Morgunblaðið - 20.09.1988, Side 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, VIDSXIFTI/AIVINNULÍF ÞRIÐJUDAGUR 20 SEPTEMBER 1988

Verslun
Lampar sérhannaðir
fyrir Borgarljós
Á SÍÐUSTU tveimur árum hefiir Borgarljós hf. látið framleida
lampa í Belgiu sem eru sérstaklega hannaðir fyrir íslenskan
markað. Hefur reynslan verið góð og er gert ráð fyrir aukinni
áherslu á þá starfsemi á næstunni.
Að sögn Hauks Þórs Hauksson-
ar framkvæmdastjóra Borgarljóss
er það fyrirtækið Massive n.v.,
stærsta lampaverksmiðja í Belgíu,
sem framleiðir þessi ljós fyrir
Borgarljós. Er hér um að ræða
nokkrar tegundir ljósa, s.s. glerljós
og 6-8 tegundir af kösturum, sem
aðlöguð hafa verið íslenskum að-
stæðum, eftir íslenskum stöðlum
og í samræmi við lög Rafmagn-
seftirlits ríkisins. Segir Haukur
þetta góðan kost, þar sem fyrir-
tækið erlendis þurfi ekki að liggja
með ljósin á lager og því verði þau
ódýrari.
Borgarljós hefur starfað í 10
ár og var það fyrst rekið sem sam-
eignarfélag en er nú rekið sem
hlutafélag og er starfsemi þess
bæði innari smásölu og heildsölu.
Er fyrirtækið til húsa í Skeifunni
8 í um 600 fm húsnæði.Á næst-
unni mun ný deild taka til stafa
innan heildsölusviðs Borgarljósa,
en það er heimilsvörudeild, sem
mun sjá um dreifingu á vörum á
sviði heimilistækja og búsáhalda
frá fyrirtækjunum Prestage Int-
emational, Salter Housewares
Ltd. o.fl.
Haukur Þór sagði að mesta þró-
un í hönnun ætti sér stað á Ítalíu
og hefði Borgarljós nú þegar aflað
sér nokkurra viðskiptasambanda
þar.
LAMPAR — Hér sést smá sýnishom af þeim lömpum, sem
eru sérhannaðir fyrir Borgarljós.
Atvinna
Störfúm hjá hinu
opinbera ijölgar ört
ÁRSVERKUM á íslandi Qölgaði
um 23 þúsund á árunum 1978
Blaðaútgáfa
Financial Times íæst samdægurs
tU 1986 og voru þá tæplega 125
þúsund. Þetta þýðir um 2,6%
aukningu að meðaltali á ári en
á sama tímabili jukust ársverk
hjá hinu opinbera um 5700 og
voru um 21 þúsund árið 1986.
Það er um 4% aukning á ári.
Þetta kemur fram í nýútkomn-
um atvinnuvegaskýrslum sem
Þjóðhagsstofnun tekur saman.
BRESKA dagblaðið Financial
Times fæst nú samdægurs hér
á landi í áskrift og lausasölu
en hingað kemur blaðið frá
nýrri prentsmiðju I Belgíu.
Blaðið sem er í hópi virtustu
dagblaða heims flytur fréttir
af fyrirtækjum, fjármálum og
mörkuðum auk almennra
frétta. Financial Times gefúr
jafnframt út sérstök aukablöð
um margvísleg málefhi t.d. um
gerfíhnattasjónvarp, þjóðríki,
Efiiahagsmál
menntun og flugsamgöngur svo
eitthvað sé nefht, að sögn Ein-
ars Guðjónssonar, sem er um-
boðsmaður blaðsins hér á landi.
Einar Guðjónsson sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að nú stæði
yfír áskriftarherferð og hefðu ein-
staklingar, fyrirtæki og stofnanir
tekið mjög vel í áskriftarkaup enda
væri ekki seinna vænna að byija
að tileinka sér fréttaflutning um
það sem gerist á Evrópumarkaði
eftir að sameiginlegur markaður
kæmist á 1992. Blaðið kæmi út
sex sinnum í viku og væri þekkt
fyrir að vera eitthvert vandaðasta
blað á sínu sviði í Evrópu.
