Morgunblaðið - 02.04.1987, Blaðsíða 26

Morgunblaðið - 02.04.1987, Blaðsíða 26
26 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 1987 „Ertu hættur að heyra í þögninni og náttúrunni?“ eftir Vigdísi Grímsdóttur Ég á heima við Njálsgötuna í Reykjavík. Nú er það í sjálfu sér ekkert merkilegra eða ómerkilegra en að búa við einhverja aðra nafn- greinda götu í borginni, samt langar mig til, lesandi góður, að segja þér frá því hvemig ég skynja þennan fijálsa nútíma þegar ég sit við gluggann minn sem snýr út að rólu- vellinum sem hún Sigurveig hefur gert þess virði að horft sé til hans þótt hún hafí fyrir það þrekvirki sitt aldrei haft nema minnstu laun sem skenkt eru vinnandi fólki þessa lands. Ef ég sasi í gegnum þennan róluvöll sæi ég í rassinn á Lauga- veginum þar sem öll tískuhúsin standa og svo sæi ég inná Hlemm þar sem heimilislaust fólk dvelur þangað til það er rekið út í kjallara- tröppur nágrannans og ef ég ræki hausinn út um þennan glugga sæi ég Skarphéðinsgötuna og Rauðar- árstíginn þar sem ölið var framleitt og svo sæi ég fyrir mér Kjarvals- staði þar sem vinnulúnir listamenn hengja upp verk sín fái þeir til þess grænt ljós. Sem sagt, lesandi kær, þetta er ósköp venjulegt útsýni, ósköp venjulegur gluggi og við mér blasir þetta ósköp venjulega frelsi sem ekki lengur þarf að beijast fyrir af því að það er svo sjálfsagt. Hvað kemur mér þetta við? Ef þú spyrð sjálfan þig núna spuminga einsog; „Hvert í veröld- inni er þessi manneskja að fara? Hvað meinar hún eiginlega? og hvað kemur mér það við sem hún sér?“ Þá verð ég að svara þér svona: Þér kemur það við. Þér kemur það við hvemig frelsið hefur verið af- vegaleitt í þessari borg; hvemig hér viðgengst stéttaskipting og órétt- læti; hvemig þú ert látinn með lævísum brögðum beina augunum í aðrar áttir þegar þau eiga að sjá það sem við blasir; hvernig þú ert hættur að heyra í þögninni og náttúmnni vegna hávaða rásanna og öskra auglýsinganna og hvernig yfirborðsmennskan smeygir sér inn fyrir fötin þín og fær þig til að gleyma kjama allra mála, mann- eskjunni í sjálfum þér og samferða- manni þínum. Og þú getur bókað að þótt ég skrifí þessa grein þá er ég eins og þú ábyrg fyrir öllu heila havaríinu. Og þá er náttúrulega komið að því að þú spyijir aftur: „Hvemig skynjar þú þá þennan nútíma við götuna þína? — og svo bætirðu við órólegur — þú verður að vera snögg að segja mér frá því, ég er nefnilega að flýta mér.“ Gott og vel. Eg skal koma mér að efninu strax. Mér finnst nútím- inn hættulegur og oft og tíðum skammast ég mín fyrir að hafa átt þátt í að gera hann hættulegan með sofandahætti og þögn. Mér fínnst það hættulegur nútími sem rís gólandi upp á afturlappimar af því að „vinur litla mannsins" má ekki svindla á „bölvaðri skattalög- gjöfínni" í friði. Mér fínnst það hættulegt að þessi vinur skuli njóta slíkra vinsælda vegna „gæsku“ sinnar við auralítið fólk í vandræð- um og heilmargar manneskjur skuli slá skjaldborg um hann af því að hann getur ekki lengur beitt áhrif- um sínum og verið góður við fátæka einsog segir í biblíunni og hefur svo sorglega verið mistúlkað. Mér fínnst það nefnilega ömurlegt að fátæktin skuli vera viðurkennd staðreynd í velferðarþjóðfélaginu. Eða er málum svo háttað að upp- hefð eins byggi á niðurlægingu annars? Svaraðu því nú fyrir sjálfan þig lesandi góður og dragðu ekkert