Morgunblaðið - 02.04.1987, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 1987
FASTA
Fasta er ekkert nýtt fyrirbæri og um hana má lesa
bæði í Biblíunni og Kóraninum. Með föstu og bænum
átti viðkomandi að komast í nánari snertingu við guð-
dóminn. í kristni og gyðingatrú hefur fastan verið
tengd sjálfsafneitun og yfirbót, og var fastað einn dag
í viku, föstudag eða miðvikudag, nema við sérstök
tækifæri eins og á páskaföstu eða lönguföstu, sem stóð
40 dagana fyrir páska.
Þegar fastað er af trúarástæð-
um þarf það alls ekki alltaf að
hafa í för með sér að viðkom-
andi megi ekki neyta matar. Hjá
múhammeðstrúarmönnum er
níundi mánuður ársins, ramad-
an, föstumánuður, og í þeim
mánuði mega þeir rétttrúuðu"
ekki neyta matar frá sólarupprás
til sólseturs, en ekkert bannar
þeim að borða að næturlagi.
Nú er venjulega fastað til að
grenna sig. Þá er algengt að
neyta einungis vökva, en ekki
fasts fæðis, og fastan stendur
allt frá einum degi upp í nokkr-
ar vikur. Sumir láta sér nægja
að neyta einungis vatns þegar
þeir fasta, en það er ekki venj-
an. Fleiri fá sér te, saft og
kjötseyði auk vatns, og fá þann-
ig um 400 hitaeiningar á dag
auk næringarefna.
Af hveiju að fasta?
Oft er tilgangur föstunnar
ekki aðeins sá að grenna sig.
Margir telja föstuna hreinsa
líkamann. Sumir fasta til að
forðast sjúkdóma, aðrir halda
því fram að fastan kenni þeim
að þekkja sjálfa sig betur.
Fastan snýst því ekki aðeins um
líkamlega næringu.
Sjálfsagt er að hægja örlítið
á ferðinni þegar fastað er, því
margir þreytast fyrr, fá höfuð-
verki eða eru illa fyrirkallaðir
meðan á föstunni stendur.
Þótt fastan geti verið árang-
ursrík fyrir þá sem vilja megrast,
er það því miður oftast svo að
aukakílóin sem hverfa koma
fljótt aftur að föstu lokinni.
Aðallega er það vegna þess að
þá taka flestir upp hefðbundnar
matarvenjur á ný, en svo hefur
líkaminn einnig lært af sultinum
og nýtir næringuna betur á eftir.
Hvað gerist?
Líkaminn geymir birgðir af
kolvetni, fitu og hvítu (prótíni).
Ef líkaminn hættir að fá nær-
ingu, gengur hann á þessar
birgðir til að halda eðlilegri
starfsemi. Kolvetnisbirgðimar
eyðast á um sólarhring, en kol-
vetnið er mjög nauðsynlegt fyrir
efnaskiptin. Meðal annars bygg-
ist heilastarfsemin á glúkósa,
sem er kolvetni. Ef það er upp
urið tekur líkaminn að vinna
orkuria úr hvítu, en smám saman
breytast efnaskiptin og líkaminn
fer að vinna orkuna úr fitunni,
og þá er tilgangi föstunnar náð.
Engum verður meint af að
fasta einn dag í viku, þvert á
móti! Og það gæti verið góð
hugmynd að fasta fyrsta daginn
eftir stórhátíð. Einnig er gott
að venja sig á að borða ekki
nema þegar þörf krefur. Það
þarf ekki að láta vanann ráða
mataræðinu.
(Lauslega þýtt.)
