Morgunblaðið - 08.12.1999, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ami Sæberg
Leikarar og leikstjóri Komdu nær á fyrstu æfingu í Þjóðieikhúsinu.
ÆFINGAR eru hafnar í Þjóðleik-
húsinu á breska leikritinu Komdu
nær eftir Patrick Marber í íslenskri
þýðingu Hávars Sigurjónssonar.
Leikritið var frumsýnt í breska
Þjóðleikhúsinu fyrir 18 mánuðum
og vakti mikla athygli og umtal fyr-
ir berorðar lýsingar á samskiptum
karla og kvenna. Verkið hefur ver-
ið tekið til sýninga víða um heim á
undanförnum mánuðum og unnið
Komdu nær
í Þjóðleik-
húsinu
til fjölda viðurkenninga og verð-
launa, m.a. var það valið besta gam-
anleikritið í Bretlandi 1998.
Leikarar í sýningu Þjóðleikhúss-
ins eru Baltasar Kormákur. Bryn-
hildur Guðjónsdóttir, Elva Ósk Ól-
afsdóttir og Ingvar E. Sigurðsson.
Leikstjóri er Guðjón Pedersen,
Leikmynd gerir Helga I. Stefáns-
dóttir, ljósamaður er Páll Ragnar-
son og Hafliði Arngrímsson er
dramatúrg sýningarinnar.
Frumsýning er áætluð í byrjun
febrúar.
Fjórtán hlutu
styrk úr nýjum
• /
SJOOl
PÁLMI Jónsson, formaður banka-
ráðs Búnaðarbanka Islands hf., af-
henti nýlega 14 aðilum styrk að
upphæð 5.550.000 kr. úr Menning-
ar- og styrktarsjóði Búnaðarbanka
íslands hf. Þetta er í fyrsta skipti
sem úthlutað er úr sjóðnum, en
hann var stofnaður í mars sl.
Þúsund barna kór sem syngja
mun á Þingvöllum á kristnihátfð 2.
júlí fær fyrsta styrkinn. Hið ís-
lenska biblíufélag hlýtur styrk til
útgáfu á Tölvubiblíu barnanna. Víð-
istaðakirkja í Hafnarfirði fær styrk
vegna tónverks sem Gunnar Þórð-
arson semur og flutt verður á
nýársdag í Víðistaðakirkju. Lang-
holtskirkja og Grafai-vogskirkja
hljóta styrki í orgelsjóði sína.
Styrktarfélag íslcnsku óperunnar
hlýtur styrk til viðhalds húss óper-
unnar. Listasafn Kópavogs - Gerð-
arsafn, hlýtur styrk vegna sér-
stakrar sýningar á næsta ári.
Bjarki Sveinbjörnsson og sam-
starfsmenn hans hljóta styrk til
rannsókna á íslenskri tónlist. Fé-
lagið Islensk grafík fagnar 30 ára
afmæli á árinu og hlýtur af því til-
efni styrk menningarsjóðsins.
Heilsustofnun NLFI er styrkt til að
láta steypa í brons listaverkið
„Móðir og bam“ eftir Þorbjörgu
Pálsdóttur. Margrét Guðnadóttur
fyrrv. prófessor fær styrk til vís-
indastarfa. Samtökin „Gróður fyrir
fólk í landnámi Ingólfs“ fær styrk
til uppgræðslu og gróðurvemdar.
Eiríksstaðanefnd fær styrk til upp-
byggingar að Eiríksstöðum í
Haukadal. Atvinnumál fatlaðra fær
styrk vegna verkefnisins „atvinna
með stuðningi".
Tilgangur sjóðsins er að styrkja
íslenska menningu og listir, liðs-
inna í líknar- og mannúðarmálum,
stuðla að menntun, vísindum og
tækni og loks að styðja verkefni á
sviði umhverfismála. Formaður
sjóðssljórnar er Pálmi Jónsson.
Glimrandi fínn
flutningur
Morgunblaðið/Golli
Fremri röð : Karl Sigurbjörnsson, Margrét Magnúsdóttir, Jón Pálsson, Drífa Kristinsdóttir, Margrét Guðna-
dóttir, Anna Guðrún Torfadóttir, Friðjón Þórðarson. Aftari röð: séra Sig. Helgi Guðmundsson, Árni Gunnars-
son, Yngvi Þorsteinsson, Guðni Stefánsson, Höskuldur Harri Gylfason, Bjarki Sveinbjörnsson , Jón Helgi Þórar-
insson og Vigfús Þór Árnason.
