum aldri og stigum.
Árið 1945, 11 árum eftir að lögin voru samþykkt, setti