undan. Fátækt á íslandi er skömm En hver sem svör þín verða get- um við verið sammála um það að fátækt á íslandi er skömm fyrir íslendinga. Hér á ekki að vera fá- tækt því nógir eru „andskotans peningarnir" einsog menntamála- ráðherra komst svo réttilega að orði. En þessum peningum þarf að skipta jafnt. Það er í raun svo aug- ljóst mál að allir geta fallist á það og það sem merkilegra er, um það snýst öll pólitík að meira eða minna leyti. Og ég held að enginn þræti við mig um það. En hvemig blasir þá nútíðin við út um þennan glugga minn sem ég talaði um? Hún er skrítin. Á yfir- borðinu virðist allt slétt og fellt á hádegi og fram eftir degi; bílar þjóta framhjá; fólk flýtir sér upp götuna með innkaupapoka; mæður fara með bömin sín til Sigurveigar á róló; bílastæðin fyllast þegar sýnd er einhver spennu- og hraðamyndin í Austurbæjarbíói; krakkar koma heim úr skólanum og fólk hlær og talar saman. En svo líður að kvöldi og á róluvellinum hennar Sigurveig- ar er komungri stúlku nauðgað um nótt; lögreglan handtekur mann í götunni sem barið hefur höfði konu sinnar utan í húsvegg; gamall mað- ur finnst í þvottahúsi við sömu götu en hann hafði skreiðst þar inn um kvöldið af því að hann átti hvergi heima; kona rótar í ruslafötu ef ske kynni að hún fyndi sér ætan bita og aðspurð segist hún vera svöng; tvö ung böm eru skilin ein eftir heima þessa nótt af því að móðir Vigdís Grímsdóttir „Mér finnst nútíminn hættulegiir og oft og tíðum skammast ég mín fyrir að hafa átt þátt í að gera hann hættuleg- an með sofandahætti og þögn.“ þeirra vinnur líka á nóttunni til þess að hún þurfí ekki að láta þau frá sér. Lesandi góður þetta eru allt dæmi úr götunni minni, venju- legri götu út í bæ, hvað geturðu sagt sjálfum þér og öðmm um þína götu? Þessu þjóðfélagi þarf að breyta Já, á yfirborðinu virðist allt slétt of fellt við þessa tilteknu götu en undir niðri kraumar í meinsemdum þjóðfélagsins sem allar eru orsök misréttis, kúgunar og valdafíknar þeirra sem hæst lofa frelsi einstakl- ingsins, sem hæst dást að hetjunni sem í raun fótum treður hinn venju- lega hvunndagsmann sem á þetta Nú er mál aðlinni! Þingmenn með tæplega 180% meira, þó er ekki allt talið! eftir Sigurð Þ. Jónsson Fyrir um aldatfyórðungi þegar þingmenn deildu um það hvort gera ætti þingmennsku að fullu starfí — eins og raunin varð á eða aðeins að borga þeim þingfararkaup með- an á þingi stæði, komu þingmenn sér saman um það að þingfararkaup yrði sama og menntaskólakennarar bæru úr býtum. Af þessu má sjá að laun menntaskólakennara hafa verið talin þokkaleg nema þing- menn á þeim árum hafí verið hógværari en nú gerist. En nú er öldin önnur! Skv. úrskurði Kjara- dóms skal þingfararkaup nú vera 97.698 krónur og gildir það frá áramótum; þetta er hvorki meira né minna en tæp 180%, segi og skrifa, eitt hundrað og áttatíu pró- sent hærra en byijunarlaun fram- halds- og menntaskólakennara og komast þeir ekki hærra en í tæpar 55.000 krónur jafnvel þó doktors- próf sé með í farteskinu. Þetta er nú ekki allt! Ráðherrar fá svo uppbót ofan á þessa tölu svo þeir hafa um 161.000 og forsætis- ráðherra 177.000, og við skulum athuga eitt, ráðherrar eru 10, þeim hefur fjölgað frá því sem áður var og þeim á örugglega eftir að fjölga enn. Þingmönnum fjölgar um 3 eft- ir næstu kosningar. Hvað er maðurinn að röfla, spyr sjálfsagt