Morgunblaðið - 30.09.2000, Blaðsíða 56

56 LAUGARDAGUR 30. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Ríkisútvarp - án hjálp-
ar Morgunblaðsins
Fjölmiðlar
Lausnin er sú, segir Jón
Asgeir Sigurðsson, að
gera Ríkisútvarpið
FRETTAFLUTNINGUR er
helsti mælikvarði á þjónustu íjölmiðla
við lýðræðið í landinu. í þeim efnum
hefur þjóðin margoft fellt sinn dóm og
hann hýóðar alltaf á sama veg: Ríkis-
útvarpið - Útvarp og Sjónvarp eru
áreiðanlegustu og traustustu frétta-
miðlar á landinu. Morgunblaðið er
þriðja í röðinni að áliti almennings. í
könnun eftir könnun lýsir mikill
meirihluti þjóðarinnar því yfir, að
þetta séu helstu miðlar upplýsinga í
mikilvægisröð: Útvarpið, Sjónvarpið
og Morgunblaðið. Aðrir fjölmiðlar eru
langt á eftir. Og við skulum hafa það
alveg á hreinu að það eru ekki for-
ystugreinar Morgunblaðsins sem al-
menningur er að leggja dóm á, heldur
hin metnaðarfulla fréttaþjónusta, hún
er aðalsmerki blaðsins. Það er for-
ystugrein Morgunblaðsins 24.
september, sem er tilefni þessarar
greinar.
Hagsmunatengslin
Sjónvarpsstöðvar hafa að undan-
fömu fært ýmis rök fyrir því, að
skynsamlegt sé að auka auglýsingar í
sjónvarpi - á kostnað Morgunblaðs-
ins. En Morgunblaðið vill auðvitað
halda óskertum þeim
milljarðatekjum sem
það hefui' af auglýsing-
um. Það sem blaðið seg-
ir í ritstjómargrein um
Ríkisútvarpið sunnu-
daginn 24. september,
ber að meta með hlið-
sjón af rekstrarhags-
munum Morgunblaðs-
ins. Ríkisútvarpið er
öflugasti fjölmiðillinn,
sökum útbreiðslu og
vegna þess trausts sem
þjóðin ber til þess, og
þessvegna leita auglýs-
endur þangað. Morgun-
blaðið vill selja Sjón-
varpið og Rás 2,
einfaldlega sökum eigin
muna.
Jón Ásgeir
Sigurðsson
tekjuhags-
Ótti ritstjóra Morgunblaðsins við
styrk Ríkisútvarpsins er svo mikill að
blaðið þykist þess umkomið að inn-
kalla pólitískar skuldir. í makalausri
forystugrein í Morgunblaðinu á
sunnudag em lokaorðin þessi: ,Að því
leyti hefur Markús Öm Antonsson
útvarpsstjóri rangt fyrir sér í grein
hér í Morgunblaðinu í gær, þegar
Styttri og sveigj-
anlegri vinnuvika
A MORGUN taka
gildi samkvæmt kjara-
samningi Verzlunar-
mannafélags Reykja-
víkur og Samtaka
atvinnulífsins ný
ákvæði sem stytta
samningsbundinn
vinnutíma VR-félaga
um 30 mínútur á viku.
Úm 30 ár eru liðin frá
því að samið var síðast
um styttingu á vinnu-
vikunni.
Það athyglisverða
er, að auk þess sem
vinnuvikan styttist
mun hún framvegis
taka mið af virkum stundum, þ.e.
þeim tíma sem unnið er að frá-
dregnum kaffihléum. Umreiknað í
virkar vinnustundir styttist vinnu-
vikan hjá afgreiðslufólki í 36 stund-
ir og 35 mínútur (úr 37.05) og hjá
Vinnutími
Meginforsenda þess að
hér verði áfram öflugt
atvinnulíf, segir Magnús
L. Sveinsson, er að auka
sveigjanleika
vinnumarkaðarins.
skrifstofufólki í 36 stundir og 15
mínútur (úr 36.45).
Markmiðið að auka
sveigjanleika vinnutímans
Það er mikið nýmæli að miða
kjarasamning verslunarmanna við
virkar vinnustundir, í stað hinnar
hefðbundnu 38 eða 40 stunda vinnu-
viku, eins og venja var, þegar kaffi-
tímar voru taldir til vinnutímans,
sem átti ekki að gera. Að baki virk-
um vinnustundum býr sú hugsun að
gera vinnuframlag félagsmanna
sýnilegra en ella. Við það verður
sjálft vinnufyrirkomulagið með-
færilegra, þ.e. hvenær og hvemig
vinnan fer fram, og svigrúmið til að
gera það sveigjanlegt eykst. Af
þeim sökum lagði VR í síðustu
kjarasamningum þunga áherslu á
að samhliða kröfunni um styttri
vinnuviku yrði hún framvegis mið-
uð við virkar vinnustundir.
