Morgunblaðið - 15.12.1988, Blaðsíða 64

64r
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15.. DESEMBER 1988
Tekju- og eignaskattur:
Skattar fískvinnslukvenna
hækka í naftii félagshyggjunnar
- segir Þorsteinn Pálsson formaður Sjálfstæðisflokksins
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Skábraut sett við Arnarh vol
Trðppur Arnarhvols hafa nýlega verið lagfærðar, en þær voru
orðnar mjög illa farnar vegna steypuskemmda. Þá hafa tröppum-
ar verið breikkaðar, og steypt hefur verið sérstök skábraut til
að auðvelda fötluðum innkomu í húsið.
Afhám verkfallabanns:
Gildi þess er ekki neitt
- segir framkvæmdastjóri VSÍ
„GILDI þess er í sjálfú sér ekki neitt vegna þess að þetta ákvæði er
sett inn í lögin á sinum tíma, trúi ég, til þess að árétta það sem almennt
er í lögum,“ sagði Þórarinn V. Þórarinsson um þýðingu þess að af-
nema það ákvæði bráðabirgðalaganna um samningsrétt, sem bannar
verkföll og verkbönn. „Það er alveg klárt mál að það era í gildi lögleg-
ir kjarasamningar og samkvæmt vinnulöggjöSnni er óheimilt að fara
með verkföllum eða verkbönnum gegn gildum kjarasamningum. Þarna
er í rauninni verið að tvitaka atriði sem í sjálfú sér var óþarft að
tvitaka. Efnisleg breyting er engin.“
Fjármálaráðherra mælti fyr-
ir frumvarpi tii laga um tekju-
og eignaskatt á fúndi neðri
deildar Alþingis í gær. Sagði
hann að í frumvarpinu væri
miðað við, að skattbyrði hinna
tekjulægstu hækkaði ekki,
heldur ættu hátekju- og eigna-
menn að bera byrðaraar. Einn-
ig miðaði frumvarpið að því að
gera skattlagningu fyrirtækja
réttlátari. Þorsteinn Pálsson,
formaður Sjálfstæðisflokksins,
sagði að efnahagsstefna ríkis-
stjórnarinnar væri röng og
myndi lama atvinnulífið i
landinu. Hann sagði að skatt-
heimta stjórnarinnar kæmi nið-
ur á almenningi, bæði með bein-
um og óbeinum hætti. Vöru-
gjald og skattur á verslunar-
og skrifstofuhúsnæði hækkaði
vöruverð og auk þess væri
stefiit að þvi að hækka tekju-
skatt alls almennings.
Olafur Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra, sagði í upphafi
máls síns, að í fjárlagafrumvarp-
inu væri gert ráð fyrir hækkun
tekju- og eignaskatta og væri það
liður í að ná jafnvægi í ríkisflár-
málunum. í þessu frumvarpi væri
gert ráð fyrir að skattbyrði hinna
tekjulægstu hækkaði ekki, heldur
ættu hátekju- og eignamenn að
bera byrðamar. Einnig væri
stefnt að því að gera skattlagn-
ingu fyrirtækja réttlátari.
Fjármálaráðherra sagði, að
hægt væri að breyta skattbyrði
einstakra hópa innan núverandi
kerfis og fæli það í sér möguleika
á nokkurri tekjujöftiun. Þó væri
vart mögulegt að hækka skatt-
byrði hinna tekjuháu án þess að
það hefði áhrif á skatta annarra
hópa um leið. í því efni gæti ann-
að skattþrep hjálpað, þótt bent
hefði verið á ýmsa annmarka á
því. Hann sagði að verið væri að
vinna að hugmyndum um hátekju-
skattþrep, en það væri á engan
hátt einfalt verk og 4—6 mánuði
gæti tekið að undirbúa slíka
breytingu á skattakerfinu. Einnig
sagði ráðherra, að frumvarp um
skatt á raunvexti yrði ekki lagt
fram fyrr en sfðar, þar sem vanda
ætti vel til þess verks.
