Morgunblaðið - 02.11.1999, Qupperneq 44

UMRÆÐAN
44 ÞRIÐJUDÁGIÍR 2. NÓVÉMBER 1999
4--------------------------------
MORGUNSÉAÐIÐ
„íslendingar eru ekki
umhverfissoðar“
FORSÆTISRÁÐ-
HERRA hélt því fram
í stefnuræðu sinni við
setningu Alþingis að
Islendingar væru ekki
umhverfíssóðar. Sú
staðhæfing stenst
hvað varðar megin-
þorra þjóðarinnar. En
það verður því miður
að undanskilja ríkis-
stjóm og starfskrafta
hennar, Landsvirkjun,
og verktaka þess fyr-
irtækis. Það hafa
aldrei verið slíkir um-
hverfissóðar hér á
landi allt frá upphafi
íslenskrar sögu. Um-
gengni þeirra við þetta land og þá
sérstaklega hálendi Islands sannar
fyllilega þessa staðhæfingu. Stjórn
sem stjórnar kaffæringu Hágöngu-
svæðisins og uppistöðulónum víðar
á hálendinu er umhverfissóðar og
það verður enn augljósara þegar
þessi lón fyllast af jökulleir eftir
nokkra áratugi. Kaffæringin er
ekki aðeins með vatni heldur með
jökulleir. Hvað snertir draumana
um kaffæringu Eyjabakka og
Miklugljúfra mun jökulleirinn fylla
það víðlenda svæði, jafnvel fyrr,
verði mikil jökulhlaup. Það er
nokkuð langt seilst af ríkisstjórn og
stjórnendum Landsvirkjunar að
standa fyrir slíkum framkvæmdum
í rauninni með það að höfuðmarkm-
iði að auka atvinnutækifæri þeirra
sjálfra og er um leið þáttur í fyrir-
greiðslupólitík „guðföður“ kvótans.
Auk þess verður
Fljótsdalsvirkjun
sama marki brennd og
aðrar vatnsvirkjanir,
fjárhagslegur baggi á
landsmönnum.
Þar að auki verður
þessi Framsóknar- og
Landsvirkjunarstefna
til þess að eyðileggja
annan arðmesta at-
vinnuveg landsmanna
í gjaldeyrisöflun,
ferðaþjónustuna. Það
hljóta að verða undar-
legir náttúruskoðarar
sem ferðast um út-
svínað hálendi Islands
Umhveifismál
Sjötíu til áttatíu prósent
aðspurðra telja, segir
Siglaugur Brynleifsson,
að lögformlegt mat
stöðvi sóðaskapinn
norðan Vatnajökuls.
til þess að góna á ríkisstjórnar- og
Landsvirkjunarlónin, ef nokkrir
verða.
Það er viðurkennd staðreynd að
sóðalag umgengni borgar sig aldrei
og að sóða út síðustu ósnortnu víð-
erni Vestur-Evrópu, ævintýra-
heima hálendis Islands, getur ekki
annað en vakið fyrirlitningu allra
siðmenntaðra manna hér á landi og
erlendis.
Allt þetta virkjanatrúboð nú,
auglýsingaherferð hinnar svo-
nefndu „Landverndar", sem er
dótturfyrirtæki Landsvirkjunar,
stjórnað af Framsóknarmönnum,
um „sættir" um sóðaskapinn er því
undarlegra sem almenn atvinna er
meira en nægjanleg og „góðæri"
ríkir samkvæmt staðhæfingum for-
sætisráðherra. Það er ekki verið að
færa neinum „vinnufúsum hönd-
um“ verkefni, þær hafa nóg að
starfa.
Eins og hefur verið sýnt fram á
eru vatnsvirkjanir Landsvirkjunar
arðlausar, nema fyrir þá stofnun
sem komist hefur upp með það að
afla stjórnendum sínum og starfs-
liði ásamt verktökum og vinnuvéla-
eigendum talsverðs ágóða fyrir
sjálfa sig á kostnað þjóðarinnar um
leið. En starfsemi þessara hags-
munasamtaka er eins og er tryggð
með stefnu ríkisstjórnarinnar, sem
vinnur dyggilega að framhaldi
„sóðaskaparins". En það er rétt
sem forsætisráðherra sagði, að Is-
lendingar væru ekki umhverfissóð-
ar, sem vottast best m.a. með
tveimur skoðanakönnunum um
réttmæti lögformlegs umhverfis-
mats á Fljótsdalsvirkjun. Sjötíu til
áttatíu prósent aðspurðra telja að
lögformlegt mati stöðvi sóðaskap-
inn norðan Vatnajökuls.