Blaðið fæst hjá eftirtöldum fyr-
irtækjum í Reykjavík: Bókakaffí í
Garðastræti, Pennanum í Kringl-
unni, Sævari Karli í Bankastræti
og hjá helstu hótelum í Reykjavík.
Þá fæst blaðið einnig hjá Flug-
kaffi á Akureyri. Blaðið kostar í
áskrift 22.500 á ári og kr. 125 í
lausasölu.
í atvinnulífínu og í fjárlögunum,
sem Douglas lagði fram 28. júlí,
er heldur ekkert, sem ýtir undir
hana. í nýrri efnahagsspá Seðla-
bankans er búist við áframhaldandi
stöðnun út þetta ár en nokkurri
breytingu til hins betra á því næsta.
Douglas trúir því, að samdrátturinn
nú verði ekki eins mikill og langvar-
andi og þær kreppur, sem áður
hafa gengið yfír nýsjálenskt efna-
hagslíf. Ein ástæðan er sú, að fram-
leiðendur hafa áttað sig vel á
breyttum tímum og forðast óþarfa
birgðasöfnun. Mikill birgðakostnað-
ur er því ekki að sliga þá og það
auðveldar þeim að bregðast fljótt
við þegar tímamir batna.
Atvinnuleysið ógnar
stjórninni
Þótt úr rætist í efnahagslífínu
er hætt við, að atvinnuleysið verði
áfram mikið. Á síðasta ári fjölgaði
atvinnulausum um 35% og eru nú
fleiri en nokkru sinni eftir stríð, 5%
af vinnuaflinu ef miðað er við al-
þjóðlega staðla og 8,5% ef miðað
er við mælistiku nýsjálenska at-
vinnumálaráðuneytisins. Seðla-
bankinn spáir þvi, að atvinnulaus-
um fyölgi úr 113.000 i 150.000 fyr-
ir árslok, aðrir telja töluna 180.000
vera nær sanni.
Douglas segir, að atvinnuleysið
sé að stórum hluta afleiðing kerfís-
breytinga, „sem hefðu átt að eiga
Fjölgun ársverka við fískveiðar
og vinnslu var að meðaltali um
2,1% á ári á tímabilinu og voru
unnin ríflega 16 þúsund ársverk í
greinunum árið 1986.
í skýrslunum kemur einnig
fram að þau 5% fyrirtækja sem
mest laun greiða greiddu árið 1986
44% allra launa. Þó höfðu aðeins
um 250 fyrirtæki fleiri en 60
starfsmenn og um 90% allra
íslenskra fyrirtækja höfðu fímm
starfsmenn eða færri.
sér stað fyrir 10 eða 20 árum“. í
sumum sveitahéruðum, sem hafa
orðið illa úti vegna minni niður-
greiðslna og ríkisstyrkja, er at-
vinnuleysið nú meira en 20% og þar
og víðar er ástandið orðið verulega
hættulegt fyrir ríkisstjóm, sem nýt-
ur stuðnings verkalýðsfélaganna.
Hingað til hefur fjármálaráð-
herrann haft stjómina á bak við sig
en á móti hefur hann mátt láta
framlög til velferðarmála með öllu
afskiptaiaus. Atvinnuleysið hefur
þó valdið miklum kurr innan Verka-
mannaflokksins og andstöðu við
ýmsar fjárlagatillögur hans. Þar
leggur hann meðal annars til, að
seld verði 10—20 ríkisfyrirtæki og
andvirðið notað til að lækka ríkis-
skuldimar. Em þær nú 26,2 millj-
arðar Bandaríkjadollara.
Stefna Douglas í ríkisfjármálun-
um hefur verið að skera niður fjár-
lagahallann, sem var 8% af þjóðar-
framleiðslu þegar hann tók við, með
því að afnema ríkisstyrki og niður-
greiðslur til ýmissa atvinnugreina.
