Morgunblaðið - 15.12.1988, Síða 38

ssfifoftötiMBk&öiÐ, i@6ÉiSfMgfigft¥88
38
Noregur og Svíþjóð: /
Læknar óttast nýjan
keðjusýklafaraldur
Ósló og Stokkhólmi. Fr& Rune Timberlid og Erik Liden, fréttariturum Morgunblaðsins.
ÞAÐ, sem af er árinu, hafa 23 Norðmenn og 10 Svíar látist af völd-
um keðjusýklafaraldurs, sem dregið getur fólk til dauða á skömmum
tíma. í Noregi urðu flest þessara dauðsfalla á síðasta vetri en nú
óttast læknar, að sóttin sé að sækja í sig veðrið af nýju. Hefúr orð-
ið vart við ný tUfelli i Sviþjóð en þar geisar nú einnig óvenju skæð-
ur inflúensufaraldur.
Á síðasta vetri var tilkynnt um en þar af veiktust 84 mjög alvar-
75.000 tilfelli keðjusýklasýkingar lega og 23 létust. Verður sjúk-
Danmörk:
Sex endurmennt-
unarskólum lokað
Gjaldheimtum fækkað úr 275 í 30
Kaupmannahöfn. Frá N. J. Bruun, firéttarítara Morgunblaðsins.
EFTIR miklar umræður á þingi
er nú loksins meirihluti á bak við
tillögu ríkisstjómarinnar um að
Grænland:
Sakaður
umtrygg-
ingasvik
Nuuk. Frá Nils Jergen Bruun, firéttarítara
Morgunblaðsins.
LÖGREGLAN í Nuuk handtók
nýlega útgerðarmann togarans
„Anna Bella“ og var hann dæmdur
í 14 daga gæsluvarðhald vegna
gruns um tryggingasvik. Togarinn
sökk á Godthábsfirði hinn 12. nóv-
ember í eindæma blíðviðri. Skipið
liggur nú á um 500 metra dýpi.
Utgerðarmaðurinn og áhöfn togar-
ans hafa komið þrisvar sinnum fyrir
sjórétt, en ekki getað skýrt, hvers
vegna skipið sökk svo skyndilega.
Skipverjamir, þrír talsins, voru tekn-
ir um borð í annað fískiskip, sem
kvatt var til aðstoðar um talstöð.
Útgerðarmaðurinn hefur krafið
tryggingarfélag togarans, Grænlen-
skar skipatryggingar, um trygging-
arupphæðina, 5,5 milljónir d. kr.
(ríflega 37 millj. ísl. kr.), en félagið
neitar að reiða fram féð. Ef útgerðar-
maðurinn verður sekur fundinn um
tryggingasvik, á hann yfir höfði sér
allt að tveggja ára fangelsi.
loka sex endurmenntunarskólum
fyrir’ kennara og spara með því
29 milljónir dkr. árlega ✓
Endurmenntunarskólamir, sem
verða lagðir niður, eru í Tönder,
Esbjerg, Kolding, Heming, Marlelis-
borg við Árós, Blágárd við Kaup-
mannahöfn og „Nauðsjmlegi endur-
menntunarskólinn", sem svo heitir,
í Tvind á Jótlandi. Auk ríkisstjómar-
flokkanna eru það Framfaraflokkur-
inn, Kristilegi þjóðarflokkurinn og
miðdemókratar, sem styðjatillöguna,
en jafnaðarmenn og Sósíalíski þjóð-
arflokkurinn eru á móti. Standa þeir
síðamefndu nú í því að safna undir-
skriftum á þingi og vilja fresta mál-
inu í hálfan mánuð þótt það sé í
raun útrætt.
Síðustu daga hefur verið efnt til
mótmælafunda í fyrmefndum endur-
menntunarskólum og á þriðjudag
söfnuðust 1.000 kennaranemar sam-
an fyrir utan Kristjánsborgarhöll.
Er það meðal annars nefnt, að með
því að leggja niður skólann í Tönder
sé verið að vega að danskri tungu
og menningu í þessu héraði við þýsku
landamærin.
Á þriðjudag var ríkisstjómin tilbú-
in með aðra spamaðartillögu, sem
margir eiga eftir að finna fyrir. Er
lagt til, að gjaldheimtumar í dönsku
sveitarfélögunum, sem eru 275 tals-
ins, verði lagðar niður og í staðinn
komið á fót 30 gjaldheimtumiðstöðv-
um. Talið er, að starfsmönnum við
skattheimtu fækki um 5.000 í kjöl-
farið.
dómurinn lífshættulegur þegar
sýklamir berast í blóðið og geta þá
eyðilagt nýmastarfsemina og valdið
blóðrásartruflunum. Keðjusýklar
(streptococcus) berast manna á
milli við snertingu eða með andguf-
unni og leggst sjúkdómurinn á fólk
á öllum aldri. Ekki er til neitt bólu-
efni gegn keðjusýklum en ef bmgð-
ist er strax við er unnt að hemja
þá með pensilíni.