Höfundur er rithöfundur.
Siglaugur
Brynleifsson
Æfingabekkir Hreyfingar
Ármúla 24, sími 568 0677
Getur eldrafólk notíð góðs afþessum bekkjum?
Já, þessi ieið við að hreyfa li'kamann er þægiieg, liðkar og gefur góða slökun.
Og er þess vegna kjörin fyrir eldra fólk.
„Ég er með slitgigt og beinþynningu. Ég
tel að æfingabekkirnir hafi haft mjög góð
áhrif á þessa sjúkdóma. Ráðlegg ég öllum
sem eru með gigt að reyna þá.“
Guðrún Þorsteinsdóttir
„Fyrir 8 árum var ég svo slæm í baki að ég
varð að vera í bakbelti og gat ekki verið í
leikfimi. Æfingabekkirnir hafa hjálpað mér
mikið.“
Vigdís Guðmundsdóttir
Opið mánudaga og miðvikudaga frá kl. 9-12 og 15-
þriðjudaga og fimmtudaga frá kl. 9-18
-20,
Cffrír kynningartínuf^
Reynslant hefúr sýnt að
þetta æfingakerfi hentar
ena vel fólki á öllum
m ekki hefur
einhverja líkants-
I langan tíma. Sjö
efingakerfið liðkar,
eykur blóð-
vöðvanna. Hver
á góðri slökun.
einnig
og tvo
nuddbekki.
• Er vöðvabólga að hrjá
þig í baki, öxlum eða
handleggjunt?
• Stirðleiki í mjöðmum
og þreyta í fótum?
• Vantar þig aukið b
streymi
• Þá hentar
okkar þér
Tilboð:
l6 tímar
kr. 8.000
Munu lögmál
markaðarins
gjöreyða lands-
bygg’ðinni?
EITT sinn var sagt
um mætan fyrrver-
andi stjórnmálamann,
að þegar hann hæfi að
ræða nauðsyn á stöð-
ugu gengi krónunnar
væri jafnan stutt í
gengisfellingu. Mér
kemur þetta stundum
í hug, þegar „svokall-
aðir vinir“ lands-
byggðarinnar hefja
upp raust sína um að
stöðva beri fólksflótt-
ann til höfuðborgar-
svæðisins. Þá er eins
og við manninn mælt -
fólksflóttinn eykst
sem aldrei fyrr.
Eldræða biskups
En fyrir skömmu las biskup ís-
lands þegnum sínum pistOinn í
þessum málum. Þjóðflutningar á
suðvesturhornið legðu í rúst mann-
Byggð
Eiga fjárfestingar, spyr
Reynir Ingibjartsson,
að ráðast út frá
markaðsaðstæðum
einum saman?
líf og menningu í öðrum landshlut-
um, sem engir högnuðust á nema
óheft markaðsöflin. Þetta var
kjarninn í máli biskups. Og margir
lögðu við hlustir.
Um svipað leyti var Iþrótta- og
ólympíusamband Islands að opna
sérstaka skrifstofu á Akureyri til
að dreifa starfi og ábyrgð og efla
íþróttastarfið á landsbyggðinni.
Fyrir þessu mælti forseti sam-
bandsins með góðum og gildum
rökum.
Þessi tvö dæmi sýna að ýmsir
sem kallaðir hafa verið til mikillar
ábyrgðar í hinum félagslegu hreyf-
ingum þjóðfélagsins skynja að hjól-
inu verður að snúa við ef þjóðfé-
lagsgerð okkar á ekki að riðlast.
Réttur til búsetu
Á þessari öld hefur það lengstum
verið skilningur stjórnvalda, að
þegnarnir ættu rétt á búsetu sem
víðast í byggðum landsins og upp-
bygging þjónustu og atvinnulífs að
miðast við það. Nú hefur orðið slík
byggðaröskun að skattgreiðendur
sitja flestir á höfuðborgarsvæðinu
og finnst ekkert sjálfgefið, að
leggja fé í vegi, heilsugæslu og
skóla hvar sem er.
