Morgunblaðið - 15.09.2000, Blaðsíða 28

28 F.GSTUÐAGUR 15. SEPTEMBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Mótmælum gegn bensín-
sköttum hætt í Bretlandi
London. Reuters.
TONY Blair, forsætisráðherra Bret-
lands, sagði í gær að rúmur helming-
ur eldsneytisbirgðastöðva landsins
hefði verið opnaður að nýju eftir að
mótmælendur, sem höfðu hindrað
eldsneytisdreifingu í viku, létu af að-
gerðum sínum. Forsætisráðherrann
kallaði stjómarformenn stærstu olíu-
félaganna á sinn fund til að ræða
hvaða lærdóma hægt væri að draga
af mótmælunum og þeim vanda sem
þau ollu.
Blair áréttaði eftir að bændur og
flutningabílstjórar afléttu umsátri
sínu um olíuhreinsunarstöðvar og
birgðastöðvar að ekki kæmi til greina
að verða við kröfu þeirra um að
lækka strax álögumar á eldsneyti.
Hann kvaðst þó vilja hlýða á rök
þeirra. „Ríkisstjórnir eiga að hlusta,
en þær þurfa einnig að stjóma,“
sagði forsætisráðherrann á þriðja
blaðamannafundi sínum um málið á
tveimur dögum.
Mesti innanlandsvandi
Blairs til þessa
Nánast allar bensínstöðvar lands-
ins voru orðnar uppiskroppa með
eldsneyti og er þetta mesti innanlan-
dsvandi sem Blair hefur staðið
frammi fyrir frá því hann komst til
valda fyrir þremur ámm. Stjóm-
málaskýrendur sögðust bíða spenntir
eftir því að sjá hvaða áhrif ósveigjan-
leg afstaða hans í málinu hefði á for-
skot hans á leiðtoga íhaldsflokksins í
skoðanakönnunum.
Könnun, sem gerð var fyrir BBC á
þriðjudag, bendir til þess að fjórir af
hveijum fimm Bretum styðji aðgerð-
ir mótmælendanna. Þó sögðust að-
eins 36% aðspurðra styðja aðgerðim-
ar ef þær myndu hafa alvarleg áhrif á
nauðsynlega þjónustu.
Olíufélögin dragi lærdóma
Breskir embættismenn sögðu að
mótmælin hefðu þegar haft áhrif á
nokkrar mikilvægar þjónustugrein-
ar. Sjúkrahús hefðu þurft að fresta
nokkmm aðgerðum og nokkrir lög-
reglubílar hefðu orðið bensínlausir.
Stjómin sagði að tankbílar hersins
hefðu verið notaðir til að dreifa olíu
og bensíni og tryggja að nauðsynleg
þjónusta félli ekki niður.
Blair sagði að olíufélögin þyrftu
einnig að draga lærdóma af málinu
og vísaði til þess að nokkur þeirra
hættu bensíndreifingunni um leið og
nokkrir mótmælendur birtust við
birgðastöðvamar.
Blair gagnrýndi einnig Esso,
stærsta oh'ufélag landsins, fyrir að
hækka verðið á blýlausu bensíni um
tvö pens á h'trann um leið og mót-
mælunum tók að linna. „Eg skil ekki
þessa ráðstöfun Esso,“ sagði forsæt-
isráðherrann. „Heimsmarkaðsverðið
á oh'u hefúr lækkað á síðustu dögum.“
Blair bætti við að verðhækkunin
væri ein af ástæðum þess að hann
hefði kallað stjómarformenn stærstu
ohufélaganna á sinn fund „til að fara
mjög rækilega yfir þá lærdóma sem
má draga af þessu máli“.
Embættismenn sögðu að það gæti
tekið tvær til þrjár vikur að koma ol-
íudreiftngunni í eðlilegt horf á ný.
Stærstu olíufélögin sögðust vonast til
þess að geta komið nægu eldsneyti í
að minnsta kosti 20% bensínstöðv-
anna næstu tvo daga.
Mótmælendumir lýstu yfir sigri í
deilunni og sögðu að þeir hefðu knúið
stjómina til að hlusta. Brynle Willi-
ams, talsmaður mótmælenda við
hreinsunarstöð Shell í Stanlow, sagði
þó að efnt yrði til frekari mótmæla ef
stjómin lækkaði ekki bensínskattana
innan tveggja mánaða.
Sá frestur gefur Blair tækifæri til
að koma til móts við mótmælenduma
því í nóvember á stjómin að kynna
hvaða breytingar hún kunni að gera á
fjárlögunum næsta vor.
Blair sagði þó að ekki kæmi til
greina að lækka skattana á næstunni.
Kostuðu 29 milljarða á dag
Margir Bretar tóku að hamstra
matvæh vegna mótmælanna og varð
það til þess að nokkrar verslanir tóku
upp skammtanir í fyrsta sinn frá
fyrstu mánuðunum eftir síðari
heimsstyrjöldina. Frammámenn í
viðskiptalífinu sögðu að mótmælin
hefðu kostað Bretland 250 milljónir
punda, andvirði 29 milljarða króna, á
dag.
