Morgunblaðið - 23.05.1987, Blaðsíða 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1987
Islenzka 1987
HÉR fer á eftir samræmt próf í 9. bekk
í íslenzku, sem fór fram fimmtudaginn
30. april sl. í prófinu eru þrír meginþætt-
ir, stafsetning, sem gildir 15 stig,
beygingar, orðflokkar, orðmyndun, setn-
ingarfræði og hljóðfræði, sem gildir 35
stig, og lesskilningur: lesnir og ólesnir
textar, sem gildir 50 stig:
I. Stafsetning (15 stig)
A. Eyðufyllingar eftir upplestri. í eftir-
farandi frásögn vantar nokkur orð.
Bættu þeim orðum, sem kennarinn les,
inn í eyðurnar.
Leitarmenn báru þungar og gengu
eftir ósléttum troðningum. Var ekki að
furða þó að þeir þreyttir og þeim
tilveran heldur dapurleg. Ekki
bætti úr skák að það stöðugt og
upp úr miðjum tók að hvessa.
B. Skrifaðu eftir upplestri.
Forvígismenn stórveldanna í austri og
vestri hittust í Reykjavík síðastliðið
haust. Verður fundurinn sjálfsagt lengi
í minnum hafður. Allt í einu var ísland
i brennidepli og hingað flykktust þúsund-
ir fréttamanna. Margt gekk úr skorðum
þá daga sem leiðtogarnir dvöldust hér.
Kennsla var felld niður í tveimur skólum
í borginni og hús þeirra lögð undir þjón-
ustu við fréttaritara. Miklar ráðstafanir
voru gerðar til að tryggja öryggi gest-
anna og var sumum hverfum borgarinn-
ar lokað í því skyni.
Eftir margvíslegar athuganir var
ákveðið að Bandaríkjaforseti og leiðtogi
Rússa ræddust við i Höfða. Það er gam-
alt hús sem stendur einstakt niðri við sjó
og telja sumir að þar sé reimt. Allan
sólarhringinn var haldinn strangur vörð-
ur um húsið og varðskip lónaði utan við
landsteinanna.
En hver varð árangurinn af fundi leið-
toganna? Niðurstöður hafa verið skýrðar
á ýmsan hátt. Svo mikið er víst að ekki
náðu þeir samkomulagi um afvopnun.
II. Beyging’ar, orðflokkar,
orðmyndun, setningafræði,
hljóðfræði (35 stig)
1. Felldu mannanöfnin, sem í svigunum
standa, rétt inn í eftirfarandi málsgrein-
ar.
Ég sagði (Unnur) að koma í veisluna
hjá (Signý) um helgina. Viltu fara til
(Sigþór Óm) og láta hann vita.
2. Greindu föll undirstrikuðu orðanna í
eftirfarandi málsgrein.
Við sáum mörg nýfædd böm á fæðingar-
deild spítalans.
nýfædd
spítalans
3. Strikaðu undir þau orð í eftirfarandi
setningum sem standa í lýsingarhætti
þátíðar.
Mér var mjög vel tekið hjá liðinu og það
kom sér vissulega á óvart hve leikmenn
voru mér hjálplegir. Til að mynda var mér
strax fylgt til framkvæmdastjórans sem
bauð mér í mat. Um síðustu helgi lék ég
þokkalega en ég hef þó oft leikið betur.
4. í eftirfarandi málsgrein eru sagnorð
í viðtengingarhætti. Hvaða hlutverki
gegnir viðtengingarháttur þar?
Væri ég duglegri við bréfaskriftimar fengi
ég fleiri svör.
Svar:
5. Greindu undirstrikuðu orðin i eftirfar-
andi málsgrein í orðflokka.
Síðastliðið ár verður lengi í minnum haft
vegna leiðtogafundar og aðgerða hvalfrið-
unarmanna.
verður lengi
mínum vegna
og hvalfriðunarmanna
6. Myndaðu þrjú nafnorð af sagnorðinu
að aka, með eða án hljóðbreytingar.
Ekki má nota nema einu sinni sama
stofninn af sögninni.
1.
2.
3.
7. Myndaðu lýsingarorð af eftirtöldum
nafnorðum.
þögn
synd
Svíi
8. Skrifaðu eftirfarandi texta og lag-
færðu málfar án þess að merking raskist.
Unglingar hafa um marga valkosti að velja
í tómstundum svo að þeim vantar tíma til
að sinna öllu sem í boði er.
9. Til hvaða setningarhluta teljast undir-
strikuðu orðin i eftirfarandi málsgrein-
um?
a) Vélarnar verða reyndar á morgun.
