Morgunblaðið - 30.09.2000, Síða 57

MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUN
LAUGARDAGUR 30. SEPTEMBER 2000 57
KATTARÞYOTTUR
JÓNS ÓLAFSSONAR
ÉG SÉ í Morgunblaðinu 18. ágúst
sl. að Jón Ólafsson heimspekingur,
forstöðumaður hugvísindastofnunar
Háskóla íslands, hefir snúið við blað-
inu frá síðustu grein sinni í blaðinu,
þar sem hann lýsti því yfir að hann
vildi ekki svara grein minni frá 24.
júní, en vonaði að hann gæti átt við-
ræður við mig í góðu tómi. Ég fagn-
aði þessu og bjóst við að hann myndi
hafa frumkvæði um viðræður fyrr
eða síðar.
Ekki veit ég hvað hefur komið yfir
Jón, að hann skuli kjósa nú að svara
grein minni. Svarið er reyndar allt í
skötulíki. Að vísu byrjar hann grein-
ina með nokkrum orðum um það sem
var höfuðatriði í greinum mínum og
kveikja þess að ég skrifaði þær, þ.e.
rangfærslur og ósannindi um þátt
Borgarfells í meintum fjárstuðningi
Sovétríkjanna í bók hans. Jón segir
orðrétt:
„I síðustu grein sinni um þetta
efni, en hún birtist í Morgunblaðinu
3. ágúst sl., tekur hann við að
skrökva. Hann segir að ég fullyrði
eitthvað um lánaveitingar og af-
skriftir lána til íyrirtækis hans í bók
minni. Það geri ég alls ekki; það voru
allt önnur fyrirtæki sem fengu
skuldaniðurfellingu gegnum mið-
stjórn sovéska kommúnistaflokksins
heldur en Borgarfell, eins og lesa má
skýrum stöfum í bókinni."
Það er með eindæmum hve Jón er
berskjaldaður í röksemdafærslu
sinni. Hann segir mig skrökva því að
hann fullyrði eitthvað um lán og af-
skriftir lána til Borgarfells. Það er
rétt hjá Jóni að hann segir það
hvergi orðrétt en allir sem lesa bók-
ina eru ekki í nokkrum vafa um að
Jón á við Borgarfell ekki síður en
önnur fyrirtæki þegar hann telur
upp ýmsar aðferðir til að koma fjár-
munum til íslenskra sósíalista, enda
fullyrðir hann að Borgarfell hafi þar
verið í aðalhlutverki (sbr. bls. 117 í
tilvísanaskrá): „Þessi fyrirtæki voru
einkum Borgarfell, Baltic hf., Elting
Trading Co., Borgarey og Mars
Trading Co. Umsvif þess fyrst-
nefnda og síðastnefnda voru mest.“
Jón segir endurtekið i bók sinni að
ýmis fyrirtæki hafi verið stofnuð til
styrktar Sósíalistaflokknum og nefn-
ir þar til Borgarfell (réttilega), Mars
Trading (ranglega), Baltic sem
aldrei hóf starfsemi auk Elding
Trading sem mér vitanlega var ekki
tengt Sósíalistaflokknum á nokkurn
hátt og að þessi fyrirtæki hafi síðan
styrkt Sósíalistaflokkinn með fjár-
framlögum. Sannleikurinn er sá að
Borgarfell hefir aldrei styrkt Sósíal-
istaflokkinn með einum einasta eyri,
þótt skömm sé frá að segja. Mér
þykir einnig ólíklegt að hin fyrirtæk-
in hafi getað gert það, strax af þeirri
ástæðu að samlögð velta þeirra hefir
verið svo lítil að það væri útilokað.
I bók Jóns eru taldar upp fimm að-
ferðir Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna til þess að styrkja Sósíalista-
flokkinn. Þar segir að þriðja aðferðin
hafi verið að beina viðskiptum til fyr-
irtækja sem tengd voru Sósíalista-
flokknum og létu ágóðann renna til
flokksins að einhverju eða öllu leyti.
Fjórða aðferðin hafi verið lánveiting-
ar til flokkshollra fyrirtækja sem
sósíalistar stjórnuðu og slík lán síðan
stundum afskrifuð eða aðeins greidd
að hluta.