Einkenni sjúkdómsins em háls-
bólga, útbrot og hár hiti, ekki ólík
þeim, sem fylgja óvenjulega skæðri
jnflúensu, sem nú geisar í Svíþjóð.
í síðust viku tilkynntu 75.000
manns veikindi í Stokkhólmi og
hafa ekki verið fleiri frá árinu 1971.
Þá vom 275.000 manns frá vinnu
í landinu öllu. Er inflúensan að
stinga sér niður í Noregi og segjast
læknar óttast, að margir muni fyll-
ast skelfingu og ekki greina á milli
þessara tveggja sjúkdóma.
í Svíþjóð hafa læknar ráðlagt
fólki, sem fær hálsbólgu og háan
hita með máttleysi, að leita strax
til sjúkrahúsanna.
Reuter
Allsherjarverkfall á Spáni
Á miðnætti í gær skall á allsherjarverkfall á Spáni og lagðist öll
starfsemi í landinu niður og samgöngur lömuðust. Þetta er fyrsta
verkfallið sem verkalýðsfélög boða gegn ríkisstjórn sósíalista sem
hefúr fylgt strangri aðhaldsstefnu í launamálum. Lítil umferð
var í Madríd en verkalýðsfélög og ríkisstjórnin höfðu gert með
sér samkomulag að halda uppi lágmarksþjónustu með örfáum
strætisvögnum. Að sögn lögreglu sprakk lítil sprengja í miðborg
Madríd og slasaðist vegfarandi lítillega. Einnig kom til nokkurra
ryskinga þegar verkfallsverðir reyndu að hindra verkfallsbijóta
á leið til vinnu.
Ástandið í dönskum sjávarútvegi:
Tekur því ekki að
skipta kvótumim?
Kaupmannahöfn. Frá N. J. Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins.
FULLTRÚAR dönsku sjómanna-
samtakanna gengu í gær af fúndi
i sjávarútvegsráðuneytinu þar
sem verið var að ræða um kvóta-
skiptinguna á næsta ári. Sögðu
þeir, að kvótarnir væru svo litlir,
að það væri ekki til neins að
skipta þeim.
Willy Hansen, formaður annarra
samtakanna, sagði þegar hann
gekk út, að hann vildi ekki taka
þátt í að skipta fátæktinni milli sjó-
manna en Hansen var fulltrúi smá-
bátaútgerðarinnar, þeirra, sem
stunda veiðar með ströndinni og á
*
National Geographic snuprar Islendinga:
Hvalveiðar ekki skilyrði
fyrir hvalarannsóknum
Denver. Frá Atla Steinarssyni, fréttaritara Morgunbiaðsins.
JAPANIR, Norðmenn og íslendingar eru þær þtjár þjóðir sem veiða
hvali undir yfirskini vfsindalegra rannsókna, segir I mjög ítarlegri
og vel myndskreyttri grein um ýmsar hliðar rannsókna á hvölum
og útrýmingarhættu hvalastofiia, sem birtist í desemberheftí banda-
ríska tímaritsins National Geographic. Þetta síðasta heftí f aldaraf-
mælisárgangi ritsins er helgað þeim hættum sem líf á jörðunni er nú
í af mannavöldum.
í upphafi greinarinnar, sem er
eftir James D. Darling, segir að
mikilvægasti árangur hvalarann-
sókna á undanförnum 20 árum sé
sá að nú sé ekki lengur nauðsyn-
legt að veiða hvali til að kanna
lífshætti þeirra. Síðan er lýst mik-
ilsverðum áföngum sem náðst hafa
í hvalarannsóknum og fj'allað um
Qölmarga þætti þeirra.
Sagt er að frumbyggjar Alaska
hafi á þessu ári veitt 30 hvali og
í Kanada, á Grænlandi og í Síberíu
veiði menn talsvert af hvölum sér
til lífsviðurværis. Nokkrar þjóðir
hafi hins vegar notfært sér smugu
í reglum Alþjóða hvalveiðiráðsins
til að halda áfram hvalveiðum und-
ir yfirskini vísindalegra rannsókna
og reynt að viðhalda þeirri trú að
ekki sé hægt að ráða lífsgátu hvala
nema með því að veiða þá. Japanir
og Norðmenn hafí veitt 300 hvali
hvor þjóð og íslendingar 100. Hins
vegar bendi rannsóknir sem gerðar
hafi verið við háskólann í Cam-
bridge til þess að afla megi upplýs-
inga um hegðun hvala, tímgun
þeirra o.fl. með sameindarannsókn-
um á húðsýnishomum af hvölum
og verði þær aðferðir viðurkenndar
sé grundvellinum kippt undan veið-
um í vísindaskyni.
