Morgunblaðið - 14.10.2000, Blaðsíða 38
38 LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Morgunblaðið/Einar Falur
Víkingasýningin
til NewYork
BJÖRN Bjarnason, menntamála-
ráðherra, og Thor Thors, hlýða á
útskýringar sýningarstjóra Vík-
ingasýningarinnar sem verður opn-
uð í Náttúrufræðisafninu í New
York í næstu viku. Sýningin, sem
vakti mikla athygli þegar hún var í
Washington fyrr á árinu, verður
með nokkuð breyttu sniði í New
York.
Börnum boðið
íoperuna
ÓPERAN Stúlkan í vitanum eftir
Böðvar Guðmundsson og Þorkel
Sigurbjörnsson er gerð eftir asvin-
týri Jónasar Hallgrímssonar, Stúlk-
an í turninum, og verður hún
frumsýnd í Islensku óperunni
sunnudaginn 15. október. Frá 17.-
27. október verða skólasýningar á
verkinu í íslensku óperunni fyrir
fimmtubekkinga og hefjast þær
klukkan ellefu árdegis. Fyrsta
skólasýningin verður þriðjudaginn
17. október fyrir fimmtubekkinga
úr íyrstu sjö skólunum ásamt kenn-
urum sínum, en hverjum skóla hef-
ur verið úthlutað ákveðinni sýn-
ingu.
Flutningur óperunnar er sam-
starfsverkefni Tónmenntaskóla
Reykjavíkur, Islensku óperunnar,
Reykjavíkur - menningarborgar
Evrópu og Fræðslumiðstöðvar
Reykjavíkur.
A síðasta skólaári var óperan
Stúlkan í vitanum kynnt fyrir kenn-
urum þáverandi fjórða bekkjar.
Samstarfshópur aðstandenda verk-
efnisins gerði bækling með hug-
myndum fyrir kennara til að vinna
áfram með ævintýrið.
Nemendur Grandaskóla mynd-
skreyttu bæklinginn og Fræðslum-
iðstöð Reykjavíkur gaf hann út.
Hljómdiskur með tveimur lögum úr
sýningunni var gefmn út einnig.
Óskað er eftir því að kennarar veki
athygli nemenda á ævintýrinu
Stúlkan í turninum og tengi það
væntanlegri óperusýningu. Þá er
vonast til að nemendur læri lögin og
geti sungið þau með á sýningunum.
I samstarfshópnum voru Stefán
Edelstein, skólastjóri Tónmennta-
skóla Reykjavíkur, Þorkell Sigur-
björnsson tónskáld, Þórdís Guð-
mundsdóttir tónmenntakennari og
Matthildur G. Guðmundsdóttir
kennsluráðgjafi.
VIÐ HAFIÐ
Morgunblaðið/Halldór B. Runólfsson
Merkjagjafir, eftir Önnu Eyjólfsdóttur, er meðal eftirtektarverðra
verka á Strandlengjunni 2000.
MYNDLIST
S t r a n d I e ii g j a n I' r á
Faxagötu aö
Kirkjusandi
15 MYNDHÖGGVARAR
STRANDLENGJAN heftir öðl-
ast ákveðinn sess í huga borgarbúa,
en í sumar var sett upp önnur sýn-
ingin af útihöggmyndum undir
þessu heiti. Að þessu sinni tóku
fimmtán listamenn þátt og settu
upp verk eftir strandlengjunni
norðan í móti. Sýningin er hluti af
Reykjavík, menningarborg Evrópu
árið 2000, en að auki styrktu níu fyr-
irtæki framtakið.
Endurteknar sýningar á borð við
Srandlengjuna - en fyrsta sýningin
með þessu nafni var sett saman árið
1998 í Fossvogi og eftir Ægisíðunni
vestur að Skjólum - eru viðkvæmar
í hæsta máta. Það þykir ekki hafa
takist vel í Hollywood að gjömýta
vel heppnaða metmynd með því að
gera af henni þrjár eða fjórar fram-
haldsmyndir. Flestum ber saman
um að fyrsta myndin beri af og eftir-
hreytumar séu útþynning á góðri
hugmynd.
