Morgunblaðið - 23.05.1987, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1987
Eggjakaka með kotasælu.
Eggjakökur
Heimilishorii
Bergljót Ingólfsdóttir
Ef til eru egg er hægt að snara
UPP eggjaköku með stuttum fyrir-
vara. I eggjakökur er hægt að setja
grænmeti, sveppi, kjöt o.fl. Það er
vel hægt að nýta afganga af áður-
nefndu, ef til eru, og brytja út í
eggjaköku og gera það að lystugum
mat.
Eggjakaka með
kotasælu
1 egg
1 msk. vatn
100 g kotasæia
salt og pipar
Þetta er þeytt vel saman og sett
á smurða pönnu (eða teflon), látið
steikjast við mjög vægan straum.
Yfir er sett:
100 g blómkál, þarf að hálf- eða
sjóða alveg áður
1 tómatur, skorinn í báta.
Dálítið af sellerístöngulbitum og
saxaður graslaukur sett yfir allt.
Þetta er síðan látið malla við vægan
straum í 10—15 mín. Þessi skammt-
ur er ætlaður fyrir einn.
Eggjakaka með beikoni
4 egg
1 dl hveiti
2 dl mjólk
smjörlíki sett á pönnu, laukur,
púrra, kartöflur, paprika og tómat-
ar sett á pönnuna örstutt og
eggjahrærunni hellt yfir. Það þarf
að lyfta undir hræruna á meðan svo
þetta verði jafnt og stífni. Gott
brauð eða rúnstykki borið með.
Uppskriftin ætluð fyrir tvo.
Eggjakaka með gulrót-
um og skinku
500 g gulrætur
3 egg
3 msk. mjólk
1 tsk. salt
dálítið pipar
1 hvítlauksrif
ca. 1 dl fínt brytjuð steinselja
200 g skinka
Gulrætumar afhýddar og rifnar
gróft á járni. Vatn mkeð salti í er
látið sjóða, gulrótunum hellt út í
og potturinn tekinn af straumi um
leið. Látið standa í 2—3 mín. en
þá er gulrótunum hellt í gegn um
sigti, og látið dijúpa vel af.
Egg, mjólk, salt, pipar og marið
hvítlauksrif þeytt vel saman, gulrót-
um og steinselju bætt út í og hrært
í um leið og þetta er sett í smurt
ofnfast fat eða pönnu, bakað í ofni
í 15—20 mín. Brytjuð skinka sett
yfir örstuttu áður en bera á matinn
fram. Uppskriftin er ætluð fyrir
3-4.
fiQ§jriMtnáíl
Umsjónarmaöur Gísli Jónsson
Frekari umfjöllun um bréf Har-
alds Guðnasonar (sbr. síðasta
þátt) bíður í bili vegna mikillar
gleðifréttar sem ég fékk staðfesta
í nýju tímariti, Málfregnum, (1.
árg., 1. tbl.). I nýrri símaskrá og
nýrri þjóðskrá verður nöfnum nú
raðað að íslenskum hætti. Gerður
verður greinarmunur á bryddum
og broddlausum sérhljóðum, svo
sem á/a, ó/o o.s.frv. og brodd-
lausu hljóðin þá höfð á undan í
röðinni. Þetta þykir umsjónar-
manni mikill sigur fyrir íslenskt
þjóðemi. Hann hefur aldrei hvikað
frá sérröðun í nafnaskrám og
látið samröðun (sem sést hefur
á ólíklegustu stöðum) fara mjög
í taugamar á sér.
Það er nokkur munur á^því
hvort kona heitir Asa eða Asa,
Dora eða Dóra, Runa eða Rúna,
og nokkm skiptir hvort karl heit-
ir Barður eða Bárður, Hunn eða
Húnn, Pall eða Páll. Það hlýtur
líka að vera íslenskt metnaðar-
mál að raða í stafrófsröð eftir
íslenskum hætti, en ekki er-
lendum. Annað er undansláttur
og hættulegt tilræði við móður-
málið og þjóðemið, þó í litlu sé.
