Morgunblaðið - 13.10.1987, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. OKTÓBER 1987.
25
skyldu þessir 43 þúsund eða nokkr-
ir úr þeirra hópi skipta sér af. Þeir
eiga 2,54% eða 1.534 krónur og
88 aura að meðaltali hver (í stofn-
sjóði Sambandsins) (nóg til að setja
einu sinni benzín á bílinn) og ráða
ekkert yfir því fé. Þeir hafa 0.002%
atkvæðisrétt hver að meðaltali til
áhrifa á aðalfundi SÍS.
Hópur sem telur 43 þúsund
manns er álitlegur fjöldi til að bera
fyrir sig þegar á þarf að halda.
Jafnan er talað um þetta fólk eins
og einhvem sérstakan þjóðflokk í
landinu. Sagt er að árás á sam-
vinnuhreyfinguna (eins og þessi
grein verður sjálfsagt talin) jafn-
gildi árás á 43 þúsund samvinnu-
menn. í nafni fjöldans er þess
krafist að fyrirtækjunum sé sköpuð
sérstaða á ýmsum sviðum. Sam-
vinnumenn þurfa sinn banka, sitt
tryggingafélag, sitt vinnumálasam-
band, sinn fulltrúa í verðlagsráð,
útflutningsráð. Það nýjasta er að
samvinnumenn þurfi að byggja sína
eigin borg á höfuðborgarsvæðinu.
(Var einhver að tala um að pening-
amir fæm allir suður?) Það er látið
líta svo út að þetta huldufólk sé
einhveijir íslenskir tamílar. Afleið-
ing er hins vegar sú, að forsvars-
menn samvinnuhreyfingarinnar em
fremur einangraðir í athafnalífinu
og félagssamtökum þess. Þetta er
skaðlegt eins og ég lýsti áður.
Viðskipti og pólitík
Samvinnumenn gerast nú undr-
andi á því, að menn skuli hérlendis
blanda saman viðskiptum og pólitík.
Án pólitíkur væri Sambandið varla
svipur hjá sjón. Skattfrelsi í 52 ár.
Stórpólitískur stuðningur Fram-
sóknarflokksins alla tíð og vinstri
flokkanna, sérstaklega þó áður fyrr,
svo og verkalýðshreyfingar.
Muna menn ekki þegar Ólafur
Jónsson sagði fyrir hönd verkalýðs-
hreyfingarinnar að ekki kæmi til
greina að samþykkja frjálst verðlag
fyrr en samvinnuhreyfingin fengi
að koma sér upp stórmarkaði eins
og Silli og Valdi og Hagkaup. Er
það ekki pólitík þegar allri þjóðinni
er neitað um sjálfsögð réttindi,
nema ákveðnu fyrirtæki sé greidd
gatan. Allir muna enn hina hörðu
baráttu fyrir frjálsri mjólkursölu úr
einokunarhöndum samvinnumanna.
Vegna þeirrar spennu sem ofur-
stærð Sambandsins skapar og áður
er lýst gat Útvegsbankamálið aldrei
orðið annað en stórpólitískt mál.
Mest kom mönnum á óvart hversu
vel ráðherrar Alþýðuflokksins, tóku
í fyrstu í málið og hvemig Fram-
sokn kastaði sér að baki Sambands-
ins. Með afstöðu sinni í Útvegs-
bankamálinu virtust þessir flokkar
vera að segja við einkarekstrar-
menn: Þið eigið ekkert erindi í
okkar flokkum. Við styðjum Sam-
bandið. Þið eigið að vera í Sjálf-
stæðisflokknum. Enda lét fylgis-
aukning við Sjálfstæðisflokkinn
ekki á sér standa í næstu skoðana-
könnun. Það er auðvitað mjög
slæmt fyrir íslenskt athafnalíf að
því sé skipt svona_ gjörla á milli
flokka. Haraldur Ólafsson skildi
pólitíkina glöggt þegar hann sagði
í útvarpsþætti að á einni viku hefði
verið hægt að gjörbreyta pólitík á
Islandi með því að samþykkja tilboð
Sambandsins og kjósa um samstarf
Framáoknar og krata. En hver vill
hverfa aftur til 1934?
Einkavæðing
Sambandsins
En hver er líkleg þróun í málum
samvinnuhreyfingarinnar? Eins og
kom fram í viðtali við Guðjón B.
Ólafsson er verið að hverfa frá
miðstýringu hjá Sambandinu (dec-
entralisera það) og stofna hlutafé-
lög utan um ýmsar deildir, t.d.
sjávarafurðadeild. En spumingin er
hvort slíkum fyrirtækjum sé alltaf
fyrir bestu að vera í meirihlutaeign
eigendalausra aðila.
Mætti hugsa sér þá leið að breyta
Sambandinu og kaupfélögunum í
hlutafélög, reyna síðan að finna 43
þúsund samvinnumenn og afhenda
þeim hlutabréf fyrir sinni eign.
Þetta væri besta leiðin til þess að
virkja þennan hulduher, sem mjmdi
síðan gera kröfur um arðsemi í
rekstri sinna fyrirtækja eins og
aðrir hlutafjáreigendur í þessu
landi. Sérstöðunni yrði eytt og raun-
veruleg samvinna gæti hafist á
milli allra íslendinga. Þannig gætu
eigendur þessara einkavæddu fyrir-
tækja ráðið þeim sjálfir og unnið
með hveijum sem er. Það er engu
minni nauðsyn að einkavæða Sam-
bandið en t.d. Landssmiðjuna,
Þörungavinnsluna, Sementsverk-
smiðjuna, Álafoss, Póst og síma,
Landsbankinn o.s.frv.
Höfundur er formaður Verzlunar-
riðsíslands.
Bbðið sem þú vaknar við!
haaAi huðbf
UoSvl |#V4a*E