Rökin voru þau, að hér væri um
að ræða skynsamiega fjármála-
stefnu og skref í þá átt, að atvinnu-
vegimir, sérstaklega landbúnaður-
inn, horfðust í augu við raunvem-
leikann og staðreyndir hins alþjóð-
lega markaðar.
„Ofkostnaðarsamfelagið“
Sérfræðingar segja, að efnahags-
Fræðsla
Námskeið
um sjálf-
virka
skráningu
IÐNTÆKNISTOFNUN íslands
og Strikamerkjanefndin á ís-
landi halda námskeið um sjálf-
virka skráningu á tölvur þann
22. september nk. að Hótel Sögu
kl. 9-16.
Fyrirlesari verður Ame Rask
frá fyrirtækinu LOGISYS í Dann-
mörku. í frétt frá Iðntæknistofnun
segir, að Ame hafí áralanga
reynslu á sviði umbúðamála, flutn-
ingatækni og í sjálfvirkri skrán-
ingu á tölvur. Hann hafí m.a. séð
um uppbyggingu á notkun strika-
merkja bæði í verslun og í iðnfyri-
tækjum í Danmörku.
í fréttinni segir ennfremur, að
sjálfvirk skráning á tölvur sé
tækni, sem geri alla skráningu
hraðvirkari og mun ömggari og
hún sé heppileg tii notkunar, þar
sem fylgjast þurfí með miídum
magni af upplýsingum og koma
þeim til skila jafnóðum. Notkun á
þessari tækni sé orðin töluverð
erlendis á öllum sviðum atvinnu-
lífsins. Á námskeiðinu verður fjall-
að um notkunarmöguleika, að-
ferðir við merkingar á hiutum og
skjölum, aðferðir við aflestur,
flutningur á upplýsingum í tölvur
til frekari úrvinnslu og nauðsyn-
legan búnað og hvað þurfí að hafa
í huga í uppphafí, m.a. breytingar
á núverandi vinnuaðferðum.
Skráning fer fram hjá Iðntækni-
stofnun íslands í síma 687000.
Nánari uplýsingar veita Haukur
Alfreðsson eða Óskar B. Hauks-
son.
vandann á Nýja Sjálandi megi rekja
til rangra, pólitískra viðbragða við
inngöngu Breta í Evrópubandalag-
ið. Þá misstu Nýsjálendingar for-
réttindastöðu sína á breskum mark-
aði en í stað þess að laga sig að
breyttum tímum var gripið til stöð-
ugt meiri niðurgreiðslna og hárra
tollmúra. John Femyhough, for-
stjóri brugghúsasamsteypunnar Li-
on Corp., segir, að þá hafí Nýja
Sjáland breyst í „ofkostnaðarsam-
félag". Stjómvöld hafi tekið að sér
að ábyrgjast rekstur alls konar fyr-
irtækja og haldið uppi vonlausum
útflutningi.
Snemma á þessum áratug reyndi
Robert Muldoon forsætisráðherra
og ríkistjóm Þjóðarflokksins, sem
er hægriflokkur, að bijótast út úr
þessum vítahring. Var sett saman
áætlun um að koma á fót alls kyns
iðnrekstri og skyldi hann nýta sér
innlenda orkugjafa, rándýra. Var
henni hrint í framkvæmd með er-
lendu lánsfé, 5,7 milljörðum Banda-
ríkjadollara áður en yfír lauk, en
hún reyndist andvana fædd, ekki
síst eftir að OPEC missti tökin á
heimsmarkaðnum og olíuverðið féll.
Þegar Verkamannaflokkurinn
komst til valda réðst Douglas með
hnífínn á lofti að niðurgreiðslunum,
einni helstu uppsprettu verðbólg-
unnar, seldi iðnfyrirtækin og kvist-
aði niður reglugerðafrumskóginn.
