Morgunblaðið - 23.05.1998, Síða 26

The
Economist
26 LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1998
MORGUNB LAÐIÐ
ERLENT
Mælt með
framselj-
anlegum
kvótum
BRESKA tímaritið The
Economist birtir viðamikla út-
tekt á hafinu og sjávarútvegs-
málum í nýjasta hefti sínu og
mælir meðal annars með því að
framseljanlegir kvótar verði
teknir upp til að stuðla að betri
fiskveiðistjórnun og koma í veg
fyrir ofveiði.
Tímaritið segir að koma þurfi
auðlindunum í hendur einka-
aðila og bendir á að framseljan-
legir kvótar hafi verið reyndir í
ýmsum löndum, m.a. Nýja-
Sjálandi, Ástralíu, Chile, Is-
landi og Hollandi. Önnur lönd,
svo sem Argentína, séu að
íhuga framseljanlega kvóta.
„Þar sem þeir eru í gildi hafa
sjómennimir byrjað að nota orð
eins og „vara“ og „neytendur".
Þeir kvarta yfir því gleðin hafi
horfið - en þeir græða pen-
inga.“
The Economist hvetur einnig
til þess að þjóðir heims tak-
marki aðganginn að auðlindun-
um og hætti að niðurgreiða
eyðileggingu þeirra. „Sjómenn-
irnir eru nú þegar orðnir of
margir, þannig að það er engin
skynsemi í því að nota opinbert
fé til að fjölga þeim. Sjómenn-
irnir ættu að lokum að greiða
leigu fyrir fískinn sem þeir
veiða.“
Mannskæð
árás í Alsír
AÐ MINNSTA kosti 14 manns
biðu bana og 33 særðust þegar
sprengja sprakk á útimarkaði í
einu úthverfa Algeirsborgar í
gær. Talið er að íslamskir upp-
reisnarmenn, sem hafa reynt
að steypa stjórn Alsírs, hafi
verið að verki. Rúmlega 65.000
manns hafa látið lífið í tilræð-
um uppreisnarmannanna frá
árinu 1992.
Hungursneyð
í Nepal
AÐ MINNSTA kosti 133 hafa
látið lífið vegna hungursneyðar
í afskekktu héraði í Nepal síð-
ustu sex vikur. Margir þeirra
sultu í hel en aðrir dóu eftir að
hafa neytt eitraðra plantna.
Minni and-
staða við
NATO
48% FINNA eru andvíg aðild
Finna að Atlantshafsbandalag-
inu, NATO, en 29% hlynnt
henni. Frá því fyrsta könnunin
var gerð árið 1995 hefur and-
stæðingum aðildarinnar
fækkað um 15 prósentustig og
stuðningsmönnunum fjölgað
um fjögur prósentustig.
Nýr forseti Indónesíu ekki talinn líklegur til að stíga út úr skugga Suhartos
Spj ótin standa á
arftaka Suhartos
Jakarta. Reuters.
JUSUF Habibie, sem tók við for-
setaembættinu í Indónesíu eftir af-
sögn Suhartos í fyrradag, þykir
ekki líklegur til að stíga út úr
skugga læriföður síns og fyrirrenn-
ara. Nákvæmlega sólarhring eftir
að Habibie, sem var varaforseti
Suhartos, tók við völdum með lát-
lausum hætti á fimmtudag, skipaði
hann nýja 36 manna ríkisstjóm, en
sú er mjög lítið breytt frá fyrri
stjórn.
Langflestir lykilmenn Suharto-
stjórnarinnar héldu ráðherrastólum
sínum, en Siti Hardiyanti Rukmana,
dóttir Suhartos, og Bob Hasan,
náinn fjölskylduvinur sem Suharto
spilar golf með, misstu ráðherra-
embætti sín, auk þess sem fjármál-
aráðherrann Fuad Bawazier fékk
að taka pokann sinn.