Á sama tíma hefur svokölluð
markaðshyggja orðið ráðandi í
hugsun og athöfnum á flestum
sviðum, þar sem lykilorðin eru:
hagnaður, hagræðing og sem
stærstar rekstrareiningar. Sam-
þjöppun fólks á sem minnstu svæði
gefur aukin sóknarfæri í viðskipta-
lífinu, enda byggð Kringla eftir
Kringlu út á fleiri væntanlega við-
skiptavini. Sveitarfélögin á suð-
vesturhorninu hafa líka hellt sér út
í samkeppnina mörg hver og bjóða
lóðir og þjónustu í kapp hvert við
annað.
Þessi óhefta þróun, sem best
sýndi sig í 40 nýjum verslunum í
Kringlunni, byggðum með erlendu
Eucerin
vinnuafli að hluta,
mun að óbreyttu að-
eins enda á einn veg -
borgi-íki við Faxaflóa.
Markaðsöflin hafa
leyst félagshyggjuna
endanlega af hólmi.
Kántríbæir
um allt land
Fyrir stuttu ók ég í
gegnum Húnavatns-
sýslurnar og stillti
tækið í bílnum að
sjálfsögðu á útvarpið
hans Hallbjörns
Hjartarsonar kántrík-
óngs á Skagaströnd.
Og þvílík tilbreyting
frá allri ljósvakaflórunni í henni
Reykjavík. Kannski vantar menn á
borð við Hallbjörn í hverja vík;
menn sem hafa til að bera
bjartsýni, trú og framtak til að
sýna að allt er hægt hvar sem er.
En meira þarf til. Hér hafa verið
nefndir til sögu biskup Islands og
forseti Iþrótta- og
ólympíusambandsins. Hvernig
væri að forsvarsmenn helstu al-
mannasamtaka og félaga í landinu
tækju sig til, stilltu saman strengi
sína og leituðust við að svara
spurningunni: viljum við varðveita
gi’óandi mannlíf um landið allt eða
aðeins á hluta þess? Hvað geta hin
ýmsu samtök og stofnanir gert til
að stöðva núverandi þróun og jafn-
vel snúa henni við? Eg nefni hér
einnig til sögunnar aðila s.s. ASI,
UMFÍ, Landsbjörg, Neytenda-
samtökin, Ferðafélag íslands, Nor-
ræna félagið og hina mörgu klúbba
og hagsmunasamtök af ýmsu tagi
sem starfa um landið allt.
Höfuðborgarsvæðið
Sveitarfélögin á höfuðborgar-
svæðinu verða líka að takast á við
þessar spurningar. Er það íbúum
þessa svæðis í hag að þenja stöðugt
út byggðina, auka vegalengdir,
fjölga stöðugt þjónustustofnunum
og draga til sín alla þætti mannlífs-
ins í þessu landi? Þeir sem ráða
skipulagsmálum á þessu svæði
verða að svara þessum spurningum
- annars halda menn áfram að
skipuleggja götu þar fyrir alla Bol-
víkinga og götu hér fyrir alla Seyð-
firðinga.
Hvernig væri að samtök sveitar-
félaga á höfuðborgarsvæðinu legðu
um sinn til hliðar þras um götur og
stíga og leituðu þess í stað leiða til
bjargar Vestfjörðum og Austfjörð-
um svo dæmi séu tekin? Það gæti
verið góð byrjun að leggja til að
flytja innanlandsflug frá Reykjavík
t.d. til Keflavíkur. Flugfélag ís-
lands gæti svo flutt höfuðstöðvar
sínar til Akureyrar og Islandsflug
til Egilsstaða.
Að óbreyttu mun núverandi
þjóðfélagsþróun, með talsmenn
markaðshyggju í fararbroddi, leiða
til landauðnar fyrir vestan, norðan
og austan á mun styttri tíma en
margur hyggur. Allir, hvar sem
þeir búa, verða að horfast í augu
við þessa þróun. Aðeins samstarf
og samvinna höfuðborgarsvæðis og
landsbyggðar getur snúið þessari
þróun við. Viljum við heilsa nýrri
öld með því að fórna uppbyggingu
þessarar aldar hringinn í kringum
landið? Viljum við gera réttinn til
búsetu sem víðast á landinu að
myllusteini fyrir hvern þann sem
vill nýta sér hann? Eiga allar íjár-
festingar að ráðast út frá markað-
saðstæðum einum saman? Svörum
nú hvert og eitt.
Reynir
Ingibjartsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Búseta.