Magnús L. Sveinsson
Miklar breytingar
hafa orðið á vinnu-
markaðinum á undan-
förnum árum, m.a.
vegna tæknivæðingar.
Það er t.d. þekkt að
hin hefðbundnu kaffí-
hlé á skrifstofum eru
víða aflögð, án þess að
tillit sé tekið til þess
hvað viðveru starfs-
fólks varðar. Á einu
ári samsvara þessi 15
mínútna kaffihlé á dag
7 daga vinnu. Það þýð-
ir að frá og með 1.
október á frítími þess
starfsfólks sem tekur
ekki kaffihlé að lengjast sem því
svarar.
Ávinningur félagsmanna VR
Helsti ávinningur félagsmanna
VR af þeim breytingum sem taka
nú gildi felast því ekki einungis í
vinnutímastyttingu. Með því að
miða við virkar vinnustundir í stað
hefðbundinnar vinnuviku gefast áð-
ur óþekkt tækifæri til að gera
vinnutímann sveigjanlegan, eða
sveigjanlegri. Það hentar ekki öll-
um félagsmönnum að taka álags-
timabil út í yfirvinnu, svo að dæmi
sé nefnt. Sífellt fleiri kjósa að eiga
þess fremur kost að stytta vinnu-
tímann sinn og um leið svigrúm til
að sinna öðrum mikilvægum þátt-
um lífsins samhliða vinnunni, svo
sem fjölskyldunni. Þetta þýðir að
sókn til betri lífskjara einskorðast
ekki lengur við hina almennu kröfu
um betri laun og launakjör.
Öldin er önnur
Fyrir síðustu kjarasamninga fór
VR fram undir yfirskriftinni „Nú er
öldin önnur“. Öldin er sannast
sagna önnur í margs konar skiln-
ingi. Atvinnuþátttaka hefur aldrei
verið almennari, hvort heldur litið
er til aldurs eða kyns og atvinnulífið
hefur sjaldan einkennst af meiri
fjölbreytileika en nú, svo að fátt eitt
sé nefnt. Meginforsenda þess að
hér verði áfram öflugt atvinnulíf er
að auka sveigjanleika vinnumark-
aðarins, þannig að hann geti tekist
á við þá öru þróun sem nú á sér
stað; sveigjanleika sem byggir
grunn sinn á virkum vinnustundum
og fjölbreyttu vinnufyrirkomulagi.
Höfundur er formaður VR.
hann segir: „Ríkisrekin
afþreying í sjónvarpi
allra landsmanna
stendur fyrir sínu.“ Það
getur ekki verið að út-
varpsstjóra, með þann
pólitíska feril að baki,
sem hann á, sé alvara
með þessum orðum.“
Morgunblaðið vill með
öðrum orðum að Mark-
ús Öm gangi flokks-
pólitískra erinda í starfi
sínu sem útvarpsstjóri
Ríkisútvarpsins.
Grímulaus hvatning
Morgunblaðsins til póli-
tískrar spillingar af
þessu tagi er óþolandi.
Ríkisútvarpið er síður en svo galla-
laust, en það sem hefur bjargað því í
ólgusjó fjölmiðlunar er öflug innan-
hússmenning sem almennir starfs-
menn þekkja og framfylgja þrátt fyr-
ir mótvinda. Kjamaviðhorf
starfsmanna hefur mótast á mörgum
áratugum og er í stuttu máli þetta:
Ríkisútvarpið stuðlar að bættum lífs-
skilyrðum þjóðarinnar með því að
vera vandaður, ábyrgur og ómissandi
vettvangur og uppspretta upplýsinga,
fróðleiks og upplyftingar.
Því miður nægir ekki að margir
starfsmenn skynji hvað sé mikilvægt.
Helstu hindran í vegi fyrir því að
sjálfstætt.
kjamaviðhorfið ráði ferðinni er að
finna í núverandi stjómkerfi Ríkis-
útvarpsins. Samkvæmt lögum hefur
menntamálaráðherra alla þræði í
hendi sér. Hann skipar útvarpsstjóra,
ræður alla framkvæmdastjóra Ríkis-
útvarpsins, hann skipar formann út-
varpsráðs (sem ásamt þeim áður-
nefndu myndar framkvæmdastjóm
Ríkisútvarpsins) og ráðherrann ræð-
ur tekjum Ríkisútvarpsins. Það vora
íslensk stjómvöld sem hönnuðu þetta
kerfi, en auðvitað nýtir ráðherra
hveiju sinni þessa miklu valdastöðu í
þágu eigin flokks og skoðana. Svona
stjómkerfi þekkist hvergi, hvorki á
Norðurlöndum né annars staðar á
Vesturlöndum, en það er bara fram-
hald af þeirri pólitísku spillingu sem
var altæk hér á landi langt fram eftir
tuttugustu öldinni. Staðreyndin er sú,
að einn maður drottnar lögum sam-
kvæmt algjörlega yfir Ríkisútvai-p-
inu, og þar era hans menn í helstu
valdastöðum.