í máli fjármálaráðherra kom
fram, að í þessu frumvarpi væri
miðað við að hlutfall tekjuskatts
einstaklinga hækkaði úr 28,5% í
30,5%, en nokkrum hluta hækk-
unarinnar yrði varið til hækkunar
á persónuafslætti og bamabótum.
Hann sagði að Alþýðubandalagið
hefði viljað hækka skatthlutfallið
meira en að sama skapi hækka
persónuafsláttinn og bamabæ-
tumar. Ráðherra sagði, að stórir
hópar greiddu engan eða óvém-
legan tekjuskatt og nefndi einnig,
að skattar hjóna með tvö böm,
sem hefðu 150 þúsund krónur í
tekjur á mánuði, myndu eingöngu
hækka um 300 krónur. Tekjur
þeirra þyrftu að fara yfir 200
þúsund á mánuði til þess að
skattahækkunin yrði meiri en
1.000 kr. Sagði hann að flestir
gætu verið sammála um, að hér
væri á ferðinni óveruleg hækkun.
Fjármálaráðherra sagði að
breytingar á reglum um tekju-
skatt fyrirtækja væm athyglis-
verðar. Meðal annars ætti hlutfall
tekna, sem heimilt er að leggja í
sérstaka fjárfestingarsjóði að
lækka úr 30% í 15%, skattaafslátt-
ur hlutafélaga vegna lána til
framkvæmdastjóra, hluthafa og
stjómarmanna yrði afnuminn og
heimild fyrirtækja til yfirfærslu
taps við kaup á öðm fyrirtæki
yrði bundin því að um skyldan
rekstur væri að ræða. Auk þess
hækkaði skatthlutfall fyrirtækja
af tekjum úr 48% í 50%. Ráðherra
sagði, að á síðasta ári hefði aðeins
þriðjungur fyrirtækja í landinu
greitt tekjuskatt, þrátt fyrir góð-
ærið. Slíkt væri óeðlilegt og rétt
væri að fyrirtækin legðu sitt af
mörkum til samneyslunnar.
Ólafur Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra sagði að með breyt-
ingum á eignaskatti myndi lægra
skattþrepið verða hið sama og
fyrir nokkrum ámm; hækka úr
0,95% í 1,2%. Einnig væri tekið
upp nýtt „háeignaþrep", sem yrði
1,5% af 6 milljóna króna skuld-
lausri eign einstaklings og 12
milljóna skuldlausri eign hjóna.
Allar venjulegar húseignir væm
undir þessum mörkum.
Fjármálaráðherra sagði að lok-
um, að til þess að tryggja, að ell-
ilífeyrisþegar með lítinn eða eng-
an tekjuskatt þyrftu ekki að borga
eignaskatt yrði reglum um per-
sónuafslátt breytt á þann veg, að
nýta megi hann til greiðslu á
eignaskatti.
Þorsteinn Pálsson (S/Sl)
sagði það vekja athygli hversu
miklum hluta ræðu sinnar ráð-
herra hefði varið til þess að tala
um lagafrumvarp, sem ekki yrði
flutt á Alþingi og frumvarp, sem
ekki væri komið fram enn. Einnig
vekti athygli, að með ræðu sinni
hefði fj ármálaráðherra staðfest,
að allar stóm yfírlýsingamar, um
að sækja fjármagn til hinna ríku,
væm að engu orðnar. Þess í stað
ætti greinilega að hækka skatta
alls almennings I landinu.
Þorsteinn vitnaði í ummæli
Steingríms Hermannssonar frá
því á mánudaginn, um að frum-
varpið um tekju- og eignaskatt
væri enn í meðferð hjá þingflokk-
um ríkisstjómarinnar. Einnig
minnti hann á þau orð fjármála-
ráðherra, að verið gæti að fmm-
varpinu yrði breytt í þingdeild-
inni. Spurði Þorsteinn hvort hér
væri um endanlegt fmmvarp að
ræða. „Ber að taka yfirlýsingu
forsætisráðherra aívarlega, eða
ber að taka ummæli hans eins og
venjulega," spurði hann einnig.