National Geographic er fimmta
útbreiddasta tímarit Banda-
ríkjanna, selt í tíu og hálfri miiljón
eintaka að jafnaði. í tilefni aldaraf-
mælis ritsins er sérstaklega vandað
til þess nú og á kápu þess er
þrívíddarmynd af móður Jörð,
prentuð með svonefndri holograp-
hic-tækni. Af þeim sökum má gera
ráð fyrir því að upplagið sé enn
stærra og dreifíng ritsins og söfn-
unargildi umfram það sem venju-
legt er.
Að undanfömu hefur mátt sjá í
ýmsum bandarískum blöðum ítar-
legar greinar um þá hættu sem
steðjar að ýmsum hvalastofnum.
Þar hefur almenningur verið hvatt-
ur til að afla sér fræðslu um lífemi
hvala, t.d. með því að fara í hvala-
skoðunarferðir sem skipulagðar
em m.a. frá Los Angeles og fleiri
stöðum í Kalifomíu, svo og með
því að taka þátt í eða styrkja bar-
áttu Grænfriðunga fyrir vemdun
hvalastofnanna.
sundunum. I hinum samtökunum
em þeir, sem lengra sækja, í Norð-
ursjóinn og út af vesturströnd Jót-
lands.
Samtökin deila auk þess um
þorskveiðamar i Eystrasalti og vilja
smábátaeigendur banna þær hin-
um. Það taka þeir síðamefndu ekki
í mál. Um eitt em þó allir sammála
og það er, að allt of mörg skip elt-
ist við allt of lítinn fisk. Er þess
krafist, að miklu meira fé verði
varið til að úrelda fískiskip.
Erfíðleikamir í dönskum sjávar-
útvegi verða nú æ ljósari með degi
hveijum. I gær var skýrt frá því,
að fyrirtækið Dansk Andelsfísk í
Nexö á Borgundarhólmi væri gjald-
þrota og skuldaði 30-40 milljónir
dkr., á þriðja hundrað milljóna ísl.
kr. Hefur fyrirtækið selt 70% fram-
leiðslunnar til Bandaríkjanna en
orðið illa fyrir barðinu á gengisfalli
dollarans og samkeppninni við ríki
utan Evrópubandalagsins, sem geta
boðið lægra verð vegna ríkisstyrkja.
Poul Törring, formaður í félagi
danska fískiðnaðarins, sagði ný-
lega, að Grænlendingar fengju 40
ísl. kr. styrk með hveiju þorskkílói,
sem frá þeim kæmi. Færeyingar,
Kanadamenn og Norðmenn veita
Dönum líka harða samkeppni, sem
erfítt er mæta vegna þess, að Dan-
ir eru bundnir því lágmarksverði til
sjómanna, sem gildir innan EB.
ERLENT
Austur-Þýskaland:
Nýjar reglur um brott-
flutning og ferðaleyfi
Austur-Berlín. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Austur-Þýskalandi birtu i gær nýja og ítarlega
reglugerð sem kveður á um hverjum sé heimilt að ferðast til út-
landa eða flytjast úr landi. Með nýju reglunum verður þeirn Austur-
Þjóðveijum sem synjað hefúr verið um fararleyfi gert kleift að
áfrýja þeim úrskurði og verður umsókn þeirra þá endurmetin.
í reglugerðinni, sem tekur gildi
1. janúar á næsta ári, eru gildar
ástæður fyrir brottflutningi eða
ferðaleyfí tilgreindar, lið fyrir lið,
og sömuleiðis eru ástæður sem leiða
til sjmjunar taldar upp. Áfrýjunar-
ákvæðið í nýju reglugerðinni tekur
gildi 1. júlí á næsta ári.
í reglugerðinni segir að „mikil-
væg tímamót fjölskyldunnar", svo
sem brúðkaup og stórafmæli, séu
gildar ástæður fyrir ferðalögum til
útlanda. Þar segir einnig að svör
við umsóknum um ferðalejrfi verði
að berast umsækjanda innan mán-
aðar. Þeir sem vilja flytjast úr landi
og setjast að hjá ættingjum erlend-
is mega búast við svari innan
þriggja mánaða. Þeir sem áf „öðr-
um mannúðarástæðum" vilja yfir-
gefa landið mega vænta svars eftir
sex mánuði.
Um fímm milljónir Austur-Þjóð-
veija hafa ferðast til Vestúr-Þýska-
lands á þessu ári og um fjórðungur
þeirra hefur verið undirj 65 ára
aldri. Um 35 þúsund Austur-Þjóð-
veijar hafa sest að í Vestur-Evrópu.