Lausnin
Ríkisútvarpið er síður en svo galla-
laust, en lausnin er sú að gera það
sjálfstætt. Könnun sem alþjóðlega
ráðgjafarfyrirtækið McKinsey gerði
á vegum breska ríkisútvarpsins BBC
sannar að alls staðar þar sem ríkis-
útvarp er raunveralega sjálfstætt
með sjálfstæðan fjárhag, þar neyðast
„frjálsir" fjölmiðlar til þess að bæta
sig. Almenningur hefur nefnilega
eitthvað til að miða við þar sem fyrir
hendi er vel rekið ríkisútvarp. Eins og
í Ástralíu, Þýskalandi, Bretlandi, Sví-
þjóð, Frakklandi, Kanada og víðar.
Hefði Ríkisútvarpið verið lagt nið-
ur árið 1985, þá sæju sjónvarps-
stöðvar reknar í hagnaðarskyni enga
ástæðu til þess að halda úti vönduðum
fréttaflutningi, með æmum tilkostn-
aði. McKinsey ráðgjafamir segja - að
lokinni athugun á útvarpsmálum í
helstu lýðræðisríkjum - að einungis
ef einkamiðlar standi frammi fyrir
öflugri fyrirmynd í formi ríkisút-
varps, reyni þeir að spjara sig, en
bjóði að öðrum kosti upp á lágkúra-
lega auglýsingadagskrá.
Þjóðin hefur áram saman sagt í
skoðanakönnunum að Ríkisútvarpið
ástundi vandaðan og ábyrgan frétta-
flutning, það sé ómissandi vettvangur
umræðu, fróðleiks og upplyftingar.
Starfsmenn Ríkisútvarpsins era
reiðubúnir að stórbæta dagskrána,
gefist þeim færi. Það gefst ef völdin
era tekin af menntamálaráðheira og
færð í hendur fjölskipaðri útvarps-
stjóm, og tekjur Ríkisútvarpsins enn-
fremur auknar svo að það geti sinnt
hlutverki sínu.
Morgunblaðið ætti að láta af kröf-
um um sölu eða sundurliðun Rfldsút-
varpsins og hvetja fremur til þess að
því veitist friður frá pólitískum af-
skiptum, svo að hægt sé að efla metn-
aðarfulla dagskrá þess til hagsbóta
fyrir alla landsmenn.
Höfundur er formaður Starfsmanna-
samtaka Ríkisútvarpsins.
Símenntun og endur-
menntun - Oft er þörf
en rní er nauðsyn
A BESTU tímum
þegar þjónustan er sem
verst - og hún hefur
sjálfsagt á fáum stöðum
verið slakari en einmitt
hér á íslandi - þá hefur
það oft hefur viijað
gleymast í umræðunni
hve þjónustustigið hér á
landi er lágt. Því miður
hefur okkur íslending-
um ekki tekist sem
skyldi að veita góða
þjónustu né verið neitt
sérstaklega færir í sölu-
mennsku. Okkur hefur
ekki heldur gengið sem
best að skapa viðskipta-
velviid né ná fram
gæðasölum í okkar viðskiptum.
Hver skyldi vera orsök þessa? Ef
til vill er skýringin sú, að þrátt fyrir
að við Islendingar teljum okkur
fremsta og besta, þá er staðreyndin
sú að við eram að mörgu leyti rétt
skriðin út úr torfkofunum og eram
langt á eftir nágrannaþjóðum okkar í
þessum málum. Þó svo við getum
státað okkur af metsölu í bflum per
einstakling og metnotkun á farsímum
o.s.frv. þá geta sjálfsagt flestir tekið
undir það að í þjónustu er víða pottur
brotinn.
Hvað er hægt að gera í málinu?
Svarið er einfalt - símenntun og end-
urmenntun.
En hvað er það sem fólk þarf að
læra. Fólk þarf að gera sér grein fyrir
því að hamingja og ánægja þess í
starfi veltur á því sjálfu en er ekki ein-
göngu á ábyrgð atvinnurekandans.
