Morgunblaðið - 23.05.1998, Síða 55

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1998
Fiskveiðiþjóðin,
sem má ekki veiða
í ÞESSARI grein ætla ég að lýsa
skoðunum mínum á stjórnun fisk-
veiða við ísland, og reyna að sann-
færa lesendur um nauðsyn þess að
hér verði skipt um ríkisstjórn. Eg
er ekki að þessu vegna þess að ég
geri mér miklar vonii- um árangur,
því Islendingar virðast flestir trúa
því að betra sé að vinna nokkrum
klukkustundum lengur á hverjum
degi í 50 ár en að hugsa rökrétt í
hálftíma á fjögurra ára fresti. Eg er
að skrifa þetta svo ég þurfi ekki að
kvíða því, að sitja uppi með kvóta-
laus barnabörn og engin svör við
því af hverju ég og aðrir Islending-
ar létum hirða af okkur einhver
auðugustu fiskimið heims án þess
að hreyfa mótmælum.
Á meðan ekki voru settar tak-
markanir á veiðar við ísland, gat
hvaða íslendingur sem er keypt sér
skip og byrjað að veiða fisk við
strendur landsins. Þegar talið var
að veiðamar væru farnar að stofna
auðlindinni í hættu, ákvað ríkis-
valdið að fara út í aðgerðir til að
hindra það að fólk í sjávarútvegin-
um útrýmdi fiskistofnunum við
landið og rýi-ði þannig möguleika
sína og annarra til að stunda þessar
veiðar. Stjórnvöld ákváðu að fara út
í tímabundnar aðgerðir sem tak-
mörkuðu rétt útgerðarmanna til að
stunda fiskveiðar, og tóku allan
veiðirétt af almenningi. Það var því
ákvörðun stjórnvalda að um nokk-
urt skeið yrðu sumir jafnari en aðr-
ir, í stað þess að ríkisvaldið gengi
jafnt á fornan rétt allra lands-
manna og afhenti hverjum Islend-
ingi sinn hluta af aflaheimildunum.
Slík jöfn skipting til allra lands-
manna er eina réttlætanlega að-
gerðin í svona stöðu, þegar tak-
marka þarf rétt fólks svo það gangi
ekki á rétt annarra, en miðstýrð
mismunun varð að sjálfsögðu ofan
á.
Einhver gæti talið að útgerðar-
menn hefðu átt rétt á bótum frá
ríkinu vegna þeirrar skerðingar á
Misvísandi umræða
um „aukinn launamun
kynjanna“ á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur
í OPINBERRI um-
ræðu undanfarinna
vikna um launamál
kynjanna á Sjúkrahúsi
Reylqavíkur virðast
nokkur mikikvæg atriði
hafa misfarist eða verið
misskilin. Sem starfs-
manni þeirrar nefndar
sem vann tillögur að
jafnréttisáætlun og
greinargerð með henni,
þykir mér rétt að
leiðrétta og útskýra það
sem helst hefur skolast
til.
Fyrst ber að nefna að
jafnréttisnefnd SHR
gerði enga ítarlega
launakönnun sem staðið getur undir
nafni, né heldur kannaði nefndin
launamun kynja milli ára. Ekki
vegna þess að viljann skorti, heldur
leyfðu tíma- og fjárhagsrammi
verksins það ekki. Þess í stað var
ákveðið að skoða gögn úr launabók-
haldi til að fá gróft yfirlit yfir heild-
ar- og dagvinnulaun kynjanna. í því
Sem starfsmanni
nefndar sem vann til-
lögur að jafnréttisáætl-
un og greinargerð með
henni, þykir Þorgerði
Einarsdóttur rétt að
leiðrétta og útskýra
það sem helst hefur
skolast til.
skyni voru starfsheiti flokkuð í 7
starfsgreinaflokka, suma stóra og
einsleita s.s. lækna og hjúkrunar-
fræðinga, aðra minni og sundurleit-
ari, svo sem flokkana
„stoðþjónusta" og „tækni- og
rannsóknarmenn“. Ekki var greint
á milli stjórnunarstarfa og al-
mennra starfa, ekki tekið tillit til
innihalds starfa, _né heldur aldurs
eða starfsaldurs. í gi-einargerð jafn-
réttisnefndar ei-u allir þessir fyrir-
varar rækilega tíundaðir og ekki
dregnar ótímabærar ályktanir.