Nú segir Jón að hann eigi ekki við
Borgarfell hvað þetta síðasta snert-
ir. Hann segir að hann eigi við allt
önnur fyrirtæki en Borgarfell eins
og lesa megi skýrum stöfum í bók-
inni, en hefir þó undir rós látið að
liggja að Borgarfell sé þar meðtalið.
Nú er það svo að það eru líka ósann-
indi hjá Jóni að Mál og menning og
Mars Trading (hann mun eiga við
þessi fyrirtæki) hafi fengið lán í Sov-
étríkjunum sem hafi verið afskrifuð.
Mars Trading fékk að því er ég best
veit ekki lán þar og um afskriftir sem
Jón talar um til handa fyrirtækinu
voru útstrikanir á vörureikningum
yfir gallaða vöru sem íyrirtækið fékk
þaðan og ollu stórtjóni fyrir íyrir-
tækið. Hvað Mál og menningu varð-
ar mun hafa verið um að ræða
skuldajöfnun vegna útgáfu og sölu
rússneskra fagurbókmennta og vís-
indarita samkvæmt
samningi við bókafor-
lagið Mesdunorodnaja
Kniga (sbr. Ijósrit af
einkabréfi Einars 01-
geirssonar sem Jón
birtir á kápusíðu bók-
arinnar.
Ósannindavaðall
í bók Jóns
Jón segir í grein
sinni að ég hafi ekki til-
tekið neitt úr bók hans
sem hann geti ekki
staðið við. Allir sem
hafa lesið greinar mín-
ar vita að ég hefi nefnt
tug dæma þar sem
sannleikanum er hallað og rang-
færslur viðhafðar. Ekki ætla ég að
misbjóða langlundargeði lesenda
með því að endurtaka þær allar en
nefni hér nokkur dæmi: Jón segir
endurtekið að ágóði af fyrirtækjum í
eigu flokksmanna hafi runnið til Sós-
íalistaflokksins og nefnir Borgarfell
sérstaklega. Þetta er uppspuni,
Borgarfell hefir aldrei stutt Sósíal-
istaflokkinn fjárhagslega. í bókinni
segir að ein aðferðin við að styrkja
Sósíalistaflokkinn hafi verið að Sov-
étríkin hefðu beint viðskiptum til
fyrirtækja sem tengd voru
Sósíalistaflokknum. Engum við-
skiptum var beint til Borgarfells
nema ef nefna skyldi boð um kaup á
tveim milljónum sippubanda! Jón
skýrir frá því í bókinni að Borgarfell
hafi samkv. Moskvuskjölunum haft
einokunarstöðu um sölu á ritvélum
frá A-Þýskalandi. Hreinn uppspuni.
Ennfremur segir hann að það hafi
smám saman orðið viðurkennd að-
ferð að beita fyrirtækjunum til að
fjármagna flokksstarfið. Hreinn
uppspuni. Jón segir að Kommúnista-
flokkurinn hafi fengið fjárstuðning
frá Sovétríkjunum vegna kosning-
anna 1937. Þetta er ósatt. Jón segir
að MÍR hafi skuldað margra mánaða
húsaleigu og ber Kristin Andrésson
fyrir því. Þetta er ósatt. Hér læt ég
staðar numið en af nægu er að taka
um rangfærslur og ósannindavaðal
og lýsi því yfir sem ég reyndar hefi
gert áður að ekkert af því sem Jón
segir í bók sinni um Borgarfell er
rétt að því einu undanskildu að fyrir-
tækið var upphaflega stofnað til að
létta undir með íslenskri alþýðu í
baráttunni við íhaldið, sem því miður
mistókst.
