Morgunblaðið - 14.10.2000, Blaðsíða 68

68 LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2000
Ár
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Jerúsalem, hverra?
^ SENNILEGA er
engin borg í heiminum
sem hefur vakið jafn
mikla athygli og þýð-
ingu fyrir alla heims-
byggðina eins og borgin
Jerúsalem. Nær dag-
lega heyrum við og les-
um í fjölmiðlum fréttir
sem tengjast þessari
borg. Þegar hinar svo-
kölluðu friðaiumleitanir
áttu byrjun sína í Ósló
1993 um íramtíð hins
svokallaða Vesturbakka
og landsvæði Palestínu
voru margir bjartsýnir
á að nú myndi loks
verða varanlegur friður
á þessum svæðum sem Israel hemam
eftir margar endurteknar árásir ná-
lægra arabaþjóða. Það glæddist von
með þjóðum að brátt yrði friður sam-
inn. Einhveijir munu segja að ekkert
hafí gerst síðan og allt standi við hið
sama. Það er þó ekki rétt. Um það bil
67% af þeim svæðum sem ísraelski
herinn hefur haft undir stjóm og eft-
irliti hafa verið afhent Palestínu-
i mönnum, og em nú sjálfstjómar-
svæði þeirra. Þar má nefna Betlehem,
Nablus, Ramallah, Gasa og stærsta
hluta Hebrons. En varanlegur friður
- "^hefur ekki orðið. Hver er ástæðan?
Eins og kom fram í Morgunblaðinu
30. ágúst sl. þar sem sagt var frá
heimsókn Clintons til Kaíró og átti
ftind með Mubarak forseta landsins,
athyglisverð athugasemd. Tilgangur-
inn var að losa deiluaðila úr pattstöðu
vegna framtíðar Jerúsalem, en báðir
! aðilar (Arabar og Gyðingar) gera til-
í kall til borgarinnar sem höfuðborgar
| sinnar. Þar segir: Er borgin sá
! ásteytingarsteinn sem friðarviðræð-
umar stranda helst á? Þegar ég las

Maestro
þetta, var eins og ég
væri að lesa spádóma
Sakaría í Biblíunni: ,Á
þeim degi gjöri ég Jerú-
salem að aflraunasteini
fyrir allar þjóðir. Hver
sá er hefur hann upp,
mun hrufla _sig til
blóðs... (12.3.). Á síðustu
samningafundum sem
fóm út um þúfur, hafði
Arafat ekki aðeins verið
boðinn mestur hluti
„Vesturbakkans“ held-
ur einnig fara með for-
ráð, sjálfstjóm í Aust-
Ólafur ur-Jerúsalem. Þetta var
Jóhannsson freistandi fyrir Arafat,
en hann sagði nei -
Jerúsalem átti að verða höfuðborg
Palestínuríkis sem hann hótaði að
stofna 13. september, en hætti við,
~>i