A mjóum þvengjum læra hund-
arnir að stela. Það athæfi, að
gera ekki greinarmun á bryddum
og broddlausum sérhljóðum, sem
sagt samröðun, getur líka haft
„slævandi áhrif" og stuðlað að
„kæruleysi í stafsetningu", svo
notað sé orðalag fýrrnefnds tíma-
rits (bls. 7). Menn hafa haft uppi
alls konar afsakanir og skírskotað
til hagkvæmdarástæðna og ofrík-
is tölvunnar, eins og svo oft
endranær. En við eigum að segja
tölvunni fyrir verkum, en ekki
öfugt. Hér hefur unnist mikill
áfangasigur, og næst er að láta
blöð, bækur og tímarit skipta
undantekningarlaust rétt á milli
lína. Ég athugaði þetta sérstak-
lega í nokkmm blöðum um síðustu
helgi, og niðurstaðan var skelfi-
leg. I skiptingu milli lína var
settum reglum og venjulegri heil-
brigðri skynsemi stórlega mis-
boðið. Sagnmyndinni hyggjum
var t.d. skipt hyg-gjum, nafnorð-
inu fjárupphæðir fjámp-phæðir
og lýsingarorðsmyndinni form-
legum for-mlegum. Ég skora á
alla sem vandvirkir em og metn-
aðargjarnir að kippa þessu í lag.
★
í hinu nýja tímariti, Málfregn-
um, er margt gott að finna.
Útgefandi þess er íslensk mál-
nefnd, ritstjóri Baldur Jónsson
prófessor, en með honum í nefnd-
inni em Jón Hilmar Jónsson
deildarstjóri, Jónas Kristjánsson
prófessor, Kristján Ámason dós-
ent og Þórhallur Vilmundarson
prófessor. Vegna þess hve oft
bæði ég og mínir líkar hafa gagn-
rýnt málfar í útvarpi og sjónvarpi,
ætla ég að birta upp úr þessu riti
Málstefnu Ríkisútvarpsins, eins
og útvarpsráð hefur samþykkt
hana. Kunnugt er að hægara er
að kenna heilræðin en halda þau.
En góður vilji er þó fyrir miklu
og forsenda þess að vel sé gert.
Hér á eftir fer þá fyrri hluti
málstefnu ríkisútvarpsins (sem
umsjónarmaður skrifar með litlum
staf af sérvisku sinni):
„Ríkisútvarpið skal samkvæmt
lögum efla íslenska tungu og
menningu. Útvarpsráð telur að
stofnunin hafi mikilvægu fræðslu-
og uppeldishlutverki að gegna á
þessu sviði.
Allt málfar í Ríkisútvarpinu á
að vera til fyrirmyndar, og allt
sem frá stofnuninni kemur, á
vandaðri íslensku, flutt með góð-
um framburði.
Erlend orð sem ekki verður
komist hjá að nota, ber að sam-
ræma lögum íslenskrar tungu,
eftir því sem fært þykir og góð
venja býður.
Um einstök atriði:
1) Vandað mál er markvisst og
felst í góðu orðavali, réttum
beygingum, eðlilegri orðaskip-
388. þáttur
an, skýrri hljóðmótun, réttum
áherslum og eðlilegu hljómfalli
samfellds máls. Starfsmenn
Ríkisútvarpsins eiga að leggj-
ast á eitt til að málfar í útvarpi
og sjónvarpi sé til fyrirmyndar.
2) Þeir sem vinna að dagskrár-
gerð, skulu jafnan gæta þess
að málfar sé vandað og svo
auðugt sem skynsamlegt er
eftir aðstæðum. Þeir bera
ábyrgð á að texti sá sem flytj-
andi fær í hendur, sé réttur
og fullnægi þessum skilyrðum.
3) Flytjendum dagskrárefnis ber
að vanda framburð sinn og
flutning á alla lund, þeir eiga
að gæta þess eftir mætti að
málfar textans fullnægi ofan-
greindum skilyrðum. Málvillur
eiga þeir að leiðrétta en mega
ekki breyta málfari að öðru
leyti án samráðs við ábyrgðar-
mann textans. Verkstjóra ber
að sjá um að hlutaðeigandi
starfsmaður dagskrár fái hið
fyrsta upplýsingar um vangá
sem hann hefur gert sig sekan
um í þessu efni.
4) Aðsent efni á að fullnægja
eðlilegum kröfum um málfar.
5) Auglýsingar skulu vera á
gallalausri íslensku og fluttar
með góðum framburði. Ef sér-
stök ástæða er tii, getur
útvarpsstjóri þó leyft að sung-
ið sé eða talað á erlendu máli
í auglýsingu."
★
Hér verður látið staðar numið
í bili og afgangurinn birtur í næsta
þætti. En maður, sem kýs að kalla
sig aðdáanda Bólu-Hjálmars vill
endilega koma hér á framfæri
stefí nokkru. Enda þótt umsjónar-
manni þyki myndmálið á stefi
þessu nykrað nokkuð svo, lætur
hann það gossa:
Mér er orðið létt um leik
með lindarpenna í hðndum.
Uppnumin í eldi og reyk
andagiftin fór í kveik
og saup á öllum Sónar-efnablöndum.