Mótmæhn urðu einnig til þess að
bílaumferðin minnkaði víða um helm-
ing því margir notuðu strætisvagna,
lestir eða reiðhjól vegna bensín-
skortsins.
Fyrstu kappræður Clinton við Lazio
Gagnrýnir hug-
myndir um
skattalækkanir
AP
Vojislav Kostunica veifar til stuðningsmanna í Kosovska Mitrovica í gær.
Kosmngabaráttan í Júgóslavíu
Kostunica
eykur forskot-
ið á Milosevic
Bclgrad, Kosovska Mitrovica. AFP, Reutcrs.
HELZTI keppinautur Slobodans
Milosevic fyrir forsetakosningarnar
í Júgóslavíu, sem fram fara hinn 24.
þessa mánaðar, Vojislav Kostunica,
er nú siginn framúr Milosevic for-
seta í nýjustu skoðanakönnunum.
Kemur þetta fram í niðurstöðum
könnunar sem óháða fréttastofan
Beta í Belgrad birti í gær.
Kostunica, sem 18 flokkar og
stjórnarandstöðuhópar í Serbíu til-
nefndu sem forsetaframbjóðanda,
nýtur samkvæmt könnuninni 40%
fylgis, en Milosevic aðeins 22%.
I þriðja sæti, með 4%, kemur
Tomislav Nikolic, frambjóðandi hins
öfgasinnaða þjóðernisflokks Vojis-
lavs Seseljs, sem kallast Serbneski
róttæklingaflokkurinn. Borgarstjóri
Belgrad, Vojislav Mihajlovic úr End-
urnýjunarhreyfingu Serbíu fær 3%.
Skoðanakönnunin náði til allra
hluta Serbíu nema Kosovo.
I samanburði við könnun sem gerð
var fyrir mánuði hefur fylgi Kostun-
icas aukizt um fimm prósentustig en
Milosevic tapað einu.
Stuðningsmenn Milosevic gerðu
aðsúg að Kostunica í gær, er hann
kom fram á kosningafundi í Kosovo.
Um 100 manna múgur í Kosovska
Mitrovica, bæ skammt innan við hér-
aðsmörk Kosovo sem skiptist í serb-
neskan og albanskan bæjarhluta,
gerði tilraun til að stöðva för bflalest-
ar Kostunicas er hún kom inn í
bæinn, sparkaði fólkið og hrækti á
bflana í lestinni og hrópaði lofsyrði
um Milosevic.
Þrátt fyrir þetta lét Kostunica
ekki hindra sig í því að fara upp á
svið í serbneska hluta bæjarins, í því
skyni að reyna að hnekkja þeirri við-
teknu skoðun að Milosevic ætti at-
kvæði Kosovo-Serba gulltryggð.
í 15 mínútna ávarpi sínu, sem hin-
ir á að gizka 1000 áheyrendur áttu
erfitt með að heyra vegna háværra
hrópa andstæðinga hans, ítrekaði
Kostunica þann boðskap, að það
hvemig komið er fyrir Kosovo skrif-
ist alfarið á reikning Milosevic. Með-
an á flutningi ávarpsins stóð létu
stuðningsmenn Milosevic rotnandi
eplum, tómötum, eggjum og paprik-
um rigna yfir sviðið.
Buffalo f Ncw York-ríki. AFP, AP.
FYRSTU sjónvarpskappræður Hill-
ary Rodham Clinton við keppinaut
sinn, repúblikanann Rick Lazio, fóru
fram á miðvikudagskvöld en þau
keppa um sæti öldungadeildarþing-
manns fyrir New York-ríki. Skoð-
anakannanir hafa gefið til kynna að
afar lítill munur sé á fylgi þeirra en
Clinton hefur þó oftar vinninginn.
Clinton er sem kunnugt er eigin-
kona Bills Clintons Bandaríkjafor-
seta og býður sig fram fyrir demókr-
ata. Lazio á sæti í fulltrúadeild
Bandaríkjaþings. Forsetafrúin réðst
strax í upphafi sjónvarpsþáttarins á
Lazio og gagnrýndi frammistöðu
hans á þingi. Hún sagði meðal ann-
ars að hann hefði viljað lækka stór-
lega framlög til sjúkratrygginga og
menntamála.
Hillary Clinton reyndi eftir megni
að lýsa Lazio sem dyggum stuðn-
ingsmanni Newt Gingrich sem er
repúblikani og var fyrir nokkrum ár-
um forseti fulltrúadeildarinnar.
Gingrich var boðberi eindreginnar
hægristefnu. Lazio svaraði með
gagnárás. „Frú Clinton, þú ættir
ekki að vera sú manneskja sem reyn-
ir að sverta fólk með því að bendla
það við meinta sekt annarra,“ sagði
hann.