Svar:
b) Ræðumenn skýrðu stuttlega afleiðingar
af stefnu stjórnvalda.
Svan
10. Settu sviga utan um forsetningarliði
í eftirfarandi málsgrein.
Nonni opnaði dyrnar af einskærri forvitni
og gægðist inn fyrir. Það marraði ískyggi-
lega í hjörunum.
11. Hver eftirfarandi skilgreininga á,
best við frumlag?
( ) Frumleg er fallorð sem stendur með
andlagi og segir hvað einhver gerir.
( ) Frumlag er í nefnifalli og skýrir sagn-
fyllinguna nánar.
( ) Frumlag er fallorð í nefnifalli.
( ) Frumlag er fallorð í nefnifalli og táknar
oft geranda.
12. Skiptu eftirfarandi málsgrein í setn-
ingar með lóðréttum strikum og skrifaðu
á línuna fyrir ofan hvort þær eru aðal-
setningar eða aukasetningar.
Ekki verður sagt að um auðugan garð sé
að gresja um heimildir
Þegar kanna skal viðhorf íslendinga til
móðurmálsins að fornu.
13. Breyttu beinni ræðu í eftirfarandi
málsgreinum í óbeina ræðu. Skrifaðu
svarið á auðu línurnar.
Stúlkan spurði kennarann hvernig honum
liði. „Prýðilega," svaraði hann, „enda á ég
mesta gæðahúsbónda."
14. Dragðu hring um þá stafi í eftirfar-
andi málsgrein sem tákna önghljóð.
fönn net lögur sumar kúla bið
15. Skrifaðu tvö orð sem í eru nefhljóð.
Dragðu hring um þá stafi sem tákna þau.
16. Strikaðu undir þau orð í eftirfarandi
málsháttum sem borin eru fram á mis-
munandi hátt eftir landshlutum.
Það er hveijum kunnast er hann kaupir
dýrast.
Ekki er bagi þó bróðir sé nefndur.
Mennt er máttur.
III. Lesskilningur (50 stig)
A. Lesnir texta
1. Úr Gísla sögu Súrssonar (12 stig)
„Líður nú til þess er dagur kemur. Er
þá tekið lík .(X) og brott kippt spjótinu og
til graftar búið og er þar að sex tugir
manna, fara nú á Hól til Gísla. Þórður hinn
huglausi var úti, og er hann sér liðið, hleyp-
ur hann inn og segir að her manns fer að
bænum og var hann allmjög flaumósi (óða-
mála).
„Það er vel þá,“ segir Gísli og kvað
vísu ... Nú koma þeir á bæinn, Þorkell og
Eyjólfur; ganga að lokrekkju þeirri sem
Gísli hvíldi í og kona hans en Þorkell, bróð-
ir Gísla, gengur upp fyrir hvílugólfið og sér
hvar að skór Gísla liggja, frosnir og snægu-
ir allir; hann skaraði þá upp undir fótborðið
og svo að eigi skyldu sjá þá aðrir menn.
Nú fagnar Gísli þeim og spyr tíðinda.
Þorkell kvað bæði mikil og ill og spyr hveiju
gegna mundi eða hvað þá skal til ráða taka.
„Skammt er þá milli illra verka og stórra,“
segir Gísli; „viljum vér til þess bjóðast að
heygja (X) og eigið þér það að oss og er
það skylt að vér gerum það með sæmd.““
a) Hver eru hin stóru og illu verk sem
Gísli nefnir?
b) Hvað gefur þessi texti til kynna um
skaplyndi___
Þórðar?
Gísla?
c) Greinið í stuttu máli frá því sem er
ólíkt með þeim bræðrum, Gísla og Þor-
katli, eins og þeim er lýst í Gíslasögu.
2. Verkefni úr valbókum (12
stig)
Leystu verkefni úr þeirri bók sem þú
hefur lesið í vetur. Ætlast er til að svar-
ið sé stutt ritgerð. Sérstakt tillit verður
tekið til málfars og framsetningar (heim-
ilt er að gera uppkast á rissblöð).
Anna frá Stóru-Borg
Samskipti Önnu og Páls lögmanns.
Styðjast skal við eftirfarandi leiðsögn: Gerðu
grein fyrir framkomu lögmannsins gagnvart
Hjalta og lýstu skoðunum þínum á við-
brögðum Önnu í viðskiptum hennar við
bróður sinn.
Islandsklukkan
Styrkur Jóns Hreggviðssonar í erfíðleikum.