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Vandamálin hrannast
upp hjá Gandhi og hann
ræður ekki neitt við neitt
EINS og sagt hefur verið frá í fréttum skutu Indverjar upp fyr-
ir nokkrum dögum fyrsta gervihnettinum, sem þeir höfðu smíðað
hjálparlaust. Að sjálfsögðu var forsætisráðherrann Rajiv Gandhi
mættur til að fylgjast með þessum merkis atburði. Hnötturinn
þeyttist af stað upp i himinhvolfið, en siðan bilaði tækjabúnaður-
inn og hnötturinn steyptist niður í Bengalflóa. Sögðu þá sumir
blaðamenn hver við annan og síðan í frásögnum sinum: skyldi
Gandhi hafa orðið hugsað um sinn eigin feril, þegar hann sá
hnöttinn þeytast upp og hrynja síðan niður?
Fyrir tveimur árum, þegar
Rajiv tók við völdum, að móð-
ur sinni myrtri, naut hann alls-
heijar samúðar og miklar vonir
voru bundnar við hann. Vitanlega
flæktist inn í afstöðu manna
óraunsætt tilfinningaflóð, vegna
morðsins á Indiru Gandhi. Þegar
málið er íhugað var fullkomlega
óraunhæft að ganga út frá því
sem gefnu, að Rajiv væri fær um
að axla þá byrði sem í því fólst
að stjóma Indlandi.
Lengi vel naut Gandhi þó þess
við hvaða aðstæður hann tók við.
En hveitibrauðsdagar standa aldr-
ei endalaust og smám saman
hefur harðnað á dalnum og í
augnablikinu er það einkum
tvennt, sem hefur orðið til að
veikja stöðu hans og er þá kurteis-
lega til orða tekið. I nýafstöðnum
kosningum í ríkjunum Keraia og
Vestur Bengal, tapaði flokkur
hans og hafði Rajiv Gandhi beitt
sér af alefli og lagt mikið undir.
Þetta varð hið mesta áfall fyrir
hann. Það var rétt búið að birta
þessi kosningaúrslit, þegar annað
mál kom upp, sem hefur vakið
úlfaþyt.
í blaðinuIndian Express birtist
sem sagt bréf, sem forseti lands-
ins Zail Singh , skrifaði Rajiv
Gandhi þann 9.marz síðast liðinn.
Þar kvartar forseti Indlands und-
an því fullkomna virðingarleysi,
sem Gandhi sýni honum, með því
að sniðganga hann fullkomlega
og láta hann aldrei vita um meiri
háttar ákvarðanir stjómarinnar,
og hann hafí því engin tök á að
fylgjast með nema í fjölmiðlum,
hvað sé að gerast. Forsetinn seg-
ir, að á þessum árum sem eru
liðin, frá því Rajiv Gandhi tók við
starfí, hafí hann aðeins tvívegis
rætt við sig. Þessi vinnubrögð
getur forseti ekki fallizt á, að séu
lýðræðisleg og beri raunar vott
um að Rajiv Gandhi kunni ekki
einföldustu mannasiði og almennt
sé þessi framkoma með ólíkind-
um.
Þegar blaðið hafði birt bréfið
til forsætisráðherrans, varð vitan-
lega hið mesta fjaðrafok í innsta
hring forsætisráðherrans og var
í skyndi efnt til fundar til að ræða
málið. Hætt er við því að það
geti orðið erfitt fyrir Gandhi að
leiða ásakanir forseta síns hjá sér
ellegar koma sér út úr því á sann-
færandi hátt, þar eð Singh fer
ítarlega í málið og rekur ótal
dæmi, því til staðfestingar, sem
hann heldur fram.
Rifjað er upp, að samskipti
Gandhis og Singh forseta vom
hin ágætustu í upphafi. Singh
hafði verið dyggur stuðningsmað-
ur Indiru Gandhi og hann hafði
verið forsætisráðherra í Punjab,
áður en Indira ákvað að hann
skyldi gerður að forseta landsins.
Rajiv Gandhi, forsætisráðherra
Meðan hann var hæstráðandi í
Punjab, átti hann hvað mestan
þátt í að móta og framfylgja
stefnu sem miðaði að því að draga
úr áhrifum sikaflokksins Akali
Dal. Að vísu rejmdist margt af
þvi sem hann beitti sér fyrir,
tvíeggjað síðar, en mæltist veí
fyrir hjá Indiru Gandhi á sfnum
tíma.