Lazio, sem er frá New York, bend-
ir oft á að Clinton sé aðkomumaður

Reutcrs
Rick Lazio og Hillary Clinton í
sjónvarpssal í Buffalo í gær.
og segir að hún hyggist reyna að kló-
festa sætið í öldungadeildinni til að
nota það sem stökkpall til hærri em-
bætta. Hann gagnrýndi tilraunir
Clinton-stjórnarinnar 1993-1994 til
að gera umbætur á heilbrigðiskerf-
inu en í fyrstu stjórnaði forsetafrúin
þeim aðgerðum, sem runnu út í
sandinn vegna andstöðu á þingi.
Clinton réðst harkalega á tillögur
repúblikana um skattalækkanir sem
hún sagði að gætu orðið til þess að
öllum tekjuafgangi ríkisins yrði eytt.
Time segir Keikó kosta
250 milljónir kr. á ári
BANDARISKA fréttatímaritið Time
birti í si'ðustu viku tveggja opnu um-
fjöllun um hvalinn Keikó og dvöl
hans i' i'slenzkum sjó.
í greininni er meðai annars fjallað
um þann kostnað sem „Occan Futur-
es“-samtökin bera af því að halda
hann í Klettsvíkinni við Heimaey.
Meðalkostnaðurinn fram að þessu,
frá því dýrið var flutt úr sérsmíðaðri
kví í Oregon í Bandarikjunum fyrir
tveimur árum, er sagður hafa verið
um þrjár milljónir Bandaríkjadala á
ári, andvirði hátt í 250 milljóna
króna. Er orð haft á því að gagnrýn-
endur, ekki sízt íslendingum sem
klæi í fínguma að hcfja hvalveiðar á
ný, ofbjóði hve miklu fé er ausið í að
sinna dýrinu og í verkcfni með svo
óvissri útkomu. Ocean Futures hef-
ur heitið því að sinna Keikó til ævi-
loka, hvort sem hann lærir að lifa
með villtum ættingjum sínum eða
kýs að vera áfram í umsjá manna.
Vilja
rannsaka
Memphis
TVEIR þingmenn í Rússlandi,
Aleksei Mítrofanov og Nikolaj
Bezborodov, fóru í gær fram á
að stjómvöld bæðu Bandaríkj-
astjórn um leyfi til að rannsaka
bandaríska kjamorkukafbát-
inn Memphis sem þeir sögðu að
hefði verið valdur að Kúrsk-
slysinu á Barentshafi.
Aðrar tilgátur hafa verið
settar fram um orsökina, m.a.
að tundurskeyti frá rússneska
beitiskipinu Pétri mikla hafi af
slysni sökkt Kúrsk. Sergej
Zhekov, fyrrverandi kafbáts-
maður og nú fulltrúi í efri deild
rússneska þingsins, ritaði grein
í dagblað í Vladívostok í vikunni
og tók undir þessa skýringu.
Síðan hefði Kúrsk rekist á rúss-
neskt skip, sagði Zhekov.
Suharto-rétt-
arhöldum
frestað
Réttarhöldum yfir Suharto,
fyrrverandi forseta Indónesíu,
var frestað í tvær vikur í gær
og ákveðið að skipa sérstaka,
óháða nefnd til að kanna heilsu-
far hans. Suharto, sem sakaður
er um spillingu, hefur ekki
mætt fyrir rétti og borið við
slæmri heilsu. Ef Suharto yrði
fundinn sekur gæti hann hlotið
lífstíðarfangelsi en núverandi
forseti, Abdurrahman Wahid,
hefur heitið því að náða
Suharto ef auðæfi forsetans
fyrrverandi verða gerð upp-
tæk. Þau eru sögð nema millj-
örðum Bandaríkjadollara.
Bill Clinton
til Víetnam
BILL Clinton Bandaríkjafor-
seti mun fara í opinbera heim-
sókn til Víetnam eftir forseta-
kosningarnar í nóvember og
verður heimsóknin ein af síð-
ustu ferðum hans til útlanda
sem forseti. Clinton mun taka
þátt í árlegum efnahagssam-
ráðsfundi Asíuríkja og ríkja við
Kyrrahaf í Brunei 15. nóvem-
ber og halda síðan til Víetnam.
Bandarískur forseti hefur ekki
heimsótt Víetnam eftir að
styrjöldinni lauk árið 1975 með
sigri kommúnista en andstæð-
ingar þeirra nutu stuðnings
Bandaríkjanna. Um 58.000
bandarískir hermenn féllu í Ví-
etnamstríðinu.
Varaforseti
Kínaþings
líflátinn
EINN af vai’aforsetum kín-
verska þingsins, Cheng Kejie,
var tekinn af lííi í gær en hann
var sekur fundinn um spillingu.
Cheng var 66 ára gamall. Hann
var á sínum tíma héraðsstjóri í
fátæku héraði, Guangxi, og
rakaði saman fé með því að inn-
heimta mútur með aðstoð ást-
meyjar sinnar. Cheng var
skjólstæðingur Li Pengs, sem
er númer tvö í valdastiganum,
og er málið talið sýna að áhrif
hans fari þverrandi. Tveim öðr-
um og mun stærri spillingar-
málum er sýndur minni áhugi í
fjölmiðlum Kína en í annað
þeirra er flæktur skjólstæðing-
ur Jiang Zemin, forseta lands-
ins.