Lesendur skeri úr
Ég læt lesendum eftir að skera úr
um hvort þeir álíti að Jón hafi rétt
fyrir sér. Hann segir að ég skrökvi
þegar ég sagði að Jón hefði haldið
því fram að Borgarfell hefði fengið
lán frá Sovétríkjunum sem síðan
hefðu verið afskrifuð. Jón neitar að
hann hafi haldið þessu fram. Það er
athyglisvert að Jón segir hér að ég
skrökvi um málið en tekur ekki
sterklega til orða með því að segja að
ég segi ósatt því hann veit upp á sig
skömmina að hafa talað undir rós án
fullyrðinga. Það var heldur ekki til-
viljun að Ámi Snævarr sagnfræðing-
ur benti á Borgarfell sem höfuðpaur
í sambandi við meintar fjárveitingar
Sovétn'kjanna til Sósíalistaflokksins
í „sæta skúbbinu sínu“ með því að
birta mynd af aðsetri Borgarfells
meðan hann sagði fréttina og Jón
söng undir með fullyrðingum um að-
ildina. Ég hefi ekki fullyrt neitt um
að heimildir Jóns væru falsaðar, að-
eins bent á að ef það stendur í
Moskvuskjölunum að viðskiptum
hafi verið beint til Borgarfells og
Borgarfell þegið lánsveitingar sem
síðan hafi verið afskrifaðar og að
Borgarfell hafi látið ágóða renna til
flokksins sé það bein fölsun og upp-
spuni fi-á upphafi til
enda.
Undarlegt mat
og harmatölur
Jón segir að ábata-
sömustu viðskipti við
Sovétríkin hafi verið
bifreiðainnflutningur.
Ekki er ég viss um að
allir skrifi undir þetta
og myndu benda á að
fiskútflutningur og inn-
flutningur jáms og
timburs hafi verið
ábatasamari. Ef aðrar
ályktanir og mat um
menn og málefni í bók
Jóns eru álíka traustar
er vissara að taka öllu slíku með var-
fæmi, vægt til orða tekið. Þó er það
ekki svo að bók hans hafi enga já-
kvæða þýðingu fyrir umræðuna um
tengsl íslenskra sósíalista við Sovét-
ríkin. Þar á ég einkum við þá kafla í
bókinni þar sem hann birtir gömul
bréf frá fyrstu tengslum sem ég
treysti að séu rétt þýdd. Að vísu er
sumt af því sem ritað er af Sovét-
Það er með eindæmum,
segir Halldór Jakobs-
son, hve Jón er ber-
skjaldaður í rök-
semdafærslu sinni.
mönnum undarlegur heilaspuni.
í grein sinni nú svarar Jón ekki
neinu úr greinum mínum heldur fer
eins og köttur í kringum heitan
graut. Eftir stendur enn að fá svar
við hvaðan Jóni komi heimildirnar
um aðalhlutverk Borgarfells í meint-
um fjárstuðningi Sovétríkjanna við
Sósíalistaflokkinn. Ef þær em úr
Moskvuskjölunum er það hrein föls-
un og em ósannindi hvaðan sem þær
koma. Meginefni greinar Jóns nú er
að útskýra fyrir áhugamönnum um
hvað honum finnst umræðan um
málið eiga að snúast. Jón myndi ekki
hafa áhyggjur af því ef hann hefði
vandað betur bók sína. Hann segir
að hann hafi vonast til að bók hans
myndi lyfta umræðunni um sögu sós-
íalisma og kommúnisma upp á hærra
plan en verið hefði. Þetta hefur ekki
gerst. Hefði Jón strax eftir fyrstu
grein mína um bókina eða jafnvel
fyiT, því ég var búinn að segja Jóni,
strax eftir Súfistafundinn, að hann
færi með staðlausa stafi í bókinni um
viss atriði, tekið af skarið og viður-
kennt það opinberlega þótt ekki væri
annað en að í bókinni væri að finna
atriði varðandi Borgarfell sem ekki
stæðust. Sérstaklega hefði hinn sið-
lausi fréttaflutningur Árna Snævars
og Stöðvar 2 átt að ýta við Jóni hvað
þetta snertir. Þá hefðu málin strax
komist á hærra plan og Jón fengið
verðskuldað hrós fyrir. Ég gaf Jóni
ástæðu til að benda á og viðurkenna
að ranglega væri vegið að Borgar-
felli, bæði á Súfistafundinum og
strax eftir hann. Eigi veldur sá er
varir.