A lokasprettinum bárust nefnd-
inni upplýsingar um tímabilið 1993-
1997, byggðar á sömu
starfsgreinaflokkun og
að framan greinir. Ekki
stóð til að vinna nánar
úr þeim gögnum, þau
voru afgreidd sem
veganesti næstu nefnd-
ar og var ekki um það
ágreiningur. Það er
mjög óraunhæft, að svo
stöddu, að draga þær
ályktanir af þessum
gögnum að launamunur
kynjanna hafi aukist
innan starfsgreina eða
milli þeirra. Helstu
ástæður eni þessar:
Kjarasamningar hafa
verið gerðir á mismun-
andi tímum fyrir mismunandi
starfshópa og skekkja þeir mynd-
ina. Annað sem máli skiptir er kerf-
isbreyting sú sem átti sér stað á
miðju tímabilinu með samruna
Borgarspítala og Landakots. Deild-
ir voru fluttar eða sameinaðar, sam-
ræmd voru tvö ólík rekstrarfoi-m,
(þar sem t.a.m. var eðlismunur á
greiðslum til lækna), starfssvið
ýmissa starfsmanna breyttist enda
sýna gögnin að stærðarhlutföll
starfsgreinaflokkanna hafa riðlast.
Ekki er vitað hvort hlutfall yfir-
manna og almennra starfsmanna er
óbreytt innan hvers flokks. Þá má
nefna að í litlum starfsgreinaflokk-
um vegur hver einstaklingar þungt,
þannig að aldur og starfsaldur í litl-
um hópum getur haft áhrif. Til að
gera langa sögu stutta: Samanburð-
ur milli ára er hæpinn þegar ekki er
tryggt að samsetning flokkanna sé
sú sama fyrir og eftir kerfisbreyt-
ingu.
Það er þekkt fyrirbæri að í
góðæri er hætta á að launamunur
kynjanna aukist. Gögn frá Kjara-
rannsóknarnefnd benda t.d. til að
sundur hafi dregið með kynjunum
meðal verkafólks. Það er tilfinning
margra að launamunur kynja hafi
einnig aukist annars staðar í sam-
félaginu. Þá tilfinningu þarf hins
vegar að rökstyðja með haldgóðum
gögnum, annars er hætta á að mál-
flutningurinn verði götóttur og
þjóni ekki því markmiði sem honum
vonandi er ætlað, þ.e. að styðja jafn-
réttisbaráttu karla og kvenna.
Höfundur vann að jafnréttisáætlun
Sjúkrahúss Reykjavfkur.
Þorgerður
Einarsdóttir
athafnafrelsi sem þeir
hefðu orðið fyrir, ef
ríkið hefði skipt afla-
heimildum jafnt upp til
almennings. Það var
hinsvegar ljóst að þó að
þeim og öðrum
landsmönnum væri
frjálst að veiða eins
mikið og þeir vildu á
meðan veiðarnar voru
frjálsar, höfðu útgerð-
armennirnir engan rétt
umfram aðra lands-
menn til þessara veiða.
Aðstöðumunur og rétt-
ur eru tveir ólíkir hlut-
ir, og ef ríkið þyrfti að
greiða skaðabætur í hvert sinn sem
aðgerðir þess koma í veg fyrir að
einhver nái að græða peninga á
kostnað annarra, væri fjárhagur
þess ansi bágborinn.
Það er ljóst að ekkert bannar
Alþingi að leggja af núverandi út-
hlutunarkerfi. Það verður að teljast
hæpið að útgerðarmenn eigi bót-
arétt ef svo fer, og sá bótaréttur
getur heldur aldrei verið næg
ástæða til að halda áfram að brjóta
almannarétt. Það réttlætir ekki
þjófnað, þó þjófurinn sé búinn að
skuldbinda sig gagnvart þeim sem
þiggur þýfið. Þessi 260 þúsund
manna þjóð getur ekki búið við það
að nokkur hundruð milljarða ki-óna
sameign hennar, langstærsta pen-
ingalega verðmæti Islands, sé í
höndum útvalins hóps sem á
aðstöðu sína undir miskunnsemi
stjórnmálamanna.
Framkvæmdin á veiðigjaldskerf-
inu sem ég sé fyrir mér er einfóld.
Aflaheimildum hvers árs verður
deilt niður á alla landsmenn sem
hafa búið hér í a.m.k. 5 ár á síðustu
10 árum, og síðan verður fjármála-
stofnunum frjálst að versla með
framtíðarsamninga um kaup á
veiðiréttindum og aðra fjárfest-
ingakosti sem útgerðarmenn og al-
menningur vilja hafa.
Bandarískir bændur og
viðskiptavinir þeirra
hafa tryggt sig gegn
skakkaföllum og verð-
sveiflum með slíkum
framtíðarsamningum í
rúma öld, og fjármála-
fyrirtæki landsins hafa
á að skipa sívaxandi
fjölda af fólki sem kann
að stunda slík viðskipti.
Þeir útgerðaimenn
sem hafa staðið sig vel
í núverandi kvótakerfi
munu gera það áfram í
þessu kerfi, þar sem
þeir munu hafa
kunnáttu sína, markaðstengsl og
tækjabúnað fram yfm þá sem koma
nýir inn í greinina. Nýir aðilar
munu hinsvegar geta keypt aðgang
að auðlindinni af réttum eigendum,
en það geta þeir ekki í dag.
Hugsjónasvikin hjá
Sjálfstæðisflokknum
eru komin á það stig,
segir Ari Eiríksson,
að fólk þarf að kjósa
vinstri flokka til að
verja eigur sínar
og almannarétt.
