Morgunblaðið - 30.09.2000, Blaðsíða 76

Detl
+ Borðtölvur
+ Fartölvur
+ Netþjónar
563 3000 + www.ejs.is
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI1,103 REYKJAVÍK, SÍMI5691100, SÍMBRÉF5691181, PÓSTHÓLF3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 5691122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KA UPVANGSSTRÆTI1
LAUGARDAGUR 30. SEPTEMBER 2000
VERÐ í LAUSASÖLU 150 KR. MEÐ VSK.
Tillögur auðlindanefndar afhentar Davfð Oddssyni forsætisráðherra í gær
Akvæði í stjórnarskrá um
þjóðareign á auðlindum
Gjald fyrir nýtingu auðlinda og réttinda
Morgunblaðið/Golli
Jóhannes Nordal, formaður auðlindanefndar, afhendir Davíð Oddssyni forsætisráðherra tillögurnar.
AUÐLINDANEFND, sem kosin var
á Alþingi fyrir rúmum tveimur árum,
hefur lagt fram sameiginlegar tillög-
ur um, að ákvæði verði tekið upp í
stjómarskrá lýðveldisins þess efnis,
að náttúruauðlindir, sem ekki eru
háðar einkaeignarrétti, verði lýstar
þjóðareign og að þjóðin fái sýnilega
hlutdeild í þeim umframarði, sem
nýting auðlindanna skapi.
Dr. Jóhannes Nordal, fyrrum
seðlabankastjóri og formaður nefnd-
arinnar, afhenti Davíð Oddssyni for-
sætisráðherra skýrslu nefndarinnar á
fundi í Ráðherrabústaðnum í gær-
morgun.
Helztu tillögur auðlindanefndar
eru þessar:
Tekið verði upp í stjómarskrá
ákvæði um þjóðareign á náttúruauð-
lindum og landsréttindum, sem ekki
em háð einkaeignarrétti.
Þessar auðlindir og réttindi má
ekki selja eða láta varanlega af hendi
til einstaklinga eða lögaðila. Hins
vegar má veita þeim heimild til afnota
eða hagnýtingar á þessum auðlindum
og réttindum gegn gjaldi að því til-
skildu, að hún sé tímabundin eða
henni megi breyta með hæfilegum
fyrirvara. Slík heimild njóti vemdar
sem óbein eignarréttindi.
I samræmi við þetta stjómar-
skrárákvæði verði 1. gr. laga um
stjómun fiskveiða, sem fjallar um
sameign þjóðarinnar á fiskimiðunum,
breytt á þann veg m.a. að þar segi:
„Nytjastofnar á íslandsmiðum era
þjóðareign“.
Gjald fyrir fískimið,
vatnsafl og rafsegulbylgjur
Á grandvelli þessarar tillögu um
stjórnarskrárákvæði leggur auð-
lindanefnd til að gjald sé tekið fyrir
nýtingu á náttúraauðlindum eða rétt-
indum, hvort sem um er að ræða nýt-
ingu fiskimiða, vatnsafls eða t.d. raf-
segulbylgna til fjarskipta.
Einn nefndarmanna, Ragnar
Ámason prófessor, gerir þann fyrir-
vara við nefndarálitið, að hann sé
andvígur því ákvæði í stjómarskrár-
tillögu að náttúruauðlindir megi ekki
selja eða láta af hendi til einstaklinga
eða lögaðila.
Varðandi sjávarútveginn sérstak-
lega leggur auðlindanefnd áherzlu á
að byggja eigi stjórn fiskveiða áfram
á aflamarkskerfinu. En jafnframt lýs-
ir nefndin þeirri skoðun, að greiðsla
fyrir afnot af auðlindinni geti stuðlað
að því að sátt takist um stjóm fisk-
veiða.
í því sambandi bendir nefndin á
MITSUBISHI
CRRISMR
tvær leiðir. Fyrri leiðin, sem nefnd er
fymingaleið, byggist á því að allar
aflahlutdeildir verði skertar árlega
um fast hlutfall en síðan verði þær
endurseldar á markaði eða á uppboði.
Síðari leiðin, sem nefnd er veiði-
gjaldsleið, felst í beinni gjaldtöku
ásamt ákvæðum um að breytingar á
aflahlutdeildum krefjist lágmarks að-
draganda.
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segist telja skýrslu auðlindanefndar
merkilegan og mikilvægan áfanga í
leit manna að sátt í samfélaginu um
íslenska fiskveiðistjórnunarkerfið.
í álitsgerð auðlindanefndar er tek-
ið fram, að einstakir nefiidarmenn
hafi mismunandi skoðanir á því hvor
leiðin sé æskilegri.
Tveir nefndarmenn, Ari Edwald,
framkvæmdastjóri Samtaka atvinnu-
lífsins, og Guðjón Hjörleifsson, bæj-
arstjóri í Vestmannaeyjum, gera
þann fyrirvara, að þeir geti einungis
stutt veiðigjaldsleiðina en ekki fym-
Davíð sagði í gær að með því að
setja nefndina á laggirnar hefði rík-
isstjórnin í raun gefið upp boltann
með að hún myndi sætta sig við nið-
urstöður sem fælu í sér tillögur um
auðlindagjald í sjávarútvegi.