einhver, ekki getur hann borið sam- an kennara og þingmenn, auðvitað verður að borga þingmönnum vel því annars færi enginn viti borinn maður í þetta vanþakkláta starf þar sem menn mega búast við að missa æruna vegna smá mistaka. Margir sækjast samt eftir því að komast á þing svo það er kannski eitthvað annað en þingfararkaupið sem dregur menn að. Einmitt, það eru kannski völdin og vegtyllumar, nefndimar, bankaráðin o.s.frv. Völdin já, þama er líklega komin ein helsta skýringin á því hve þing- menn em komnir langt fram úr menntaskólakennurum og flest öll- um launþegum. Til skamms tíma skömmtuðu þeir sjálfum sér laun, það var náttúrulega það eina sem þeir voru sammála um. En fyrir fáum árum, þegar þeir voru komnir hæfílega langt fram úr öðrum og óvinsældir þessa fyrirkomulags ut- an þings sem innan orðnar svo miklar, létu þeir Kjaradómi eftir að ákveða þingfararkaupið og hann hefur haldið þeim í horfínu svo vægt sé til orða tekið. Að framan- sögðu má sjá að þingmenn mega sæmilega vel við una en það er Sigurður Þ. Jónsson „Mér hefur orðið tíðrætt um þingmenn og lækna vegna þess að nú fer ég vinsamlegast fram á það að fjármála- ráðuneytið gefi upp allar tekjur þessara tveggja launþegahópa og verði ekkert undan dregið.“ ekki gott að dæma um það hvort þeir hafí tekið sér stærri bita af kökunni en kennarar eða aðrir laun- þegar því erfítt er um samanburð. En eitt er víst að skömmu eftir 1910 höfðu menntaskólakennarar u.þ.b. fímmföld verkamannalaun og ef við tökum lágmarkslaun í landinu nú sem viðmiðun, þá sjáum við hlut- föllin, 5x27.000=135.000. Eftirþví sem fróðir menn hafa sagt mér um framfærslukostnað nú og áður fyrr og samanburð á tekjum mennta- skólakennara fyrr og nú, þá er það öruggt mál að rauntekjur hafa lækkað verulega. Formaður samninganefndar ríkisins hefur náttúrulega skýringu á reiðum höndum. Eins og hann sagði í viðtali í fjölmiðlum þá hefur kennurum fjölgað svo gífurlega að það er ekki hægt að borga þeim hærra kaup; hann er skýr, formað- urinn. Með sömu röksemdafærslu ættu laun þingmanna og lækna t.d. líka að lækka en ekki hækka. Það voru engir þingmenn hér á landi fyrr en með endurreistu Alþingi í Reykjavík 1845 og þeir gerðu sér að góðu að þinga í því húsi sem nú hýsir Menntaskólann í Reykjavík enda þinguðu þeir bara annað hvert ár. Og hvað með læknana? Þá var hægt að telja á fingrum sér skömmu eftir aldamót en nú nálgast þeir þúsund. Það hefur margt breyst frá 1945. Þau eru undarleg rökin sem formaður samninganefndar ríkisins notar, það er ekki bara það, heldur er hann óheiðarlegur í málflutningi sínum. Þegar hann birtir tölur um meðallaun framhaldsskólakennara tekur hann ýmislegt sem ekki á þar heima svo sem töflugerð, sem áfangastjórar sjá um, og fasta yfír- vinnu skólastjóra. Fyrir utan það að meðaltalið gefur mjög villandi mynd. Nær væri að nota miðgildi. Því eins og formaður samninga- nefndar ríkisins veit þá er það mikið til kennsla í öldungadeildum sem hækkar meðaltalið en það er aldrei að vita hve lengi sú dýrð stendur að geta drýgt lága kaupið með kennslu í kvöldskólum. Nú þegar er samdráttur í MH og í MR og fleiri skólum eru ekki öldungadeild- ir. Ég er viss um ef skrifstofustjórar í ráðuneytunum ættu í deilum um kaup og kjör myndu þeir ekki vilja að nefndarstörfum þeirra yrði bætt við fastalaunin og þar með hækka