Jón tók því miður hinn lakari kost-
inn að verja siðleysið og ósannindin
en viðurkennir nú að umræðan hafi
valdið sér sárum vonbrigðum. Hann
Halldór Jakobsson
nefnir annars vegar skrif manna á
borð við Halldór Jakobsson, sem sér
virðist eftir síðustu grein hans hafa
þann tilgang einan að ómerkja sig og
rannsóknir sínar með öllum tiltæk-
um ráðum, jafnvel ósannindum
(hvaða ósannindum, Jón?), hins veg-
ar fýluleg ummæli þeirra sem telja
að hann hefði átt að ganga í skrokk á
sósíalistum og gera bókina að ein-
hvers konar siðvæðingarrollu. Það
er eins og maður sjái fyrir sér hveij-
ir þeir fýlulegu eru. Það er óþarfi að
nefna nöfn. „Það merkilega er, að
mér virðist hagsmunir vinstri og
hægri manna algjörlega falla saman
í þessum efnum, hvorum tveggja
kemur best að bókinni sé hafnað,"
segir Jón í grein sinni. Þessar
harmatölur allar hefði Jón losnað
við, annaðhvort með betri undirbún-
ingi eða því að viðurkenna rang-
færslurnar í bókinni eftir á.
Það er umhugsunarefni að velta
því fyrir sér að Jón skuU enn einu
sinni halda því fram að það séu með-
mæli með bókinni að hafa ekki sam-
band við alla aðila sem hefðu getað
gefið honum upplýsingar um tengsl-
in við Moskvu, þegar hann segir:
„Sannleikurinn er sá, að með því
að skoða vinstri hreyfinguna frá því
sjónarhorni sem Moskvuskjölin
leyfa, má fá miklu fyllri, heillegri og
áhugaverðari mynd af henni heldur
en af frásögnum manna eins og HaH-.
dórs Jakobssonar og annarra stríðs-
manna kalda stríðsins á íslandi."
Hvaða frásagnir mínar skyldi Jón
eiga við? Og hveijir byrjuðu kalda-
stríðstalið nú, ég eða Jón og félagar
hans?
Það er hárrétt hjá Jóni þegar
hann segir að það liggi ljóst fyrir að
til að gera sósíaUsma á íslandi skil
verði að fara til Rússlands og grafa
upp heimildir, en það þarf að gera
það á hlutlausan máta og gæta þess
að sannreyna frásagnir og rasa ekki
um ráð fram með einUtum ályktun-
um vegna algjörs sambandsleysis við
aðUa málsins. Á sama máta er ekki
hægt að skrifa sögu kapítalismans
hér nema fara til fjölda landa nær og
fjær. ísland er í þessum skilningi
ekki eyland og íslandssagan verður
ekki skrifuð nema með því að fara
vítt og breitt um allan heim og
rannsaka skjöl.
Fjölmiðlar ekki marktækir?
Mér er um megn að skiija hvert
Jón er að fara með því að segja:
„Það ber vott um ákveðinn mis-
skilning HaUdórs og fleiri að taka
þvílíkt mark á umfjöllun og fram-
setningu í fréttum þegar um flókin
mál eins og stjómmálasögu er að
ræða.“
Hér mun Jón eiga við fréttaflutn-
ing Stöðvar 2. Þetta er nýstárleg
kenning hjá heimspekingnum. Það á
ekki að taka mark á fjölmiðlum þeg-
ar þeir fjalla um stjómmálasögu,
segir Jón. Ekki veit ég hvað Árni
Snævarr sagnfræðingur og yfir-
menn hans á Stöð 2 eða aðrir fjöl-
miðlamenn segja um þetta. Það er þó
framför hjá Jóni að viðurkenna undir
rós að ekki sé mark takandi á frétta-
flutningi Stöðvar 2. Það er einnig
gott að Jón skuU taka það sérstak-
lega fram að það virðist ekki tíðkast
að menn undirbúi sig áður en þeir
koma fram í fjölmiðlum að tjá sig um j
aðskiljanlegustu efni. Vonandi skilur
Ami sneiðina.
Að síðustu kemur Jón að tengslum
íslenskra sósíalista við Sovétríkin.
