Morgunblaðið - 08.12.1999, Blaðsíða 54

<54 MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Islensk
Norskir fósturvísar
fiskvinnsla
HINN 5. nóvember
tilkynnti sjávarútvegs-
ráðherra lækkun á út-
flutningsálagi á fersk-
um fiski. Þessi
ákvörðun þýðir að all-
ur fiskur, sem fer óvig-
taður utan ber 10%
-?álag nema hvað álagið
á þorski verður 17% í
ár og lækkar síðan í
þrepum niður _ í 10%
haustið 2001. Útflutn-
ingsálagið var 20% á
þorsk, 15% á ýsu, ufsa,
karfa og grálúðu en
10% á aðrar tegundir í
kvóta. Þetta þýðir að
sé 100 tonnum af óun-
num þorski landað er-
lendis dragast 117 tonn frá þorsk-
kvóta skipsins, í stað 120 tonna áður.
Haustið 2001 þegar búið er að
þrepa álagið niður munu hver 100
tonn þýða 110 tonn í frádrátt af
kvóta. Það skal ítrekað að sá fiskur
»sem vigtaður er endanlega hér
heima ber ekkert útflutningsálag,
en sé hann vigtaður erlendis bera
allar botnsfisktegundir, aðrar en
þorskur 10% álag.
Skortur á fiski
Um langan tíma hefur verið alltof
lítið framboð á bolfiski á íslenskum
fiskmörkuðum svo ekki hefur feng-
ist nægilegt hráefni til stöðugrar
fiskvinnslu. Þetta hefur valdið óeðli-
lega háu fiskverði og skapað ótryggt
atvinnuástand hjá fiskvinnslufólki
7»bg í mörgum tilfellum hrakið það í
önnur störf. Þá hefur fiskskorturinn
haft þau áhrif að fiskvinnslan hefur
ekki getað staðið við gefin loforð um
afhendingu afurða og veikt með því
markaðssetningu sína erlendis.
Fyrrgreind ákvörðun sjávarút-
vegsráðherra um lækkun á útflutn-
ingsálagi á óunnum ferskum fiski
gerir ástandið enn verra, þó slæmt
hafi það verið fyrir og er bein atlaga
að íslenskri fiskvinnslu og aukinni
verðmætasköpun í landinu Ákvörð-
unin virkar sem hvatning til útgerð-
armanna að hunsa íslenska fiskmar-
kaði og landa fiskinum erlendis,
enda hefur útflutningur á óunnum
ferskum fiski aukist verulega eftir
^Jækkunina og haldi fram sem horfir
mun hún leggja í rúst fjölda fisk-
vinnslufyrirtækja sem treysta á við-
skipti við íslenska fiskmarkaði.
Verulegl magn
Samkvæmt upplýsingum frá
Fiskistofu er hér um verulegt magn
að ræða. Á fjögurra vikna tímabili,
frá 25. október til 21. nóvember sl.,
voru flutt út um 2371 tonn af óunn-
um ferskum fiski. Þarna er viljandi
verið að sniðganga íslenska
fiskmarkaði og afhenda útlending-
um fiskinn, án þess að innlend fisk-
vinnsla eigi minnstu möguleika á að
bjóða í hann. Hér er verið að flytja
út fyrsta flokks hráefni, sem á ekki
fíð líðast, á sama tíma og íslensk
Bókin
MIKILVÆGUSTU
TUNGUMÁL JARÐAR
svarar:
Mun íslenskan
deyja út? _______
www.tunga.is
fiskvinnsla er í svelti.
Með þessum ósann-
gjörnu reglum ráð-
herrans eru íslensk
stjórnvöld að veita er-
lendum samkeppnis-
aðilum í fiskvinnslu
forgang til kaupa á
fiski veiddum úr ís-
lenskum fiskistofnum.
Gámaútflutningur
Árlega eru fluttar út
þúsundir tonna af
ferskum bolfiski sem
togarar og bátar veiða í
íslenskri landhelgi.
Sumir sigla með aflann
og landa honum er-
lendis en aðrir setja
hann í gáma hér heima og flytja síð-
an út. I þennan fisk er íslenskum
fiskverkendum meinað að bjóða en
Fiskvinnsla
Það á hvorki að sigla
með aflann framhjá
landinu, segir Sigurður
T. Sigurðsson, né flytja
hann út í gámum á er-
lenda fískmarkaði, held-
ur bjóða hann til sölu
hér heima.
erlendir samkeppnisaðilar fá hann á
silfurfati. Á sama tíma vantar hrá-
efni í nær hvert einasta fiskvinnslu-
fyrirtæki á landinu. Þarna metur
ráðherrann erlenda hagsmuni ofar
þeim íslensku.