Tveir fulltrúar minnihlutaflokka
á þingi fengu sæti í nýju stjóminni,
en herinn jók áhrif sín enn með því
að fulltrúar hans tóku við upplýs-
ingamála- og innanríkisráðuneytun-
um. En Habibie gerði líka banka-
stjórn seðlabankans sjálfstæða, sem
var mikilvægt skref í þá átt að indó-
nesísk stjórnvöld uppfylli skilyrðin
sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
(IMF) setti fyrir 41 milljarða doll-
ara efnahagsaðstoð sinni.
Stjómmálaskýrendur telja þess-
ar breytingar ekki sýna annað en að
Suharto haldi áhrifum sínum eftir
sem áður. „Habibie hafði tækifæri
til að sýna að hann væri sjálfs sín
herra, en hann gerði ekkert úr því,“
sagði einn sérfræðingur í Jakarta
sem Reuters-fréttastofan innti álits.
„Breytingarnar voru þær sömu og
Suharto hefði sjálfur gert ef honum
hefði verið stætt á því að sitja
áfram.“
Amien Rais, hinn áhrifamikli leið-
togi fjölmennustu samtaka múshma
í Indónesíu, sem hvað mest hefur
gagnrýnt Suharto að undanfómu,
sagði að svo virtist sem sum nafn-
anna á ráðherralista Habibies hefðu
verið „pöntuð af Cendana-[stræti],“
en þar býr Suharto og hans nán-
ustu.
En stjórnmálaskýrendur sögðu
að spjótin stæðu nú á Habibie úr
öllum áttum. Þeir segja nýja forset-
ann telja sig ævarandi skuldbund-
inn Suharto, en hann tók Habibie
undir sinn vemdarvæng þegar hann
var unglingur. Jafnframt þarf hann
að verjast gagnrýnendum stjómar-
innar sem hann leysir af og sýna
stuðningsmönnum sínum fram á að
hann sé þessu vandasama hlutverki
vaxinn. En það sem miklu skiptir er
að hann er ekki viss um hvar hann
hefur herinn, segja fréttaskýrend-
umir.
Wiranto hershöfðingi, æðsti mað-
ur heraflans, sem hélt vamarmál-
aráðuneyti sínu, hvatti til þess að
allir landsmenn gæfu stjóm
Habibies tækifæri til að lækna þau
mein sem landið þjáðist undan.
Að minnsta kosti 500 manns létu
lífið í óeirðum sem blossuðu upp í
Jakarta í síðustu viku, þeim verstu í
yfir 30 ár, þegar mótmæli gegn
Suharto-stjóminni fóm úr böndun-
um.
Jákvæðar og neikvæðar hliðar á
ferli Suhartos
Virðingin sem margir Indónesar
bám til þjóðarleiðtoga síns til
þriggja áratuga breyttist í andúð
eftir að efnahagur þjóðarinnar
steyptist í djúpa kreppu síðastliðið
haust, sem enn sér ekki fyrir end-
ann á.
En sérfræðingar í málefnum
Indónesíu sjá bæði jákvæðar og
Merkel í
vanda vegna
kjarnorkuúr-
gangs
Bonn. Reuters.
ÞINGMENN þýska Jafnaðar-
mannaflokksins (SPD), kröfðust
þess í gær að Angela Merkel um-
hverfisráðherra Þýskalands, yrði
kölluð fyrir þingnefnd og krafin
svara um hversu mikið hún vissi um
flutning á þýskum kjamorkuúrgangi
til Bretlands og Frakklands á síð-
ustu mánuðum.
í ljós kom við mælingar franskra
sérfræðinga að kjarnorkuúrgangur,
sem fluttur var milli landa nýlega,
reyndist þrjú þúsund sinnum geisla-
virkari en viðunandi er talið, sam-
kvæmt opinberum stöðlum. Nýlegar
sendingar til vinnslustöðvarinnar í
Sellafield í Bretlandi reyndust einnig
innihalda mun meiri geislavirkni en
staðlar gera ráð fyrir en þó mun
lægri en sendingin til Frakklands.
