Morgunblaðið - 23.05.1987, Blaðsíða 59

59
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1987
Ljóð um unga konu frá Súdan
Það er afríkanskt myrkur í æðum hennar,
sem órótt og niðandi rennur.
Og göldróttur eldur í augum hennar,
sem ýmist dvín eða brennur.
Því gamall frumskógur sunnan úr Súdan
sefur í hennar barmi,
og andvirði sextíu svartra þræla
sindrar á dökkum armi.
Og nú situr dóttirin norður í París
og næsta vor lýkur hún prófi.
Hún les á daginn, dansar á kvöldin
og drekkur absint í hófi.
Og slöngulíkaminn liðast og svignar.
Hún lyftir glösum og skálar,
og dregur amríska auðmannasyni
og indverska fursta á tálar.
Og fátt er eftir af ömmu hennar
og afa, fljótt á litið,
nema augun, sem tinnusvört tindra
og tennur, sem gætu bitið.
Og framandi ennþá um farveg blóðsins
hið foma náttmyrkur streymir,
og enginn sér hvað hinn sofanda frumskóg
í svarta barminum dreymir.
(Tómas Guðmundsson)
a) Utskýrðu líkinguna sem felst í orðinu
,,slöngulikaminn“.
b) Lýstu með þinum eigin orðum útliti
og innræti persónunnar sem kynnt er í
ljóðinu. Láttu m.a. koma fram hvort þér
finnst gæta samúðar með persónunni i
ljóðinu eða andúðar.
2. Laust mál (6 stig)
Lestu eftirfarandi texta með athygli og
leystu verkefnin sem fylgja.
Andrei Tarkovsky
Meistari
ljóss og lita
— Kvikmyndaleikstjóri sem speglar þján-
ingu mannkyns en eygir samt von.
Draumar eru torráðnir og í fæstum tilvik-
um skýranlegir. Myndir Tarkovskys eru
sóttar í veröld draumsins, þar sem rök mega
sín einskis og atburðir og hlutir verða ekki
tengdir saman og settir í samhengi.. .
Andrei Tarkovsky er þó ekki maður
margra orða. Þögn persóna hans segir yfír-
leitt meira um þær en orð fá gert.
Andrei Rublov mætir grimmd og vonsku
mannskepnunnar með þögninni, og litli
drengurinn í Fórninni er ófær um að tala
mestalja myndina vegna skurðaðgerðar í
hálsi. I lok myndarinnar fær hann svo loks
málið, og er það ekki síst til marks um þá
von sem Tarkovsky eygir, þrátt fyrir allt,
mannkyninu til handa. I barninu birtist til-
gangur lífsins og von mannkynsins um
bjartari framtíð.
.. . Þegar leikarinn og rithöfundurinn
Alexander í Fórninni stendur frammi fyrir
líkani af húsi sínu, gerðu af ungum syni
hans, verða straumhvörf í sögunni, við tek-
ur óvissunótt, þar sem engin skýr skil eru
lengur milli svefns og vöku, raunveruleika
og draums. Birtu bregður og litum fækk-
ar. . . Við erum ávallt velkomin að stíga
fæti okkar á lausa jörð draumalandsins,
ferðast með honum skamma eða lengri
stund, hann krefst hins vegar frumkvæðis
af okkar hálfu, að við gefum sér tíma. En
það er einmitt tíminn sem við horfum svo
í og eigum svo erfitt með að gefa öðrum.
Tarkovsky er heiðarlegur gagnvart áhorf-
endum, því hann er trúr sjálfum sér. Hann
reynir eki að þóknast fjöldanum, fremur en
ljóðskáld sem veit að ljóða þess verður að-
eins notið ef andinn er sannur, — tónninn
hreinn.
Fórnin hefur þegar verið sýnd hér á
landi, að vísu aðeins í fjóra daga, og óvíst
er hvenær okkur gefst næst tækifæri til að
upplifa þetta magnaða verk. Kannski eru
fjórir dagar einmitt raunhæfur mælikvarði
á þörf íslendinga fyrir siðferðilegar ábend-
ingar á borð við Fórnina, sem þar að auki
er ekki í eldflaugatakti samtímans. Við höf-
um verið ofalin á annars konar myndmáli,
annars konar hrynjandi. ..
Tarkovsky á aldrei eftir að verða hvers
manns hugljúfi, það þarf ekki glöggan mann
til þess að gera sér grein fýrir því. Ef smekk-
ur fjöldans er ávallt hinn góði og rétti
smekkur, þá er ég dálítið upp með mér að
hafa stöku sinnum vondan smekk.' Hins
vegar eru þessar vangaveltur að sjálfsögðu
óþarfar, því svo mikið tel ég mig þó vita, að
í listum er ekkert til sem heitir rétt eða
rangt.