„Ég tel að nefndin hafi með niður-
stöðu sinni, þótt hún sé kannski ekki
öll á þann veg sem ég hefði kosið ef
ég hefði skrifað skýrsluna sjálfur,
fært fram frambærilegasta efni sem
við höfum fengið til að moða úr til
þess að ná sátt um sjávarútvegsmál.
Og ef það mat er rétt þá er hér um
stóratburð að ræða í íslenskri sam-
tímasögu," sagði Davíð þegar hann
tók við skýrslunni úr höndum Jó-
hannesar Nordal, formanns
auðlindanefndar, í Ráðherrabú-
staðnum í gær.
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra og formaður Framsóknar-
flokksins sagði í samtali við Morg-
unblaðið í gær að nefndin hefði
ingaleið og telja, að meginhluti veiði-
gjalds eigi að taka mið af svokölluðu
kostnaðargjaldi.
Sem dæmi um áhrif fymingaleiðar
er upplýst í álitsgerð auðlindanefnd-
ar, að 1% fymingarhlutfall mundi
skila 2,5 miHjörðum í gjaldtekjur og
2% fymingarhlutfall 4,5 milljörðum.
Veiðigjald, sem væri sambærilegt
1% fymingu, þyrfti að nema 4,2% og
skilað ágætu veriri. „Nefndin leggur
til að sjávarútvegurinn greiði meira
til samfélagsins, enda hafi hann
afkomumöguleika til þess að gera
það. Ég tek undir þá skoðun. Það er
hins vegar okkar að finna út úr því
hvaða leið skuli valin og hvenær það
verði gert. Það verður viðfangsefni
stjómmálaflokkanna á næstunni,“
sagði Halldór.
Stefnir að því að leggja
fram frumvarp á vorþingi
Fram kom í máli Áraa M. Math-
iesen sjávarútvegsráðherra í gær að
hann teldi niðurstöðu nefndarinnar
ágætan grann til að byggja á frekari
sátt í sjávarútvegsmálum og sagði
hann að nefnd sem nú starfar um
endurskoðun laga um stjómkerfi
fiskveiða myndi byggja starf sitt á
álitsgerðinni. Gerir ráðherra ráð
fyrir að leggja fram lagaframvarp á
næsta vorþingi.
7,5% til þess að vera sambærilegt við
2%fymingu.
Varðandi ráðstöfun á tekjum af
veiðigjaldi eða sölu aflahluta leggur
nefndin til að helmingur þeirra gangi
til byggðanna í hlutfalli við vægi sjáv-
arútvegs á hverju svæði en hinn
helmingurinn komi öllum almenningi
til góða, t.d. í gegnum skattalækkun.
Auðlindanefnd telur að innheimta
eigi auðlindaarð af vatnsafli í þjóð-
lendum, sem enn hefur ekki verið selt
eða framselt svo skuldbindandi sé og
yrði því að þjóðareign með því að
selja langtíma nýtingarréttindi á upp-
boði, ef nægileg samkeppni er fyrir
hendi. Að öðrum kosti skuli semja um
greiðslu auðlindagjalds á grandvelli
umíramarðs, sem gera má ráð fyrir
að falli til á samningstímanum.
Gjöld renni í þjóðarsjóð
Nefndin telur ljóst, að rafsegul-
bylgjur til fjarskipta séu takmörkuð
auðlind og leggur til að greiðsla komi
fyrir aðgang að þeim. í því sambandi
telur nefndin heppilegasta kostinn
við úthlutun leyfa til fjarskipta á
þriðju kynslóð farsíma vera annað-
hvort hreina uppboðsleið eða aðrar
hlutlægar aðferðir.
Auðlindanefnd telur að verði slík
gjöld tekin upp geti þau gefið umtals-
verðar tekjur og að margt mæli með
þvi að hluti þeirra renni til að mynda í
eins konar þjóðarsjóð, sem almenn-
ingur eigi aðild að.
Auk þeirra sem að framan er getið
áttu sæti í auðlindanefnd Svanfríður
Jónasdóttir alþingismaður, Lúðvík
Bergvinsson alþingismaður, Margrét
Frímannsdóttir alþingismaður, Ei-
ríkur Tómasson prófessor og Styrmir
Gunnarsson ritstjóri.
Stjórn LÍÚ reiðubúin að ræða
hóflegt auðlindagjald
Stjórn Landssambands íslenskra
útvegsmanna kynnti sjónarmið sín á
blaðamannafundi í gær og kveðst
hún reiðubúin til viðræðna við
stjórnvöld um greiðslu hóflegs auð-
lindagjalds verði það til að ná víð-
tækri sátt um stjórnun fiskveiða.
Sett era fram ýmis skilyrði fýrir
slíku gjaldi og verði það greitt sé
mikilvægt að það fari til að standa
undir kostnaði á grunnrannsóknum,
eins og t.d. vegna Hafrannsókna-
stofnunar, sem nemur um milljarði
á ári og kostnaði vegna veiðieftirlits.
Vill stjómin ekki að gjaldið renni í
sérstakan sjóð sem síðan verði út-
hlutað úr, eins og tillögur auðlinda-
nefndar gera ráð fyrir.
■ Auðlinda-
nefnd/10 -12 -13 - 32
Forsætisráðherra segir álit auðlindanefndar mikilvægt framlag til sátta
Um stóratburð að ræða
í íslenskri samtímasögu