Klaus Lennartz, talsmaður jafnað-
armanna í umhverfismálum, sagði í
viðtali við blaðið Express, sem gefið
er út í Köln, að hann hefði farið fram
á aukafund í þinginu vegna málsins í
næstu viku. Verður Merkel spurð að
þvi hvort hún vissi að geislavirknin
væri þetta mikil. „Það er erfitt að
trúa því að umhverfisráðuneytið hafi
ekki heyrt af því fyrr en 24. aprfl að
of mikil geislavirkni hefur mælst í
mörgum sendingum af kjarnorkuúr-
gangi allt frá síðasta áratug," sagði
Lennartz.
Bætti hann við að ef í Ijós kæmi að
Merkel hefði haft vitneskju um málið
yrði krafist afsagnar hennar.
Er talið að þetta mál geti komið
stjórn Helmuts Kohls kanslara mjög
illa en einungis fjórir mánuðir eru í
næstu þingkosningar.
Reuters
INDÓNESÍSKIR námsmenn
syngja og klappa saman hönd-
um á mótmælafundi við þing-
húsið í Jakarta í gær.
neikvæðar hliðar á löngum valda-
ferli Suhartos. Til afreka hans er
talið að hafa komið á stöðugleika í
þessu fjölmenna landi, þar sem nú
búa yfir 200 milljónir manna, og
hafa með skynsamlegri efnahags-
stjóm framan af ferlinum komið
landinu á braut sívaxandi velmeg-
unar, þótt enn sé fátækt útbreidd
og misskipting auðs að verða æ
meira áberandi. Hann stóð fyrir
áætlunum til takmörkunar fólks-
fjölgunar, sem hafa skilað betri
árangri en flestar aðrar slíkar. Og
undir hans stjóm varð Indónesía
sjálfri sér nóg í hrísgrjónafram-
leiðslu og mikilvægt olíu- og gas-
framleiðsluland. Meðaltalshagvöxt-
ur á valdatíma hans var um 7% á
ári.
Eftir að hafa steypt Sukamo,
fyrsta forseta sjálfstæðrar Indó-
nesíu sem lagði lag sitt við
kommúnista, gerði Suharto Indó-
nesíu að vígi andkommúnista, sem
aflaði honum vináttu Bandaríkja-
manna og vestrænna stofnana.
Meginstoðir stjómarstefnu hans
vom andkommúnismi og efnahags-
leg uppbygging. Með lokum kalda
stríðsins missti fyrri stoðin gildi sitt
og með auðsöfnun forsetafjölskyld-
unnar og tilheyrandi spillingu fór
seinni stoðin sömu leið.
Suharto tók við völdum í kjölfar
meintrar valdaránstilraunar
kommúnista haustið 1965. Hann var
þá æðsti yfirmaður hersins. Hund-
mð þúsunda manna létu lífð í
kjölfarið, þegar gengið var milli bols
og höfuðs á öllum sem taldir vom
kommúnistar eða hliðhollir þeim.
Reyndar er margt enn óljóst um
aðstæður valdatöku Suhartos. Vitað
JUSUF Habibie
er að hann hitti leiðtoga
kommúnista, Abu Latief, kvöldið
áður en hermenn hans létu til skar-
ar skríða. Latief situr enn í fangelsi
og er þögull sem gröfin.
Þjóðarmartröð
Að sögn Sidney Jones, fram-
kvæmdastjóra Asíudeildar mann-
réttindastamtakanna Human
Rights Watch, komast nýir valdhaf-
ar í Indónesíu, sem vilja senýa frið
við fortíðina, ekki hjá því að rann-
saka þátt Suhartos í valdaráninu og
þess sem fylgdi í kjölfarið, en þeir
atburðir em að hans sögn „stærsta
þjóðarmartröð" Indónesa.
Og ef ný stjórn í Indónesíu vill í
raun koma á lýðræðisumbótum og
bæta samskiptin við umheiminn þá
þarf hún líka að hlíta ályktunum
Sameinuðu þjóðanna um Austur-
Tímor, sem var portúgölsk nýlenda
til 1975 og Indónesíuher hefur hald-
ið hernuminni síðan.