Eimreiðin - 01.01.1960, Síða 94

82
EIMREIÐIN
sá, sem er á sviðinu. En hvor
gerði rétt? Við gerðum kannske
ekki það, sem við sjáum gert í
leiknum, e£ við stæðum síðar í
sömu sporum. En hjálpar leikhús-
ið okkur ekki til þess að velja og
hafna?
Það er aðalsmerki leiklistar,
leikritsins og túlkunar þess í sjón-
leik, að hún getur birt okkur
vandamál mannlegs lífs í hreinni
og tærari mynd en jafnvel lífið
sjálft, leikritahöfundurinn og
leikarinn geta einangrað vanda-
málið, spurninguna, gátuna, eins
og vísindamaður viðfangsefni í
tilraunastofu, hreinræktað vand-
ann og undirstrikað hann þann-
ig skýrar en hann birtist okkur í
raunveruleikanum. Þess vegna
getur það, sem gerist á leiksvið-
inu, verið sannara en sjálft líf-
ið. Öll mikil leiklist lýtur að
frumvandamálum mannsins í
skiptum hans við sjálfan sig og
aðra og túlkar einhverja lausn á
einhverjum slíkum vanda, rök-
rétta eða rakalausa, heilbrigða
eða spillta, góða eða illa. Lausn-
in verður auðvitað þeim mun
sannari, þeim mun lærdómsríkari
.■sem innblástur og snilld höfund-
ar og leikara er meiri, — ef þeir
annað hvort gleyma sjálfum sér
alveg í list sinni eða leggja sig
alla fram í þágu hennar.
Leiksviðið er stærsti spegill,
sem maðurinn getur horft í, og
hinn sannasti. Þar sér hann líf
sitt og starf, vonir sínar og von-
brigði, það, sem hann gerir vel
eða illa, rétt eða rangt. Það, sem
liann sér þar, getur vakið hjá
honum nýjar hugsanir, nýjar til-
finningar, hvatt hann til þess að
gera betur en áður eða opnað
augu hans fyrir því, sem hann
hafði vanrækt eða gert rangt.
Tómstundum verður ekki bet-
ur varið en til að horfa fast og
lengi í þann töfraspegil, sem gott
leikrit er. Ef sú list, sem liggur
að baki töfrum spegilsins, kenn-
ir okkur að þekkja sjálf okkur
og þykja vænt um aðra, þá er
listin göfug og þá höldum við
heim úr leikhúsinu, betri og
hamingjusamari en við komutn
þangað.
Það er einlæg ósk mín Þjóð-
leikhúsinu til handa á áratugs-
afmæli þess, að það reynist ávalh
sá spegill, sem íslenzk þjóð getl
skoðað í öll vandamál samtím-
ans, persónuleg og félagsleg, ts"
lenzk og alþjóðleg, — það er af-
mælisósk mín til þeirra lista-
manna, sem flytja boðskap sinn
af þessu sviði, að list þeirra færl
sérhverjum manni, sem opnar
henni hjarta sitt, einmitt þetta>
sem er honum nauðsynlegast:
Nýja þekkingu á sjálfum sér og
aukinn kærleika til annarra.