Þorsteinn sagði að líta yrði á
þetta skattafmmvarp sem þátt í
heiidarstefnu ríkisstjórnarinnar í
efnahagsmálum. Sú stefna væri
röng og hefði lamandi áhrif á at-
vinnulífið í landinu. Þar af leið-
andi fengist ekki botn í fjárlögin
með því einu að hækka skattana.
Auknir skattar drægju úr
greiðslugetu almennings og fyrir-
tækja og tekjur ríkisins minnkuðu
í kjölfar þess. Hann sagði athygl-
isvert að fjármálaráðherra mótaði
efnahagsstefnu stjómarinnar og
væri orðinn verkstjóri í þeim
málaflokki. Það væri furðulegt að
FVamsóknarflokkurinn sætti sig
við slíkt, þar sem sá flokkur hefði
fengið eftiahagsráðuneytið í sinn
hlut.
Hann gagnrýndi harðlega
skattafrumvörp ríkisstjómarinnar
og sagði að vömgjaldið og skattur
á verslunar- og skrifstofuhúsnæði
legðist á neysluvömr heimilanna
og lenti þannig á almenningi.
Sneri hann sér svo að tekju- og
eignaskattsfrumvarpinu og sagði
að í því fælist breyting á reglum
varðandi endurskoðun á persónu-
afslætti. Samkvæmt gildandi lög-
um ætti að endurskoða hann í
samræmi við lánskjaravísitölu, en
breytingin gerði ráð fyrir að af-
slátturinn miðaðist við svokallaða
skattvísitölu, sem ákveða ætti f
fjárlögum. I samræmi við þetta
yrði hækkun á persónuafslætti
minni samkvæmt frumvarpinu
heldur en annars hefði orðið.
Hann ætti sjálfkrafa að hækka í
17.840 kr. en miðað við frum-
varpið hækkaði hann í 17.675 kr.
Þorsteinn Pálsson sagði að út-
reikningar fjármálaráðherra á
tekjuskatti einstakra hópa, eftir
persónuafslátt, væm villandi. Svo
virtist sem ekki væri tekið tillit
til þess, að persónuafslátturinn
' ætti að skiptast jafnt á tekjuskatt
og útsvar, heldur væri miðað við
að persónuafslátturinn nýttist all-
ur til lækkunar á tekjuskatti. I
raun myndi tekjuskattur hjóna
með tvö böm og 15 þúsund krón-
ur í tekjur verða 3.000 krónum
hærri en nú, en ekki hækka um
300 krónur eins og fjármálaráð-
herra hefði sagt. Samkvæmt nú-
gildandi reglum ætti þessi fjöl-
skylda að byija að greiða skatta
við 120 þúsunda króna markið en
samkvæmt fmmvarpinu væm
skattleysismörkin 110 þúsund.
Því myndi skattahækkunin, sem
ráðherra segði að ætti að leggjast
á þá efnameiri — breiðu bökin —
leggjast á laun venjulegs launa-
fólks, til dæmis fískvinnslu-
kvenna. Allt væri þetta gert í
nafni félagshyggjunnar.
Varðandi breytingar á sköttum
fyrirtækja sagði Þorsteinn, að vel
kæmi til greina að breyta upp-
byggingu þess kerfís. Hins vegar
væri fráleitt, að taka hveija éin-
ustu krónu frá þeim fyrirtækjum
sem skiluðu einhveijum hagnaði,
einkum í ljósi þess hvemig ástand-
ið í atvinnulífinu væri. Einnig
væri fráleitt að minnka möguleika
fyrirtækja til að byggja upp eig-
infjárstöðu sína, með því að draga
úr heimildum þeirra til að leggja
fé í fjárfestingarsjóði.
Þorsteinn gagnrýndi að lokum
áform um hækkun á eignaskatti
og sagði þá skattheimtu vera
óréttláta á margan hátt. í raun
væri verið að tvískatta tekjur
manna og hvetti þetta fyrirkomu-
lag frekar til eyðslu en eigna-
myndunar. Slíkt væri varasamt
við núverandi aðstæður í efna-
hagsmálum.
Fleiri tóku til máls í umræðum
um þetta frumvarp og stóðu um-
ræður fram á nótt.