Því miður verður að segjast eins og
er, að í dag virðist þessu öfugt farið.
Svo virðist sem það séu ekki lengur
einstaklingar í hinum ýmsu geiram
atvinnulífsins sem bera ábyrgð á
sjálfum sér og gerðum sínum, heldur
beri atvinnurekandanum skylda til að
gera þetta eða hitt. Og vissulega ber
hann ábyrgð, en það er fyrst og
fremst starfsmaðurinn sjálfur sem
ber ábyrgð á því hvort honum eða
henni líkar starfið vel eða illa. Hér
hefur orðið kúvending á síðastliðnum
árum og í dag tala margir atvinnu-
Gunnar Andri
Þórisson
rekendur um að þeir
gefi ekki lengur tæki-
færi til starfsfólks með
því að skapa þeim vinnu
heldur séu þeir sjálfir
komnir undir hælana
hjá starfsfólki sínu.
Þessa breytingu
kannast margir mjög
vel við og því skyldi
engan undra að gremju
kenni hjá atvinnurek-
endum í hinum ýmsu
geiram og að þeir hugsi
stundum til þess hvers
vegna þeir ættu að vera
að auka símenntun og
endurmenntun hjá
starfsfólki sem hvort eð
er, er í þeim hugleiðingum að e.t.v. sé
grasið grænna hinum megin við læk-
inn vegna allra þeirra gylliboða sem
era í gangi. Ekki bætir úr skák þegar
starfsmaður hefur beint eða óbeint
uppi hótanir um að hann fari bara
eitthvert annað fái hann ekki það sem
hann vill.
Það sem vantað hefur í umræðuna
er að starfsmannavelta sumra fyrir-
tækja hefur stóraukist og í sumum
fyrirtækjum þarf varla lengur viftu
vegna þess að hurðin opnast og lokast
svo hratt á eftir nýju fólki sem er að
byija og hætta. Þetta hefur þær af-
leiðingar að viðskiptavmurinn sér í sí-
fellu ný og ný andlit og hann þarf sí-
fellt að tengja sig við nýjar persónur
þannig að viðskiptatryggð nær aldrei
fyllilega að skapast. Enda er slíku
starfsfólki oft nokkuð sama um það
hvort viðskiptavinurinn er ánægður
og ekki er lögð nein sérstök áhersla á
að skapa viðskiptavelvild þar sem við-
komandi hefur ekki hugsað sér að
stoppa lengi á þessum vinnustað,
hann lítur á vinnustaðinn sem stökk-
pall til betri hluta.
Hér þarf að koma til hugarfars-
breyting. Það þarf að kenna fólki
jafnframt því sem aukin er símenntun
og endurmenntun varðandi það
hvernig bæta skuli þjónustustig og
fleira.
Og hér kemur stóra spumingin: Er
rétt að fjárfesta í símenntun og end-
Þjónusta
Það þarf að kenna fólki,
jafnframt því sem aukin
er símenntun og endur-
menntun, segir Gunnar
Andri Þórisson, hvernig
bæta skuli þjónustustig
og fleira.
urmenntun á þessum tímum? Svarið
er einfalt, Já. Oft hefur verið þörf en
nú er nauðsyn.
Með breyttum tímum þarf þó að
framkvæma þetta á annan hátt en áð-
ur. í dag eram við á þjónustu-, upp-
lýsinga- og tækniöld, en við eram líka
á símenntunar- og endurmenntunar-
öld.
I rekstri fyrirtækja era starfs-
mannamál oft erfiðasti þáttur rekst-
ursins og þar af leiðandi þarf lausnir
til að bæta úr því. Hér getur rétt sí-
menntun og endurmenntun verið frá-
bær lausn, þ.e.a.s þjappað starfsfólki
saman, komið af stað meiri samheldni
sem síðan leiðir til betri starfsanda,
aukins árangurs í starfi og bættri
þjónustu við viðskiptavini.
Símenntun og endurmenntun mun
aukast í framtíðinni og verða fastur
hluti af rekstri fyrirtækja. Það má
greinilega sjá hverjir það eru sem að
staðaldri sækja símenntun og endur-
menntun. Það er hæfasta starfsfólkið,
hæfustu fyrirtækin, þeir einstakling-
ar og fyrirtæki sem skara fram úr og
vilja skara fram úr.
Nú er tími til kominn að íslending-
ar hætti að tala um mikilvægi
símenntunar og endurmenntunar og
láti í þess stað verkin tala. Þess vegna
hvetur undirritaður einstaklinga og
fyrirtæki til að kynna sér vel þar sem
er í boði í símenntun og endurmennt-
un.
Höfundur er framkvæmdastjóri SGA
símennt.