Hættan er sú að hið sama eigi við
um Strandlengjuna. Mörgum finnst
eflaust sem nýjabrumið sé farið af
heitinu og listaverkin séu þar með
dauflegri en áður. Þetta er missýn
og misskilningur en skiljanleg af-
staða í ljósi þess að Strandlengjan
2000 býr ef til vill ekki yfir nægri
sérstöðu ef hún er miðuð við fyrstu
sýninguna.
Sýning sem þessi, ætluð sem end-
urtekið efni árlega - sýningin
Firma 1999 var hluti af sama sýn-
ingapakka - þarf að hafa mjög
ákveðna umgjörð og höfða til mun
stærra mengis en sem nemur Is-
lendingum. Best væri að auglýsa
þátttöku á alþjóðlegum vettvangi og
byggja þannig upp spennu kringum
framtakið. Sem stendur em of mörg
íslensk verk miðað við Iist erlendra
gesta, en aðeins tvö verk eru eftir
annarra þjóða listamenn.
Það er oflítíð
Þetta er ekki sagt íslenskum
myndhöggvurum til lasts; þeir
standa fyllilega fyrir sínu og gott
betur. Vandi Strandlengjunnar er
sá að íslensku listamönnunum mæt-
ir ekki nægileg og verðug sam-
keppni til að þeir finni sig knúna til
að leggja sig alla undir. Utkoman
verður í flestum tilvikum daufari en
búast mætti við af þeim sem taka
þátt í framtakinu. Það þýðir einfald-
lega að listamönnunum finnst ekki
nægilegt bragð af því að taka þátt í
sýningunni. Hún veitir þeim ekki þá
upphefð sem hún þyrfti að gera sem
árlegur viðburður.
Ef Strandlengjan 2000 er miðuð
við Rauðavatnssýninguna verður
samanburðurinn fyrmefndu sýn-
ingunni óneitanlega í óhag. Þar
kemur ýmislegt til sem of langt mál
væri að reifa í jafnstuttum dómi og
þessum. Augljóst er þó að Rauða-
vatnsmenn gefa sér mun meira oln-
bogarými og frjálslegri tjáningar-
máta en kollegar þeirra við Sæ-
brautina.
Strandlengjan byggist um of á
minnisvörðum í alvörugefinni merk-
ingu þess orðs. Efniviðurinn sem
listamennirnir velja sér er til að
mynda of langsóttur og í of litlum
tengslum við umhverfið. Rauða-
vatnssýningin með sinni eðlilegu
sátt milli verka, efniviðar og um-
hverfis er snöggtum lágstemmdari
og lausari við minnisvarðaáráttuna
sem eltir Strandlengjuna.
Þá er eilítil þreyta komin í hug-
myndimar að baki verkunum. Að
kreista fram skondna hugmynd til
að útfæra er orðið í hæsta máta
dauft og manérað. Það er engu
líkara en að á svona sýningu komi
upp einhver dulinn og óviðráðan-
legur samkeppnismórall þar sem
hver listamaður fmnur sig knúinn til
að toppa kollega sinn í útsmoginni
hótfyndni. Þannig verður mynd-
listarsýning að einhvers konar
kvæðakvöldi þar sem allir reyna að
kasta fram kviðlingi í von um að
baka náungann í orðkynngi.
Listin verður að innantómri
íþrótt með ímyndaðan verðlauna-
pall, en það er draumur - réttara
sagt martröð - sem hver listamaður
ætti að reka sem harðast úr hug-
skoti sínu ef hann verður hans var.
Vissulega væri gróft að telja alla
listamennina á Strandlengjunni
undir þessa sök selda. Sem betur
fer eru flestir að takast á við það
verðuga verkefni að tjá sínar bestu
hliðar. Út af fyrir sig er meirihluti
verkanna prýðilegur og sum hver
mjög góð. En í því samhengi sem
bindur þau saman skortir töluvert á
það að sýningin hafi þann þunga
sem svona samsýning þarf að hafa.
Það þýðir þó ekki að blása skuh af
þessa tilraun. Það þarf aðeins að
betrumbæta hana og keyra upp
gæðakröfurnar. Eitt þarf til dæmis
að athuga þegar svona sýning er
búin til og það er að ekki er öllum
listamönnum gefið að vinna almenn
útiverk. Margir frábærir mynd-
höggvarar ættu aldrei að koma ná-
lægt slíku því það hentar þeim ekki.