Hann vill nú ekki tala meira um Rús-
sagullið, en það gengur eins og rauð-
ur þráður gegnum alla bókina, allt
frá tíundu síðu, og segir nú:
„Nær er að setjast niður og velta
fyrir sér spumingum sem raunveru-
lega skipta máli: Hvernig stendur á
því að formaður SósíaHstaflokksins
hafði miklu betri og nánari tengsl við
ráðamenn stórveldisins í austri held-
ur en andstæðingar hans í pólitík
virðast hafa haft við bandamenn er-
lendis?“
Ég hef margítrekað að ég hefi
ekki borið brigður á tengsl íslenskra
kommúnista og sósíalista við ráða-
menn Sovétríkjanna, enda stendur
það í stefnuskrám flokka þeirra að
fylgst skuli með framvindu
sósíalismans þar og það var auðvitað
ekki hægt nema að hafa einhvers-
konar samband við stjórnvöld lands-
ins. Þetta samband fór síversnandi
með árunum þegar séð var að hug-
sjón sósíalismans var ekki í heiðri
höfð í Sovétríkjunum.
Komintren-Bilderberg
Ekki veit ég hvað fræðimaðurinn ^
Jón hefir fyrir sér þegar hann full-
yrðir að formaður SósíaUstaflokks-
ins hafi haft miklu betri og nánari
tengsl við ráðamenn stórveldisins í
austri en andstæðingar hans við
bandamenn sína í pólitík erlendis
virðast hafa haft. Það er þó sýnUegt
að Jón hefir efasemdir því að hann
notar hér orðið „virðast" en fullyrðir
ekki, enda er ekki allt sem sýnist og
Jón mun hafa nasasjón af einhveiju
sem heitir Bilderberg-samtökin. Vit-
að er að forystumenn andstæðinga
sósíaUsta hafa árum saman sótfr
fundi þess félagsskapar sem er sam-
tök manna yst tU hægri í baráttu við
félagshyggju og fijálslyndi. Þótt
leynd eigi að hvfla yfir þessum fé-
lagsskap hefir þótt við hæfi, lesandi
góður, að þú greiðir hluta af kostnaði
við þessi samtök, samkv. ágætri
grein Gríms Hákonarsonar í Dag-
blaðinu-Vísi 16. september sl.
Ekki getur Jón Ólafsson verið al-
veg viss um að forystumenn and-
stæðinga sósíaUsta hafi ekki sótt
fundi fleiri sUkra samtaka sem eru
enn leynUegri en það nægir að vita
um tengsl þessara manna við Bilder-
berg sem er nokkurskonar Komitem
afturhaldsaflanna sem þú, lesandi
góður, ert látinn borga kostnað við,
að þér forspurðum.
Jón endar grein sína á nokkrum
upphrópunum sem öllum má snúa
upp í andhverfu sína og spyija: Hvað
græðir íhaldið pólitískt á Bilderberg-
tengslunum? Hveiju tapar það?
Hverskonar afl eru kapítaUstar í ís-
lenskri pólitík? Hver verður arfleifð
kapítalismans á íslandi? Hver er
þáttur BUderberg og annarra leyni-
samtaka íhaldsins í gerð íhalds-
aflanna hér? Já, hvers vegna skrifar
fólk ekki greinar í blöðin um þessar
spurningar frekar en að einblína á
aukaatriði?
Ég mun nú láta staðar numið um
frekari skrif um bók Jóns og frétta-
flutning Stöðvar 2. Það er að bera í
bakkafullan lækinn að þurfa sífellt *
að misbjóða þolinmóðum lesendum
með sífelldum endurtekningum úr
fyrri greinum vegna þess að mér
hefir verið svarað út í hött.
Höfundur er fyrrverandi forstjóri.
GOJU-RYU
KARATE

Karatedeild Fylkis
Byrjendanámskeiðln eni liafln
Stundaskra:
Bðm byijendun
Mán. og Föstud. kl. 18:15
Fuliorðnir byijendun
Mán., mið. og Föstud. kl. 19:15
Upplýsingar í síma:
896 3010 eða 567 6467