(Hilmar Oddsson).
1. Hver eftirtalinna skýringa lýsir best
merkingu orðanna að vera ekki í eld-
flaug-atakti samtímans (lína 48) eins
og þau koma fyrir í textanum?
( ) Að fara ekki á nýjar ævintýrakvikmynd-
ir.
( ) Að fylgja ekki hraða nútímans.
( ) Að vera ekki taktfastur.
( ) Að vera ekki hraðskreiður.
2. Hver eftirtalinna fullyrðinga kemst
næst skoðun greinarhöfundar á
Tarkovsky og verkum hans?
( ) Tarkovsky vill ekki þóknast fjöldanum.
( ) Tarkovsky virðist falla mörgum í geð
og vera hvers manns hugljúfi.
( ) .Verk hans koma ekki til með að verða
vinsæl öllum almenningi.
( ) Hann býr ekki til myndir sem fólk vill
horfa á.
3. Hvað á höfundur greinarinnar við
með orðunum: „Ef smekkur fjöldans
er ávallt hinn góði og rétti smekkur,
þá er ég dálítið upp með mér að hafa
stöku sinnum vondan smekk"? (línur
55-58).
( ) Ég hreyki mér af mínum smekk á kvik-
myndum sem er hinn rétti.
! ( ) Eg er nokkuð hreykinn að hafa ekki
alltaf sama smekk á kvikmyndum og
fjöldinn.
( ) Ég viðurkenni með ánægju smekk minn
þó að hann gefi til kynna að ég sé nokk-
; uð skrýtinn.
Vondur smekkur er ekki réttur mæli-
kvarði á gæði kvikmynda.
4. Hver eftirfarandi setninga skýrir best
merkingu undirstrikuðu orðanna ...
verða straumhvörf í sögvnni (línurv
23—24) eins og þau koma fyrir í text-
anum?
( ) Sagan tekur nýja stefnu.
( ) Sagan markar tímamót.
( ) Sagan leysist upp.
( ) Sagan gerist í draumi.
5. Hvert finnst þér vera samband fyrir-
sagnar og ljósmyndar?
3. Útdráttur (9 stig)
Skrifaðu útdrátt úr eftirfarandi texta.
Komdu aðalefni hans til skila en notaðu
ekki fleiri en 50—60 orð (skrifaðu fjölda
orðanna sem þú notar). Vandaðu málfar
og frágang.
í dag virðist helst sem hinn vestræni
meðaljón vegi salt á milli heilsu- og skyndi-
bitafæðis. Engin furða. Við sitjum uppi með
heilan upplýsingabanka yfir hvað skal telj-
ast hollt og hvað óhollt. Óhollustulistinn
lengist stöðugt eða þá að eitt er þar í dag
en er sett á hollustulistann á morgun. Hangi-
kjöt er bráðdrepandi einn daginn en allt í
lagi í hófi hinn daginn. Smjör og mjólk
stíflar allar æðar eitt árið en eru allra meina
bót það næsta. Slík ósamkvæmni. . . ruglar
óneitanlega í ríminu það fólk sem hyggst
gæta sín í mataræði.
Þar við bætist flýtirinn alkunni, tíma-
skorturinn, sem skapast ekki síst af óhóf-
legri vinnu á þessu annars ágæta skeri.
Þrátt fyrir góðan vilja er fólki hreinlega oft
um megn að velja ofan í sig það sem það
telur heillavænlegast. Þá er gjaman gripið
,til samlokunnar, hamborgarans og einnar
'með öllu, sem vissulega eru ekki bráðdrep-
andi en varhugaverð til lengdar. Ekki bara
fyrir líkamann heldur einnig sálartetrið því
skyndibita er alltaf neytt í hasti, hvort sem
það er ein með öllu ... eða bakaðar baunir
sem vissulega eru handhægar ef maður er
alveg að missa af þeim Eddu og Ingva
Hrafni á skjánum.
(Jóhanna Sveinsdóttir)
CHEVROLET MONZA
er framhjóladrifinn og rúmgóður fjölskyIdubílI, hannaður af
vesturþýsku hugviti og tækni, með mýkt og snerpu Chevroletsins.
Auk þess er hann sérlega styrktur, með hlífðarpönnu,
stærri hjólbarða og fjölmargt annað er hentar sérstaklega
íslenskum akstursaðstæðum.
Chevrolet Monza er ríkulega búinn aukahlutum,
en verðið er þó broslega lágt.
Verð frá kr. 453.000.
Góðir greiðsluskilmálar.
BíLVANGUR sf
HÖFÐABAKKA 9 SÍMI 687300