Gengi nýsjálenska dollarans var
fellt um 20% og látið fljóta, útflutn-
ingsuppbætur aflagðar og vextimir
gefnir frjálsir. Áður voru vaxta-
flokkamir hvorki meira né minna
en 72.
Stynja undan háu gengi
Eitt helsta umkvörtunarefni at-
vinnurekenda, sem annars hafa
yfírleitt stutt Douglas í þessum
aðgerðum, er, að háir vextir og flot-
gengið hafi spennt gengið gagnvart
öðmm gjaldmiðlum langt upp fyrir
eðlileg mörk með því að ýta undir
Nýsjálenskt efnahagslíf
á erfiðum tímamótum
Uppstokkun síðustu ára hefur valdið samdrætti en hefur fræjum endurreisnarinnar verið sáð?
FYRIR fjórum árum hófúst stjórnvöld á Nýja Sjálandi handa við
róttæka umsköpun í efnahagsmálunum en nú einkennist ástandið
af samdrætti á flestum sviðum. Framleiðslan hefúr minnkað, iðnaðar-
starfsemi á landsbyggðinni hefúr dregist saman og atvinnuleysið
er meira en nokkru sinni fyrr og vaxandi. Raunar fúrða menn sig á
þvi einu, að samdrátturinn skuli ekki hafa komið miklu fyrr eins
og þrengingarnar hafa verið í atvinnulíflnu en á síðasta ári komust
vextir á skammtímalánum upp í 26%.
Talsmenn atvinnulífsins segja,
að mikil viðskipti með fasteignir og
verðbréf á árinu 1986 og fram eft-
ir síðasta ári hafí mildað fyrstu
áhrif lánsfjárskortsins en það var
eitt af fyrstu verkum Verkamanna-
flokksstjómarinnar þegar hún kom
til valda 1984 að skera niður láns-
fjárframboðið. Aðgerðir Davids
Lange forsætisráðherra hafa vakið
mikla athygli víða um lönd og þá
ekki síður glíma fjármálaráðherr-
ans, Rogers Douglas, við efna-
hagslífíð, sem var í fjötrum alls
kyns hafta og erlendra og innlendra
skulda. Douglas hefúr þó einbeitt
sér að því að ná niður verðbólg-
unni, sem hafði mælst með tveggja
stafa tölu í hálfan annan áratug.
Verðbólgan lögð að velli
Svo virðist sem Douglas hafí náð
yfírhendinni í stríðinu við verð-
bólguna en á fyrra misseri þessa
árs var hún komin niður í 5,2%
miðað við heilt ár. Landsmenn hafa
hins vegar orðið að gjalda þennan
árangur dýru verði, með fjaliháum
vöxtum og miklu atvinnuleysi.
Douglas viðurkennir, að stefna
stjómarinnar eigi meginþátt í sam-
drættinum. „Efnahagslífið er í
lægð, sem við vissum, að væri óhjá-
kvæmileg, en nú hefur fræjum end-
urreisnarinnar verið sáð,“ segir
hann. Samdrátturinn sé sá stundar-
skattur, sem Nýsjálendingar verði
að greiða til að verða samkeppnis-
færir á alþjóðlegum markaði og til
að læra að lifa ekki um efni fram.
Douglas er líka viss um, að búið
sé að koma böndum á verðbólguna
og Seðlabankinn spáir því, að hún
verði komin niður í 3% fyrir lok
næsta árs. Þangað til ætlar bankinn
þó að sýna strangt aðhaid í peninga-
málunum vegna þess, að verðbólgu-
hugsunarhátturinn er fyrir löngu
orðinn landiægur í Nýja Sjálandi
eins og víðar þar sem hún hefur
leikið lausum hala. Raunvextir á
langtímalánum eru enn um 7,5%
og 8,5% á skammtímalánum og því
spyija atvinnurekendur hvernig
þeir eigi að hafa efni á þeirri fjár-
festingu, sem þarf til að nýta sér
nýfengið athafnafrelsi.
Enginn býst við skjótri uppsveiflu