Þær aðstæður sem fiskvinnsla án
útgerðar býr við í dag hefðu frekar
átt að hvetja til að hækka útflutn-
ingsálagið upp í 25% í stað þess að
lækka það og láta það ná til alls út-
flutnings á óunnum ferskum fiski
hvort sem hann er vigtaður hérlend-
is eða erlendis.
Óhappaverk
Sjávarútvegsráðherra er ekki að
þjóna íslenskum hagsmunum með
þessari lækkun.
Hann hlýtur að hafa eitthvað ann-
að í huga. Sé til einhver einstök ráð-
stöfun, sem kemur illa við innlenda
fiskverkun, þá er það einmitt lækk-
un á fyrrgreindu álagi, sem leiðir af
sér minna framboð á fiski hér innan-
lands. Það hlýtur að vera krafa
hvers einasta Islendings að íslenskir
fiskmarkaðii' séu ekki sniðgengnir á
þennan hátt og þegar um er að ræða
fisk veiddan í íslenskri fískveiðilög-
sögu þá á að varða við lög að selja
hann frá landinu án þess að gefa ís-
lenskum fyrirtækjum kost á að
bjóða í hann. Það á hvorki að sigla
með aflann framhjá landinu, né
flytja hann út í gámum á erlenda
fiskmarkaði, heldur bjóða hann til
sölu hér heima. Það er því alveg
óskiljanlegt að ráðherrann skuli
ganga þessa óhappabraut.
Finnst ráðherranum ekki nóg að
búið er að gefa örfáum einstakling-
um stærsta hlutann af íslensku fisk-
istofnunum, þarf einnig að taka frá
þjóðinni réttinn til að vinna aflann ?
Höfundur er fornmður Verkalýðsfé-
lagsins Hlífar.
Sigurður T.
Sigurðsson
Maple V
Hagnýtt námskeiö í notkun Maple V,
sem er vinsælasta stæröfræði forrit heimsins.
Námskeiðið er ætlað framhalds- og háskólanemum.
Nánari upplýsingar á heimasíðu: www.tolst.com
Tölvu- og stærðfræðiþjónustan ehf., Brautarholti 4, sími 551 5593
NOKKUR umræða
hefur verið um ýmsar
hliðar þess að flytja inn
fósturvísa úr norskum
kúm tfi kynbóta hér-
lendis. Við ætlum okkur
ekki á nokkum hátt að
taka afstöðu til þess
máls hér út frá vemdun
íslenska kúastofnsins,
heldur eingöngu að
fjalla um möguleg áhrif
þess á orsakir syk^
ursýki sem talsvert hef-
ur verið fjallað um, m.a.
í prýðilegri grein Stef-
áns Aðalsteinssonar
doktors í búfjárvísind-
um í Morgunblaðinu 20.
nóvember sl.
Við erum foreldrar sykursjúks
bams sem greindist 5 ára gamalt með
insúlínháða sykursýki. Sá sjúkdómur
er í dag ólæknandi, en hægt er að
halda banvænum afleiðingum hans í
skefjum. Það að sprauta bam tvisvar
sinnum á dag og stinga nokkrum
sinnum á dag til viðbótar til blóðsyk-
urmælinga, auk félagslegrar „gjör-
gæslu“ bamsins vegna reglulegrar
matarneyslu og mögulegs meðvit-
undarleysis, er nokkuð sem við ósk-
um engum að ganga í gegnum að
nauðsynjalausu - svo ekki sé minnst
á þjáningarnar frá sjónarhóli bams-
ins sjálfs. Þessu viljum við vekja at-
hygli á hér á þessum vettvangi þar
sem fjölgun slíki-a tilvika kann að
vera afleiðing þess að hinir norsku
fósturvísar verði leyfðh' hér á landi.
Auk íyn-greindra þjáninga er ótal-
inn sá mikli kostnaður sem fylgh'
meðferð á sykursýki. Við búum sem
betur fer við öflugt velferðarkerfi
sem niðurgreiðir þann kostnað, sem
nemur nokkrum tugum þúsunda
króna á mánuði fyrir hvem sjúkling.