land. Nei. Nei. Nei. Þetta er ekki velferðarþjóðfélag. Þetta er þjóð- félag misréttis og kúgunar. Og lesandi góður, þessu þjóðfélagi þarf að breyta. Og við þurfum að gera það. Ég trúi því að sósíalisminn sé sú hugsjón sem grímulaus getur breytt íslensku þjóðfélagi í hamingjusamt og réttlátt þjóðfélag. Og ég vil ekki láta segja við mig að ég sé draum- óramanneskja og svartagallsrausari og að til þurfí að koma heims- kreppa til að venjulegt fólk þessa lands skilji hvar það stendur. Ég hvorki vil né get trúað því. Lesandi góður. Bæði ég og þú eigum heimtingu á því að búa á velferðar-íslandi án fátæktar og valdbeitingar. Bæði ég og þú eigum fullan rétt á því að ganga upprétt og stolt í landi jafnréttis og bræðra- lags. Og það er hægt. Eitt af 1 getur breytt þessu Aðeins eitt afl í þessu landi og heiminum öllum hefur andstyggð á þeirri kúgun og valdbeitingu sem ég hér af vanmætti hef reynt að lýsa og sést vel út um einn glugga í húsi við eina götu þessarar borg- ar; aðeins eitt afl getur sameinað fólkið í þessu landi til að lifa mann- sæmandi lífi og það afl er SÓSÍAL- ISMINN. Aðeins hann er afl sem breytir en líka því aðeins að hann fái til þess styrk. Sósíalismi mála- miðlana er nefnilega enginn sósíal- ismi sem sést hvað best á síðustu kjarasamningum. Nú skora ég á þig, lesandi góð- ur, að kjósa Alþýðubandalagið í komandi kosningum og hafir þú ekki gert það áður er kominn tími til að þú látir á það reyna fyrir al- vöru. Veittu sósíalismanum braut- argengi í komandi kosningum svo við getum verið stolt af því velferð- arþjóðfélagi sem við eigum skefja- lausan rétt á. Höfundur er rithöfundur og skip- ar 26. sætiá lista Alþýðubanda- lagsins í Reykja vík. meðaltalið. En eins og flestir hafa eflaust tekið eftir þá var formaður samninganefndar ríkisins með um 340.000 krónur fyrir nefndarstörf árið 1985. Mér hefur orðið tíðrætt um þing- menn og lækna vegna þess að nú fer ég vinsamlegast fram á það að fjármálaráðuneytið gefi upp allar tekjur þessara tveggja launþega- hópa og verði ekkert undan dregið, ekki einu sinni nefndarstörf. Ég lít svo á að nefndarstörf fylgi þing- mennsku, þó það sé ekki einhlítt, einnig matarpeningar þingmanna utan af landi og húsaleigustyrkur og viðbót ráðherra ofan á þingfarar- kaupið á vitaskuld að fylgja með. Þegar ég tala um lækna hér að framan þá á ég við sjúkrahússlækna því ríkið samdi við þá fyrir nokkrum vikum en fátt hefur verið rætt um þá samninga. Þess má geta að aðstoðarlæknar eru með svipuð byijunarlaun og doktorar fá eftir 15 ár í kennslu og hækka um tæp 20.000 eftir 6 ára starf (ef þessi doktor væri lækn- ir þá giltu sömu reglur, honum yrði borgað sem kennara en ekki sem lækni.) Sem sagt; hver voru meðal- mánaðarlaun sjúkrahússlækna 1986? Laun ársins 1986 umreiknuð til desembergildis eins og gert var þegar meðallaun kennara voru reiknuð. Mál er að linni. Tími er kominn til að ríkisvaldið fari að borga mannsæmandi laun, ekki bara fáum útvöldum. Ríkisvaldið skrifa ég, já, það er vegna þess að framkvæmda- valdið, þ.e. ráðherramir eru þeir sem ákveða stefnuna, formaður samninganefndar ríkisins ræður þama engu um, hann fer bara eftir þeim línum sem ríkisstjómin setur honum. En hveijir stjóma ríkisstjóminni? Höfundur er féiagsfræðingur, kcnnari við Fjölbrautaskólann i Breiðholti.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.