Útgáfustjdrar stóru bókaforlaganna
Stafræn prentun
forvitnilegur kostur
TOJVLIST
III j ó iii <1 i s k a r
ÍSLENSKIR SÖNGVAR
Auður Gunnarsdóttir sópran, Jónas
Ingimundarson píanó. Hljóðritað í
Gerðubergi í ágúst og september
1998. Upptaka og hljóðvinnsla:
Halldór Víkingsson. Fermata
hljóðritun. Framleiðsla: DADC,
Austurríki. Utgáfa og dreifing:
Japis 1999 JAP 9970-2
HÉR höfum við langa (72:42),
fjölbreytta og mjög vel saman
setta söngskrá með íslenskum
söngvum, yngri og eldri - þau elstu
(þjóðlög) í seinni tíma útsetning-
um, einstaklega vel heppnuðum.
Og ýmislegt þar á milli. Hljóm-
diskurinn byrjar á indælum nótum,
alþekkt lag Sveinbjörns Svein-
björnssonar við ljóð Jónasar Hall-
grímssonar, Fífilbrekka gróin
grund. Vel sungið og leikið. En það
er með næsta lagi, Sofðu unga ást-
in mín i sérstaklega fallegri útsetn-
ingu Karls 0. Runólfssonar (maður
skilur ekki af hverju hún er ekki
oftar notuð), sem vonir vakna um
mjög fínan og áhugaverðan
hljómdisk, oftast í hágæðaílutn-
ingi. Þjóðlögin í útsetningu Þorkels
Sigurbjörnssonar eru klárar og fal-
lega framreiddar tónsmíðar, og svo
er um flutninginn.
Nátttröllið og stúlkan („Fagur
þykir mér fótur þinn“ o.s.frv.) al-
veg magnað! Einnig eru lög Atla
Heimis Sveinssonar við ljóð Matt-
híasar Johannessen (Ljóð fyrir
börn) mjög skemmtileg og jafnvel
andrík á sinn hátt (ljóðin líka!). Og
söngvarinn og undirleikari fara á
Björg
Atla í Mos-
fellsbæ
BJÖRG Atla sýnir um þessar
mundir í Café Krónika í Mos-
fellsbæ. Á sýningunni, sem
stendur til jóla, eru 16 málverk,
ílest unnin á þessu ári.
kostum. Annars ætla ég ekki að
gefa hverju hinna 38 laga og glimr-
andi fínum ílutningi á þeim sér-
staka einkunn.
Við höfum hér þrjú falleg lög
Hjálmars H. Ragnarssonar úr
Pétri Gaut og tvö eftir Tryggva M.
Baldvinsson (Krummi og Gömul
ljósmynd), bæði mjög fínar (ólíkar)
tónsmíðar, það seinna beinlínis
áhrifaríkt. Meðal ótaldra skipar
Jón Leifs heiðurssess með Þremur
kirkjulögum (Vertu Guð faðir, Allt
eins og blómstrið eina og Upp, upp
mín sál). Jón Ásgeirsson er (oftast)
lagasmiður að mínu skapi, yfirleitt
melódískur og „gerir sér ekkert
sérstakt far um að trompa text-
ann“, sem getur orðið hvimleitt,
m.ö.o. oftúlka í tónum. Enda hafa
mörg sönglög hans náð verðskuld-
aðri hylli. Mig langar að lokum að
minnast á tvö lög, einkum vegna
þess hvað flutningurinn er vandað-
ur, lag Þórarins Guðmundssonar
við texta Guðmundar Björnssonar,
Þú ert -, og lag Sigvalda Kaldalóns
við texta Höllu Eyjólfsdóttur. I
fyrra tilvikinu er ljóst að söngvar-
inn (og undirleikarinn) gera sér
grein fyrir því að þetta er ort um
lítið stúlkubarn (reyndar finnst
manni á mörkunum að tónskáldið
hafi áttað sig á því); seinna lagið
hef ég aldrei heyrt eins vel flutt,
söngurinn hrífandi látlaus og fal-
legur í óvenjuhægu tempói. Loka-
lagið, Hamraborgin, sem ég minn-
ist ekki að hafa áður heyrt flutt af
kvenrödd, er hér sungið með mikl-
um tilþrifum, svo sem vera ber.