Fyrir þann stuðning erum við einlæg-
lega þakklát. Þrátt fyrir það verða
foreldrar sykursjúkra barna fyrir
verulegum beinum og óbeinum
kostnaði vegna búnaðar og lyfja ann-
arsvegar og umönnunar og gæslu
barnanna hinsvegar. Þetta er nauð-
synlegt að hafa í huga þegar fjár-
hagslegir hagsmunh' af innflutningi
norskra fósturvísa em metnir. í
reynd er hér verið að færa fjárhags-
lega hagsmuni úr einum vasa í annan
í þjóðfélaginu, og okkur er í sjálfu sér
spurn hvort ekki sé heiðarlegra að
færa fjármuni beint úr heilbrigðis-
kerfinu til þeirra sem hagnast myndu
af innflutningi fósturvísanna, og
spara í staðinn ótöldum börnum og
fjölskyldum þeirra þær þjáningar
sem sykursýki fylgja.
Tíðni insúlínháðrar sykursýki er
lægri hér en í flestum nágrannalönd-
um okkar, auk þess að meðferð og
eftirlit með sykursýkissjúklingum á
Islandi er mjög góð. Við þekkjum af
eigin raun það ósérhlífna starf sem
Árni V. Þórsson læknir og starfsfólk
hans á göngudeild sykursjúkra barna
og unglinga á Sjúkrahúsi Reykjavík-
ur er að vinna. Við viljum að Island
haldi stöðu sinni varðandi lága tíðni.
Einhver kynni að segja að innflutn-
ingur fósturvísa úr norskum kúm
skipti okkur minna máli en aðra þar
sem okkar bam hefur þegar fengið
þennan ólæknandi sjúkdóm, en það
er nú svo að þetta er ekki okkar eina
barn og þótt við eigum þá von heit-
asta að bam okkar losnaði við þennan
vágest sem sykursýkin er þá óskum
Sykursýki
Biðjum alla viðeigandi
aðila, segja Gerður
Guðjdnsdóttir og Ólaf-
ur Rafnsson, að líta með
skilningi til sjónar-
miða sykursjúkra.
við þess jafnframt að önnur böm
þurfi ekki að ganga í gegnum það
sama vegna fljótfæmislegra ákvarð-
ana um fjárhagslegan gróða.
Vissulega má segja að allir þeir að-
ilar sem hafa tjáð sig um þetta mál
hafa nokkuð til síns máls. Ráðherra á
erfitt verkefni fyrir höndum þegar að
endanlegri ákvarðanatöku kemur, og
ljóst að hann mun aldrei geta gert
alla ánægða. Við viljum okkar ágætu
íslenskum kúabændum allt hið besta,
en biðjum alla viðeigandi aðila á hinn
bóginn að líta með skilningi til þehTa
sjónarmiða sem hér hafa verið reifuð
og nauðsyn þess að stíga varlega til
jarðar þegar hagsmunir þjáninga em
vegnir gagnvart fjárhagslegum hags-
munum sem e.t.v. era ekki einu sinni
til staðar þegar allt er tekið með í
dæmið. Við eram þess fullviss að ís-
lenskir kúabændur munu skilja það
vel ef ráðherra kýs að hafna innflutn-
ingi hinna norsku fósturvísa, a.m.k.
að svo stöddu, á grundvelli írarnan-
greindra forsendna. Engir fyrirliggj-
andi hagsmunir tapast ef beðið verð-
ur með ákvörðun um innflutning,
a.m.k. uns sýnt hefur verið fram á
með óyggjandi hætti að þau tengsl
sem nefnd hafa verið við orsakir syk-
ursýki séu ekki til staðar. í þágu okk-
ar allra, sýnum skynsemi og þolin-
mæði þar- til óyggjandi niðurstöður
liggja fyrir. Vafinn einn er næg
ástæða.
Höfundar eru foreldrar
sykursjúks barns.
Caritas, foreldrahúsið og
aðventa vímuefnabarna
AÐVENTAN er tími
mikilla væntinga og oft
mikilla vonbrigða.