Styðjast skal við eftirfarandi leiðsögn: Jón
lendir í margs konar erfiðleikum og mann-
raunum en bugast aldrei. Segðu frá því
hvemig hann bregst við slíkum aðstæðum
og lýstu skoðun þinni á því hvert hann
sækir sér styrk og hugrekki.
Punktur punktur komma strik
Skólaganga bama og unglinga í sögunni.
Styðjast skal við eftirfarandi leiðsögn: Gerðu
grein fyrir skólanum eins og honum er lýst
og segðu frá skoðunum þínum á nemendum
og kennurum í sögunni.
Vögguvísa
Áhugamál og félagsskapur unglinganna.
Styðjast skal við eftirfarandi leiðsögn:
Segðu frá félagsskaþ og helstu áhugamálum
unglinganna í sögunni og lýstu skoðun þinni
á unglingunum og framkomu þeirra.
Þar sem djöflaeyjan rís
Tómas kaupmaður (Tommi).
Styðjast skal við eftirfarandi leiðsögn: Gerðu
grein fyrir samskiptum Tómasar við aðrar
sögupersónur, einkum við Karólínu og strák-
ana.
Nafn sögu: . . .
*
B. Olesnir textar
1. Ljóð (11 stig)
Veldu annað ljóðið og lestu það með at-
hygli. Leystu verkefnin við það ljóð sem
þú velur.
Má ég kynna
mjúkhentan skrifstofumann
í röndóttum miðborgarfötum
með forhertan bindishnút
skínandi silfurhnappa
leyfist mér að kynna
orðvaran skrifstofumann
með gildan björgunarhríng
vaxandi túngl í hvirfli
frjálshyggjumann með slíðraðan
pappírshníf þerriblað til reiðu
í þrítugri sátt við norðanvind
og stöðumælaverði
heim að kveldi
í öryggisbelti á löglegum hraða
skyldi hann hafa eitthvað
að fela
(Birgir Svan Símonarson)
a) Útskýrðu líkinguna sem felst í orðun-
um „vaxandi túngl í hvirfli“.
b) Lýstu með þínum eigin orðum útliti
og innræti persónunnar sem kynnt er í
ljóðinu. Láttu m.a. koma fram hvort þér
finnst gæta samúðar með persónunni í
ljóðinu eða andúðar.
Keflavík:
*
Iþróttaaðstaða opnuð fyrir almenning
KEFLVIKINGUM gefst nú kost-
ur á að notfæra sér alla þá
íþróttaaðstöðu sem bærinn hefur
uppá að bjóða og njóta tilsagnar
kunnáttumanna á þessum svið-
um. íþróttaráð Keflavíkur hefur
skipulagt trimmherferð og er
fólki hehnilt að koma þegar þvi
hentar. í síðustu viku var fyrsti
auglýsti tíminn og var þátttaka
meiri en menn höfðu búist við
og greinilega mikill áhugi meðal
fólks á að njóta útivistar og
hreyfingar.
Guðni Kjartansson, hinn gamal-
kunni íþróttamaður og íþróttakenn-
ari, verður leiðbeinandi til að byija
með og verður hann í íþróttahúsinu
við Sunnubraut á mánudögum og
miðvikudögum á milli kl. 17.00 og
20.00. Guðni sagði að fólki yrði
leiðbeint með hvernig heppilegast
væri að byija og ráðlagði hann
mönnum að fara varlega í sakimar
í fyrstu. Alltof algengt væri að fólk
færi of geyst af stað og væri svo
marga daga að ná sér fyrir bragðið.
Hafsteinn Guðmundsson, for-
maður íþróttaráðs, var ákaflega
ánægður með áhuga fólks á trimm-
námskeiðinu og sagðist vilja hvetja
menn til að notfæra sér þá aðstöðu
sem í boði væri. Kunnur kappi,
Noel Johnson, sem er 88 ára, mætti
á fyrsta degi námskeiðsins og
skýrði frá reynslu sinni af líkams-
rækt og notkun blómafræfla.
Johnson er íslendingum kunnur frá
því að hann hljóp í Reykjavíkur-
maraþoni árið 1983, þá 84 ára. Var
greinilegt að þessi aldna kempa
hafði mikil áhrif á fólk, sem varla
trúði sínum eigin eyrum og augum
við að sjá og heyra sögu þessa
manns.
- BB
Morgunblaðið/Bjöm Blöndal
Fyrsti hópurinn sem mætti á trimmnámskeiðið í Keflavík ásamt
forystumönnum.
Hluti af trimmurunum hélt svo á íþróttavöllinn og hljóp þar nokkra
hringi með leiðbeinandanum Guðna Kjartanssyni sem er lengst til
hægri.