Sjávarútvegurinn verður sæmilega
eðlilegur atvinnurekstur, þar sem
afskipti nTdsins verða bundin við
Landhelgisgæsluna, Hafró og að-
gerðir til að hjálpa einstökum
byggðum og að takmarka aðgang
útlendinga að greininni.
Hinir löglærðu valdhafar þjóðar-
innar hafa sagt að kerfi eins og
þetta muni rústa sjávarútveginum.
Þeir eru einnig á móti því að út-
gerðaimenn greiði fyrir viðbót-
araflaheimildir þegar fiskistofnar
eins og Norðurlandssíldin rétta úr
kútnum, og sú andstaða sýnh’
þeirra rétta eðli. Það er augljóst
mál að fyrirtæki sem gengðr
þokkalega þegar það fær að veiða
þúsund tonn nánast ókeypis, tapar
engu á að mega bjóða í viðbótar-
kvóta. Afstaða ríkisstjórnarinnar
stafar því ekki af umhyggju fyrir
efnahagslegri velferð þjóðarinnar,
eins og látið er í veðri vaka. Hún
stafar annaðhvort af hreinni
heimsku, eða að ríkisstjórnin ætlar
sér að virða að engu fornan rétt al-
mennings til veiða á fiskimiðunum
og koma þeim fyrir fullt og allt 1
hendurnar á félagsmönnum LIU.
Fyn-i ástæðan er ólíkleg, en þó aí'-
sakanlegri en sú seinni. Það er
erfitt að ímynda sér fyrirlitlegra
ævistarf fyrir lögfræðing en að
brjóta niður meginstoð almann-
aréttar í landi sínu, og það er tíma-
sóun að reyna að höfða til samvisku
slíkra manna.
Hér ríkir góðæri vegna lágs olíu-
verðs, batnandi veiði og stóriðju-
framkvæmda, en það verður fólki
aldrei til góðs að hafa yfir sér vald-
hafa sem vinna af fullum krafti
gegn hagsmunum þess. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur aldrei sýnt í
verki að hann beri neina stórkost-
lega virðingu fyi-ir hugmyndum um
einstaklingsfrelsi og ágæti frjáls
markaðar, en nú eru hugsjónasvik-
in hjá forystu hans komin á það stig
að fólk þarf að fara að kjósa vinstri
flokka til að verja eigur sínar og al-
mannarétt. Ég mun seint verða
sáttur við það öfugsnúna og illa
hlutskipti, en áður en stjórnar-
flokkarnir skipta um forystusveit
og stefnu er ekki um annað að
ræða. Þeir sem styðja þá sem nú
stjórna, eru að taka þátt í að ræna
börnin sín.
fföfundur er verkfræðing-ur.
Ari Eiríksson
TILKYNNING UM SKRÁNINGU Á VERÐBRÉFAÞING ÍSLANDS
LANDSBANKI ÍSLANDS HF.
Útgáfudagur:
Gjalddagi:
Sölutímabil:
Grunnvisitala:
Einingar bréfa:
Skráning:
Upplýsingar
og gögn:
Söluaðiiar:
Umsjón með útgáfu:
Skattamál:
kr. 1.500.000.000.-
kr. eittþúsundogfimmhundruömilljónir 00/100
9. mars 1998
1. mars 2013
Frá 9. mars 1998
Nvt. 182,0
kr. 100.000 og kr. 1.000.000
Verðbréfaþing íslands hefur samþykkt að taka skuldabréfin á
skrá og verða þau skráð 27. maí 1998, enda verði öll skilyrði
skráningar uppfyllt.
Bréfin hafa þegar verið skráð í kauphöllinni í Luxemburg
(Luxembourg Stock Exchange).
Skráningarlýsingin og önnur gögn sem vitnað er til \
skráningarlýsingunni liggja frammi hjá Landsbanka íslands hf.,
Laugavegi 77, 155 Reykjavík.
Landsbanki íslands hf., Laugavegi 77, 155 Reykjavík.
Enskilda Debt Capital markets í London og
Landsbanki íslands hf., Laugavegi 77, 155 Reykjavík.
Skattaleg meðferð skuldabréfanna fer eftir gildandi skattalögum
á íslandi á hverjum tíma. Landsbankanum ber að halda eftir
staðgreiðslu fjármagnstekjuskatts skv. l.mgr. 3.gr.laga nr.
75/1981 um tekjuskatt og eignarskatt.
Útgáfan og skuldabréfin lúta breskum lögum.
Skuldabréfin eru skráö hjá Euroclear og eru pappírslaus.
Viðskiptastofa Landsbankans heldur einnig eigendaskrá
fyrir þá viöskiptavini sem ekki eru aðilar aö Euroclear.
L
Landsbanki
íslands
Austurstrætl 77,155 Reykjavík, sími 560 3100, bréfsíml 560 3199, www.landsbankl.ls