Þórarinn sagði rétt að árétta það
að bráðabirgðalögin hafa áhrif á
samninga örfárra félaga „ ... sem
ekki höfðu verið gerðir þann 20.
maí“. Einnig samninga opinberra
starfsmanna, bankamanna og sjó-
manna sem áttu að gilda til ára-
móta. Þessir samningar hafi verið
framlengdir til 15. febrúar. Aðrir
samningar eru í gildi til 10. apríl og
til ágústloka. „Og það er ekkert í
lögunum sem breytir því.
Lögin kveða á um að eftir 15.
febrúar sé heimilt að segja upp kjara-
samningum samkvæmt uppsagnará-
kvæðum þeirra sjálfra. í okkar samn-
ingum eru engin bein uppsagnará-
kvæði, heldur segir að þeir verði laus-
í ályktun fundarins segin „Ef
ákvæði um að samningar séu
bundnirtil 15. febrúar standa áfram
er þann tíma óheimilt að grípa til
aðgerða samkvæmt almennum
ákvæðum vinnuréttar um verkföll
á gildistíma kjarasamnings. Sé það
ætlun ríkisstjómarinnar að verka-
lýðssamtökin endurheimti samn-
ingsréttinn þarf að gera víðtækari
breytingar á lögunum."
Miðstjómarfundurinn minnir á
Ögmundur sagði að enn væri
ýmsum álitamálum ósvarað, hins
vegar væri ljóst að stjómvöld væm
farin að átta sig á villu síns vegar
og þetta væri viðleitni í rétta átt.
„Við lítum svo á að með þessu
sé opnuð leið fyrir viðræður, en
slíkum viðræðum hefðum við áður
ir á ákveðnum tíma án uppsagnar.
Þannig að það er einhver misskiln-
ingur sem hefur verið á flökti í dag
um að allir samningar verði opnaðir
15. febrúar.“
Þórarinn segir það vera rétt í
þessu máli að allir samningar gildi
að minnsta kosti til 15. febrúar. ekk-
ert sé þó því til fyrirstöðu að samn-
ingar séu gerðir fyrir þann tíma,
„ ... það er hins vegar alveg skýrt
samkvæmt lögunum eins og þau
liggja fyrir, samkvæmt 12. grein
þeirra, að samningar, sem kveða á
um hækkun kaupgjalds umfram það
sem lögin ákveða, geta ekki tekið
gildi fyrr en 15. febrúar."
samþykkt nýliðins Alþýðusam-
bandsþings um samningsréttarmál
þar sem áréttað er að samningsrétt-
urinn sé þau grundvallarmannrétt-
indi sem verkalýðshreyfíngin muni
aldrei afsala sér né samþykkja
neina skerðingu á. Þar var einnig
fordæmd „aðför ríkisvaldsins að
launafólki" með afnámi samnings-
réttar og krafíst endurheimtar
hans.
hafnað," sagði hann.
Ögmundur segir að með þessum
breytingum viðurkenni ríkisstjómin
að opinberir starfsmenn geti samið,
en aðeins félagslegir þættir slikra
samninga geti komið til fram-
kvæmda fyrir 15. febrúar.
Miðstjórn ASÍ:
Efiii bráðabirgðalag-
anna stendur óhaggað
MIÐSTJÓRN Alþýðusambands íslands álítur að efiii bráðabirgðalag-
anna um afhám samningsréttar standi óhaggað þrátt fyrir að fellt
verði á brott „storkandi orðalag". Frá þessu segir í frétt frá fundi
stjórnarinnar, sem haldinn var i gær.
Afhám verkfallabanns:
Viljum fullan samn-
ings og verkfallsrétt
- segir Ögmundur Jónasson formaður BSRB
„OKKAR afstaða er sú að við erum andvíg bráðabirgðalögunum og
öllum öðrum lögum sem skerða réttindi launamanna. Það gera þessi
bráðabirgðalög. Við viljum fa samningsréttinn og verkfallsréttinn við-
urkenndan að fullu," sagði Ögmundur Jónasson formaður BSRB um
tillögu um að fella á brott ákvæði bráðabirgðalaganna um bann við
verkföllum og verkbönnum.