Þeir ættu vitaskuld að vera eigin
dómendur og neita að taka þátt.
Hópefli er hættulegt veganesti þeg-
ar sýning á borð við Strandlengjuna
er sett saman. Þá þarf að bjóða
miklu fleiri erlendum listamönnum
að taka þátt.
Um leið og draga ætti snarlega úr
samsýningum á borð við Strand-
lengjuna - það er ekkert vit í tíðni
svona sýninga í jafnsmáu samfélagi
- verður að vanda mun meira til
þeirra sem eftir standa. Meiri metn-
að og minna af íþróttum verður að
vera kjörorð íslenskra samsýninga.
Halldór Björn Runólfsson
Með serkneskri dulúð
TðlVLIST
H á s a I i r
GÍTARTÓNLEIKAR
Afmælistónleikar til heiðurs Eyþóri
Þorlákssyni sjötugum. Verk eftir
Weiss, Eyþór Þorláksson, Svein
Eyþórsson, Mauritzi, Bellinati,
Ferranti, Gunnar Reyni Sveinsson,
Albéniz, Ravel, Torroba* og
Lauro*. Páll Eyjólfsson, Pétur Jón-
asson, Þórarinn Sigurbergsson,
Arnaldur Arnarson, Einar Kristján
Einarsson, Kristinn H. Árnason,
Vignir Snær Vigfússon, Hinrik D.
Bjarnason, Rúnar Þórisson, Símon
H. Ivarsson, Þröstur Þorbjörnsson
o. fl., gítar. (‘Stjórnandi: Oliver
Kentish). Kynnar: Hrafnhildur
Hagalín Guðmundsdóttir og
Trausti Thorberg. Miðvikudaginn
ll.oktober kl. 20:30.
í ÓÚTKOMNU en löngu tíma-
bæru riti um íslenzka tónlistarsögu
verður „spænski íslendingurinn"
Eyþór Þorláksson vafalítið talinn
meðal helztu brautryðjenda í leik og
kennslu á klassískan gítar. Eins og
m.a. kom fram af viðtali Hrafnhildar
Guðmundsdóttur Hagalín við Eyþór
í veglegri afmælisdagskrá um fjöl-
sóttu tónleikana í sal Tónlistarskóla
Hafnarfjarðar á miðvikudaginn,
Jjósmyndasýningu , (frá. 14.10.) og
djasstónleika í Hafnarborg (18.10.),
var hann fyrstur íslendinga til að
ljúka námi á Spáni. Og þó að Eyþór
kunni ekki að hafa litið á sig sem
tónskáld, varð þörfin fyrir námsefni
snemma til þess að hann samdi og
útsetti fjölda verka fyrir hljóðfærið,
sem kennarar og nemendur um
heim allan geta nú nálgazt endur-
gjaldslaust á Netinu - enn eitt dæm-
ið um milliliðalaus stökk landans úr
fábreyttri fortíð í hátæknivædda
framtíð á fáeinum áratugum.
Voru nokkur slík verk meðal at-
riða á dagskránni umrætt miðviku-
dagskvöld. Fyrst lék tríó skipað Páli
Eyjólfssyni, Pétri Jónassyni og Þór-
ami Sigurbergssyni Gigue eftir S.L.
Weiss í útsetningu Eyþórs og tvö
verk eftir þá feðga, Allegretto eftir
Eyþór og 'stutt Gítartríó nr. 4 eftir
Svein Eyþórsson. Hið síðasta var í
stríðara tónmáli nútímans, en öll
voru þau notaleg áheyrnar. Ekki sízt
Allegróið, sem minnti á blöndu af
þjóðlegum sænskum og spænskum
stíl, þar sem enn eimdi eftir af þeirri
serknesku dulúð í miðkafla sem
fylgt hefur hljóðfærinu frá alda öðli.
Verkin voru snyrtilega flutt, þótt
mótunin væri frekar dauf, einkum ef
miðað væri við áralanga reynslu at-
vinnugítarhópa. Líkt og með píanó-
dúó er gítarinn í samspili við aðra
gítara gizka kröfuhart hljóðfæri,
sérstaklega í tímasamstillingu, þar
sem plokkaður strengjaleikur nýitur
síður miskunnsamrar yfirbreiðslu
bogans í strokhljóðfærasamsetning-
um. Kæmi ekki á óvart ef sýna
mætti fram á að gítarasamleikur
örvi nemendum hrynskerpu umfram
mörg önnur tónamboð.