Auður Gunnarsdóttir stundaði
framhaldsnám við tónlistarháskól-
ann í Stuttgart og lauk prófi frá
óperu-, Ijóða- og einsöngvaradeild
með hæstu einkunn, og undrar
engan. Hún starfar í dag í Þýska-
landi, eins og fleiri úrvalssöngvar-
ar íslenskir hafa gert, bæði fyrr og
nú. Ekki fer milli mála að hún er í
hópi okkar bestu söngvara. Um
undirleikarann, Jónas Ingimundar-
son, er óþarft að fjölyrða, en ekki
hefur honum oft tekist betur upp í
undirleik en á þessari plötu - og er
þá allnokkuð tekið upp í sig.
Upptökur og hljóðvinnsla - allt í
góðum höndum (enginn „stúdí-
ókeimur").
Vandaður bæklingur með text-
um, einnig á þýsku og ensku.
Oddur Björnsson
ÚTGÁFUSTJÓRAR stóru bókafor-
laganna, Máls og menningar og
Vöku-Helgafells, fagna tilkomu staf-
ræns prentverks, eins og Xerox-um-
boðið á íslandi kynnii' nú undir yfir-
sla-iftinni „Bók eftir pöntun" og
greint var frá í Morgunblaðinu í gær.
Þau eru þó lítið sem ekkert farin að
færa sér þessa tækni í nyt og hefur
Vaka-Helgafell engin áform þar um á
prjónunum.
Halldór Guðmundsson hjá Máli og
menningu segir það ekkert vafamál
að stafrænt prent og þróaðir leysi-
prentarar séu forvitnilegui’ kostur
fyrir íslenska bókaútgefendur. „Ein-
faldiega vegna þess að þetta gengur
út á hagkvæma framleiðslu í litlu
upplagi. Sé ég þar fyrir mér ljóða-
bækur og sérhæfðar kennslubækur,
svo dæmi séu tekin.“
Mál og menning mun lítið vera far-
ið að nýta sér stafræna prentun, ein-
göngu í undantekningartilvikum.
Halldór er eigi að síður sannfærður
um að forlagið muni færa sér tækn-
ina í nyt í auknum mæli í framtíðinni,
þegar það á við. „Ég tala nú ekki um
þegar hægt er að tengja þessar staf-
rænu prentvélar við band. Búa til
bækumar í leiðinni."
Halldór segir „Bók eftir pöntun“
ekki aðeins áhugaverðan kost íyrir
stóru bókaforlögin heldur sé tækni af
þessu tagi líka lýðræðisleg í eðli sínu.
Hún geri hverjum sem er auðveldara
að gefa út bók. „í þeim skilningi er
þetta holl ögrun við okkur útgefend-
ur.“
Getur hjálpað til við kynningu á
nýjum höfundum
Að dómi Péturs Más Ólafssonar
hjá Vöku-Helgafelli felst helsti styrk-
ur „Bókar eftir pöntun" í því að tækn-
in getur hjálpað til við kynningu á
nýjum höfundum, ekki síst ljóðskáld-
um og höfundum sérhæfðra fræði-
bóka sem seljast í litlum upplögum.
Eins geti þessi tækni komið sér vel
varðandi endurútgáfu á eldri bókum.
„Hins vegar er prentkostnaðminn
aðeins hluti af kostnaði bókaforlaga
við útgáfu. Umbrot, prófarkalestur,
ritstjórn og dreifmgarkostnaðm- og
annað slíkt vega mjög þungt líka.
Mér þykir þetta því minna svoh'tið á
það þegar tölvutæknin kom til sög-
unnar en þá héldu menn að forlög
yi’ðu óþörf. Höfundar myndu bara
brjóta sjálfir um bækur sínar og skila
beint til prentsmiðju á disklingi. Ann-
að kom hins vegar á daginn enda er
starf forlaga sem vilja standa undir
nafni miklu viðameira," segir Pétur
Már.
Segir hann stafræna prentun hafa
verið fyrir hendi í nokkur ár en enn
sem komið er viti hann ekki til þess
að fyrirtæki hafi nýtt sér hana að
neinu marki, hvorki við útgáfu á bók-
um né við vinnslu eða framleiðslu á
tímaritum, auglýsingum eða öðru
efni. „En kannski er þetta eins og
annað. Tækninni fleygir fram og
kostnaður lækkar. Maður hlýtur því
að fagna fleiri möguleikum i prent-
verki.“