Eggjakaka með gulrótum og
skinku.
1 tsk. salt
‘Msk. pipar
100 g rifínn ostur
200 g beikon
graslaukur eða dill
Eggin aðskilin, eggjarauður,
hveiti og mjólk hrært vel saman,
kryddað með salti og pipar. Ostur-
inn rifínn og beikonið þurrsteikt á
pönnu og brytjað. Eggjahvítumar
síðan stífþeyttar rétt áður en setja
á þær saman við jafninginn.
Vahlutar jafningsins, með helmingi
beikonsins, settur á smurða pönnu,
síðan það sem eftir er jafningsins
með beikoni og osti. Graslaukur eða
dill brytjað yfir og steikt við vægan
straum í 6—10 mín.
í staðinn fyrir beikon má setja
annað kjöt soðið eða steikt, sveppi
eða rækjur.
Spánsk eggjakaka
6 egg
6 msk. vatn eða ijómi
salt og pipar
2 msk. saxaður laukur eða púrra
4 soðnar kartöflur í sneiðum
2 tómatar í sneiðum
1 rauð eða græn paprika í sneiðum
Egg, vatn (eða ijómi), salt og
pipar þeytt vel saman. Dálítið
Rabbað um nytj aj ui’tir
Að þessu sinni birtum við
hluta af allítarlegri saman-
tekt Sigurlaugar í Hraunkoti
um nytjajurtir og farast
henni svo orð: „Margar kál-
tegundir hafa verið ræktun-
aijurtir manna frá örófí alda,
ýmiss konar kál vex ágæt-
lega hér og gefur góða
uppskeru. Vil ég telja nokkr-
ar káltegundir, sem ég hef
góða reynslu af.
„Salat er góð matjurt,
sem sáð er beint í garðinn
snemma vors og kemst fljótt
í gagnið. Af því eru ræktuð
mörg afbrigði, en í stórum
dráttum skiptist það í blað-
salat og höfuðsalat. Því er
sáð í raðir með um það bil
15 sm milli raða. Það má
standa dálítið þétt í röðun-
um, en betra en samt að
grisja það og gefa því nokk-
urt vaxtarrými. Ef til vill
má gera það með því að taka
jafnóðum til notkunar þær
plöntur, sem standa of þétt.
Blaðsalatið vex hraðar en
höfuðsalatið, en er varla eins
bragðgott. Ekki þarf stórt
salatbeð til að geta haft sal-
at á borðum frá því seint í
júní og fram í október.
Webbs-Wonderful og Butt-
erchrunch eru ágæt af-
brigði.
Grænkál er sú káltegund
sem einna lengst hefur verið
BLÓIUI
VIKUNNAR
51
Umsjón:
Ágúrta Bjömadóttir
í ræktun hjá mannkyninu,
enda fyrirmyndar matjurt,
harðgerð, nægjusöm og auð-
ræktuð, vítamínauðug og
holl til matar. Lágvaxin af-
brigði eru heppileg hérlendis.
Grænkál getur staðið úti
langt fram á vetur. Það má
geyma í frosti.
Spínat er vinsæl matjurt
enda auðræktuð og auðug
af A-vítamíni. Það hefur
þann galla að í því er oxal-
sýra og ætti því ekki að vera
daglega á borðum.
Til kálplantna sem mynda
höfuð er oftast sáð inni eða
í reit í apríl og plantað út
um eða eftir miðjan maí eft-
ir því hvemig tíð fellur.
Plönturnar þarf að venja við
útiloftið, herða þær áður en
þær eru settar út í garðinn.
Kálplöntur tilbúnar til gróð-
ursetningar úti eru og jafnan
til sölu í flestum gróðrar-
stöðvum á vorin. Að lokum
örlítið um
Hreðkur — radísur sem
em mjög harðgerðar og
hraðvaxta. Vaxtartími þeirra
er svo stuttur að rétt er að
sá til þeirra oftar en einu
sinni á vori, láta líða um það
bil viku eða 10 daga milli
sáninganna framan af sumri.
Gott er að sá þeim milli kál-
plantna því þær taka lítið
pláss og gera sitt gagn í
kálbeðinu með því að beina
kálflugunni að sér, þó ekki
séu radísur einhlítar til vam-
ar gegn henni. Auk þess
notast þá eyðumar sem em
áberandi milli kálplantna
meðan þær em ungar. Radís-
ur ætti að nota þegar þær
em um 2 sm í þvermál. Þeim
má dreifsá."
Sigurlaug Árna-
dóttir,
Hraunkoti.
Munið þáttinn í sjónvarp-
inu í kvöld (23/5) kl. 18.00.