Tvennt sló í augu þegar litið var
yfir hljóðfæraleikarahópa kvöldins.
I fyrsta lagi hversu auðugur garður
er orðinn af frambærilegum klass-
ískum gítarleikurum hjá því sem var
aðeins aldarþriðjungi fyrr, og skrif-
ast það væntanlega að stórum hluta
á frumherja eins og Eyþór Þorláks-
son og hina örfáu starfsbræður hans
á árum áður. Hitt skar sig úr hvað
íslenzkur gítarleikur virðist ramm-
girtur karlaklúbbur (eina konan
meðal flytjenda var sænsk), og raun-
ar jafnóljóst um orsakir þess og
hálfgerðrar einokunar kvenna á hér-
lendum fiðlu- og flautuleik.
Arnaldur Amarson, Einar Krist-
ján Einarsson og Kristinn H. Arna-
son skipuðu annað tríó kvöldsins og
mótuðu samleikinn áberandi sterkar
en hið fyrsta í þrem verkum eftir De
Mauritzi, P. Bellinati og M.A. Zani
de Ferranti. Sérstaklega var bragð
að Yarou, Yarou (úts. Eyþór Þor-
láksson) með glæsilega samstilltum
rúbatóum og dýnamík í anda rúss-
neskra þjóðlaga og sígaunatónlistar.
Baiao de gude var viðamikil nútíma-
leg stílæfing í suðrænni blöndu af
sömbu og tangó, og hin fremur smá-
brotna en tæknilega krefjandi Pol-
onaise concertante Ferrantis var í
mörgu skemmtilega flutt, þótt kæmi
á óvart hvað samleikurinn gat þar
verið ósamtaka miðað við fyrri verk-
in.
Vignir Snær Vigfússon, Hinrik D.
Bjarnason, Rúnar Þórsson, Símon
H. ívarsson og Þröstur Þorbjörns-
son mynduðu gítarkvintett í útsetn-
ingu Símonar á Elégie eftir Gunnar
Reyni Sveinsson. Tónleikaskráin gaf
því miður ekkert upp um ár og áhöfn
frumgerðar, né heldur bar eftirleit í
Heildarlista ITM árangur, en þetta
sérkennilega verk Gunnars Reynis
kom nokkuð skemmtilega út í sínu
nýstárlega umhverfi, þó að virtist
vanta herzluneistann í túlkuninni.
Meira bragð var að flutningi Córd-
oba eftir Albéniz næst á eftir í með-
förum Símonar, Péturs Jónassonar
og Páls Eyjólfssonar, sérstaklega
þegar á leið, enda dró varla úr skák
að verkið er með þeim rismeiri eftir
spænska meistarann.
Ekki var hin fræga Pavana Rav-
els fyrir látna prinsessu miklu síðri í
meðförum kvartetts skipuðum Hin-
rik D. Bjamasyni, Rúnari Þórissyni,
Þórarni Sigurbepgssyni og Þresti
Þorbjömssyni. Útsetjara var ekki
getið, en ekki er að efa að Ravel,
sem átti sterkar taugar til Spánar,
hafi kunnað að meta lágvært hríf-
andi leik þeirra félaga, sem m.a. lit-
aðist fagurlega af stuttum flautu-
tónakafla í seinni hluta.
Atján manna gítarhljómsveit fyrr-
getinna þátttakenda ásamt nemend-
um og kennuram undir stjórn Oliv-
ers Kentish sá um síðasta áfanga
tónleikanna með Turegano eftir
F.M. Torroba og Angostura og E1
Marabino eftir A. Lauro, öll í út-
setningu Eyþórs Þorlákssonar. Hér
fór leikandi létt danstónlist, en þó
víða bitastæð, ekki sízt Angosturan
sem vatt skemmtilega saman sóp-
andi mexíkóskum og heimaspænsk-
um alþýðustíl í prýðisgóðum flutn-
ingi - og meira samtaka en ætla
skyldi hljómsveit sem hefur ekki
lífsviðurværi af hópsamleik á
spænskan gítar.,
Ríkarður Ö. Pálsson