Það var Indiru Gandhi að
skapi, að menn lytu vilja hennar
í einu og öllu. En fram af sumum
var þó gengið, þegar Singh lýsti
því yfír, að hann myndi „gera allt
sem Indira skipaði honum, jafnvel
að skúra gólf.“ Þegar Indira
Gandhi var myrt, var það Singh
sem bar fram þá tillögu að Rajiv
Gandhi yrði skipaður eftirmaður
hennar umsvifalaust.Margir
sögðu, að með því væri hann að
koma sér í mjúkinn hjá Rajiv. En
það hefur bersýnilega ekki dugað
lengi. Eftir glæsilegan kosninga-
sigur Rajivs nokkrum mánuðum
síðar, virðist sem hann hafí ein-
faldlega látið forsetann sigla sinn
sjó og hefur naumast skeytt um
að mæla hann máli síðan.
Þegar öldur risu sem hæst í
Punjabdeilunni hitnaði enn í kol-
unum, því að Singh, sem er siki,
taldi að hann fengi ekki að fylgj-
ast á eðlilegan hátt með fram-
vindu mála. Hann lét í Ijós áhuga
á að vera boðinn til Punjab og
áleit, að hann gæti á einhvem
hátt beitt sér fyrir málamiðlun.
Forsvarsmenn í Punjab komu sér
undan að fá forsetann f heimsókn
og Singh grunar að það hafí ve-
rið að undirlagi Rajivs Gandhi,
sem ekki hafi getað hugsað sér
að neinn yrði til að skyggja á sig.
Lengi vel var látið líta svo út,
að allt væri kyrrt á milli Gandhi
og Singh. Síðla árs 1985 sökuðu
nokkrir þingmenn Congress I
flokksins svo forsetann um að
hafa dregið taum aðskilnaðar-
sinna sika og að hann hefði lekið
trúnaðarupplýsingum um aðgerð-
ir indverskra hermanna í Punjab.
Síðan dró til enn frekari tíðinda,
Zail Singh, forseti Indland
þegar forsetinn neitaði að undir-
skrifa lög, þar sem meðal annars
var gert ráð fyrir, að opna mætti
póst manna. Margir urðu til að
fordæma frumvarpið, en það fór
í gegnum þingið og Gandhi lagði
kapp á að flýta afgreiðslunni.
Þegar forsetinn neitaði síðan að
skrifa undir brást Gandhi reiður
við. En vissi sem var, að undir-
skrift hans var aðeins formsatriði.
Frumvarpið var á ný sent gegnum
þingið og að svo búnu varð Singh
að staðfesta lögin. Efalaust gram-
dist Rajiv Gandhi það mjög, að
Singh skyldi tefla málið, eingöngu
til að vekja athygli á sér, eins og
hann Iét að liggja.
Eftir að bréf forsetans var birt
f áðumefndu blaði, bar stjómar-
andstaðan fram kröftug mótmæli
og hafði í frammi ásakanir á hend-
ur Gandhi fyrir ólýðræðisleg og
ruddaleg vinnubrögð. Eftir að
hafa gefið yfirlýsingar gengu
stjómarandstöðuþingmenn út í
mótmælaskyni.
Stjómmálafréttaritarar velta
fyrir sér, hvort Singh muni grípa
til þess ráðs að gefa kost á sér
til endurkjörs næsta sumar, þegar
kjörtímabil hans rennur út. Aðrir
segja að það sé vafasamt. Singh
sé ekki vinsæll af alþýðu manna,
og það kunni að fleyta Gandhi
yfír þetta sker, að þessu sinni.
Enda hrannist svo mörg vanda-
mál upp wallt í kringum hann,
að nóg sé nú samt.
Heimildir: Far Eastem Economic
Review, AP, Economist.