Margir þekkja átakan-
legar sögur af börnum
sem kvíða jólunum af
því þá dettur pabbi í
það og því miður gerast
þessar sögur á hverri
aðventu. Hinar sögum-
ar era sjaldnar sagðar,
sögumar af foreldran-
um sem kvíða því
hvemig börnin og ungl-
ingarnir þehra spjari
sig í glímunni við vímuj
efnin á aðventunni. I
nálægð fegurðar og
friðar jólahátíðarinnar
verður nöturlegur veraleiki fjöl-
skyldna vímuefnabamanna enn
meira áberandi en ella. Foreldrarnir
þurfa allan þann stuðning sem unnt
er að veita og eiga rétta á þessum
stuðningi.
Aðventusöfnun Caritas
Samfélagið hefur ennþá ekki fylli-
lega áttað sig á mikilvægi þess að
styðja fjölskyldur vímuefnabarna
með ráðum og dáð. Þó er það dagljóst
að ef unnt á að vera að hjálpa ungl-
ingum sem leiðast út í vímuefnan-
eyslu, þá byrjar sú hjálp og endar hjá
foreldranum. I Foreldrahúsinu við
Vonarstræti 4B í Reykjavík er rekin
umfangsmikil þjónusta við foreldra
sem eiga böm í neyð. Vímulaus æska
og Foreldrahópurinn standa að
rekstri hússins. Húsið er miðstöð
stuðnings við fjölskyldur og fræðslu
um vímuefnavandann. Sú ákvörðun
hjálparstofnunar kaþólsku kirkjunn-
ar á Islandi, Caritas, að styðja starf-
semi Foreldrahússins
með fjársöfnun á að-
ventunni er því ómetan-
leg.
Stuðningur við
mannúð
Hvers vegna era
safnanir til góðra mála
á aðventunni? Á þeim
tíma þegar mestu er
eytt í það sem ef til vill
skiptir minnstu í lífinu,
veraldleg gæði. Eflaust
er verið að minna okkur
á það meðan buddan er
opin að þörf er á fleira
en fallegum gjöfum.
Það er þörf á stuðningi
við mannúð, stuðningi við þá sem eiga
um sárt að binda og stuðningi við þá
sem ef til vill finna sárast fyrir ótta
sínum og hræðslu vegna barnanna
sinna á meðan aðrir fagna jólum.
Jólin áhættutími
Því miður er það staðreynd að
skólafrí og eftirvæntingin vegna jól-
anna verða stundum umgjörðin
kringum fyrstu vímuefnaneyslu
unglinganna. Á jólunum á allt að vera
svo spennandi og skemmtilegt.
Harðsvírað markaðssetning vímu-
efnasala getur komið þeim hugmynd-
um inn hjá óhörðnuðum unglingi að
vímuefnin séu spennandi og
skemmtileg. Skemmtanir era fleiri
en á öðram árstímum, auraráðin
stundum meiri en ella og fleiri tæki-
færi til að ýta háskalegum efnum að
glaðbeittu barni sem ætlar að eiga
góða kvöldstund.
Hvert geta foreldrarnir leitað um
jólin ef barnið kemur illa til reika
Vímuefni
Hvert geta foreldrarnir
leitað um jólin, spyr
Anna Ólafsdóttir ef
barnið kemur illa til
reika heim?
heim? Ef bamið kemur ekki heim?
Vímulaus æska og Foreldrahópurinn
hafa axlað þá ábyrgð að liðsinna for-
eldram þegar þannig er ástatt og
þörfin er brýn. Foreldrasíminn sefur
aldrei. Foreldrar geta alltaf hringt í
neyðarnúmerið 581 1799 og fengið
stuðning, ráðleggingar og ábending-
ar um úrræði strax. Þeir þurfa ekki
að bíða eftir skrifstofutíma á næsta
árþúsundi. Meðan unglingai'nir
skemmta sér á síðkvöldum í bænum
standa foreldrarnir vakt í Foreldra-
húsinu. I Foreldrahúsinu vinna gras-
rótarhópar og fagfólk hlið við hlið að
því að hjálpa fjölskyldum vímuefna-
barna.
Starfsemin er rekin af mikilli hag-
kvæmni og sjálfboðastarf er gífur-
legt.
En stöðug fjölgun verkefna og vax-
andi þörf í sífellt harðara samfélagi
útheimtir meira fé en fæst til mála-
flokksins. Þess vegna gerir sú velvild
og stuðningur sem almenningur veit-
ir gæfumuninn.
Hafi Caritas þökk fyrir að taka
málstað foreldara á aðventunni -
styðjum öll framtakið!
Höfundur er formaður
Vímulausrar æsku.
Anna
Ólafsdóttir