ÞITT FE
HVAR SEM
ÞÚ ERT
Mið-Austurlönd
Sem kristin þjóð ber
okkur, segir Ólafur
Jóhannsson, að standa
við hlið þeirra sem gefíð
hafa okkur Frelsarann
og Biblíuna.
tímabundið. Þrýstingur frá Saudi-
Arabíu og öðmm íslömskum þjóðum
var honum um megn. Þá erum við
komin að kjama málsins, „trúin“.
Þetta mikla hatur margra Arabaríkja
gegn ísrael er gmndvallað í Islam
sem ekki þolir að þjóð og land sem til-
heyrir annarri trú skuh vera staðsett
meðal þeirra. Þetta hefur verið sagt
aftur og aftur af áhrifamönnum meðal
muslíma. Israel er ógnun sem að
þeirra dómi verður að útrýma.
Jerúsalem var áður kölluð Salem
og var í landi Jebúsíta þegar Davíð
konungur vann land þeirra árið 1004
f.Kr. Hann keypti einnig þreskivöll
Omans Jebúsíta fyrir sex hundmð
sikla gulls. Á þeim stað var svo hið
mikla musteri byggt sem Salomon
sonur Davíðs lét byggja. Jerúsalem
var þá gjörð að höfuðborg ísraels, og
hefur verið það óslitið síðan. Ég hafði
þá ánægju að vera í Jerúsalem á 3000
ára afmæh hennar sem höfuðborg
ísraels, ásamt hópi íslendinga sem
tóku þátt í hinni árlegu Laufskálahá-
tíð. Ekki hafa þó Gyðingar eða ísra-
elsþjóð alltaf verið við stjóm í þessari
borg. Ámm saman, eins og við vitum,
vom þeir dreifðir út um allan heim. I
nær tvö þúsund ár hafa þeir í útlegð
og þjáningum á hverri páskahátíð
hugsað til Jerúsalem og sagt: Næsta
ár Jerúsalem. Þetta tókst þegar hin
mikla stund átti sér stað að Erets-
Israel fæddist að nýju þann 14. maí
1948. Margar þjóðir hafa ráðið þar
ríkjum, Babýloníumenn, Rómveijar,
Grikkir, Egyptar, Tyrkir, Englend-
ingar o.fl. Engin þessara þjóða gerði
Jerúsalem að höfuðborg sinni. Araba-
þjóðir sem réðu þar í lengri tíma
hugðu aldrei á að gera Jerúsalem að
höfuðborg sinni. Hún var alltaf og er
höfuðborg ísraels. Hvað er svo sér-
stakt við þessa borg? í raun er ekki
nein sérstök fegurð þar. Margar höf-
uðborgir em miklu fegurri. Þar em
engin vötn né tjamir. Það má segja að
borgin sé í miðri eyðimörk, þakin ryki
og gijóti. Það em margar fallegar
hæðir umhverfis borgina, og bak við
þær hafa margir óvinaherir getað
leynst þegar þeir réðust til atlögu við
hana. Þar em engin há fjöll, enginn
villtur skógur, engin olía né gull og
engir verðmætir steinar. Þrátt fyrir
þetta hafa margar þjóðir hertekið
borgina og viljað eignast hana og
þrátt fyrir venjulegt gijót og ryklög í
borginni, skrifaði sálmahöfundur í
einum Davíðs sálmi (105,15): Pjónar
þínir elska steina hennar og harma
yfir öskuhrúgum hennar. Fjöldi
ferðamanna tekur með sér smásteina
þegar þeir fara þaðan til minningar
um stað sem snart hjarta þeirra á sér-
stakan hátt.
Arabísk fréttamiðlun hefur ákaft
reynt að koma því inn hjá fólki að
Jerúsalem sé arabísk höfuðborg sem
(eftir Mekka og Medína) sé þeirra
þriðji helgasti staður. Sannleikurinn
er sá að borgin hefur aldrei verið
arabísk höfuðborg. Jerúsalem er
nefnd meir en 880 sinnum í Bibh'u
Gyðinga. Borgin hefur verið sterk í
hugum allra Gyðinga síðan Rómveij-
ar eyðiiögðu borgina og musterið í
byrjun tuttugustu aldarinnai’. í Kór-
aninum trúarbók Islams er Jerúsal-
em ekki nefnd einu sinni á nafn. Aust-
urhluti Jerúsalem er að mestu
byggður af Palestínu-Aröbum.
Hversvegna? Vegna þess að Jórdanir
sem hertóku borgina þegar átti að út-
lýma ísrael við stofnun þess ríkis
meinuðu Gyðingum aðgang að borg-
inni sem nú var skipt í austur og vest-
ur. Jórdanir héldu borginni í 19 ár og
eyddu öllum þeim minjum sem tengd-
ust Gyðingum. Legsteinar Gyðinga
vom fjarlægðir og notaðir í vegalagn-
ir. Guðshús Gyðingavora lögð í eyði
og mörg brennd. Það var dauðasök
fyrir Gyðing að fara yfir víggirt
landamæri í borginni. Það var svo
ekki fyrr en í 6 daga stríðinu, í annarri
árás arabaþjóðanna sem átti nú ör-
ugglega að útrýma ísrael. En eins og
heimurinn varð vitni að þá unnu ísra-
elsmenn þetta stríð, og innan hundr-
að kiukkutíma höfðu þeir endurheimt
borgina helgu. Jerúsalem var aftur öll
á þeirra valdi. Nú vom það mörg
gleðitár sem féllu við hinn svokallaða
„grátmúr“. Margar ólíkar skoðanir
koma frá hinum ýmsu stjómmála-
flokkum í þessu eina lýðræðisríki
Mið-Austurlanda. En eitt hafa þeir
allir sameiginlegt, að borginni verður
aldrei aftur skipt í austur og vestur. I
þau tuttugu ár (sumur) sem ég hefi
verið m.a. sem leiðsögumaður í Israel
hefi ég kynnst mörgum Palestínuar-
öbum og hef ég ávallt gist í Austur-
Jerúsalem. Þar hef ég kynnst mörg-
um eldri Palestínumönnum sem
muna hvemig ástandið var í þau 19 ár
sem borgin var undir stjóm Jórdaníu,
og útilokað var að fara yfir til Vestur-
Jerúsalem. Þeir segja mér að þeir
hafi aldrei haft það eins gott og eftir
að borgin var sameinuð að nýju. Þetta
segja þeir mér þó aðeins ef ekki aðrir
heyra. Það era öfl innan Palestínu-
araba sem ekki óska eftir friði við
ísrael og þeir sem tala vel um ísrael
em oft í hættu.
Það er oft sem ég heyri mjög nei-
kvæðan tón gegn Palestínuaröbum
frá „ísraelsvinum“. En við verðum að
gæta okkar. Það em ekki allir arabar
múslimar, og ekki allir múslímar
vondir hryðjuverkamenn. Það er að-
eins lítill hluti. Þannig er það einnig
með svokallaða „vini Palestínu" í aug-
um margra þeirra em allir Gyðingar
vondir sem þarf að beijast gegn. Það
em að sjálfsögðu til Gyðingar sem era
öfgamenn, og vilja ekki semja frið, en
þeir em í miklum minni hluta.
Sem kristin þjóð (einstaklingar),
ber okkur að standa við hlið þeirra
sem gefið hafa okkur Frelsarann og
Biblíuna. Við verðum að trúa því að
orð hennar séu sönn, en þar segir m.a.
hjá Esekíel: Svo segir Drottinn Guð:
Þetta er Jerúsalem sem ég hef sett
mitt á meðal þjóðanna. Drottinn nefn-
ir Jerúsalem fjallið mitt helga...
(Sálm. 2:6). Hún er borg vors Guðs á
sínu helga fjalli. (Sálm 48:2). Drottinn
gmndvaliaði borg sína á heilögum
fjöllum, hann elskar hlið Síonar,
(Jerúsalem)... þú borg Guðs (Sálm.
87:2,3). Því að Drottinn hefur útvalið
Síon, þráð hana sér til bústaðar
(Sálm. 132:13).
Við biðjum fyrir friði í „borg Guðs“,
vegna þess að Drottinn hefur lofað að
leiða þjóð sína Gyðingana heim til
lands forfeðra sinna með Jerúsalem
sem höfuðborg. Drottinn hefur útval-
ið þessa borg öllum heimi til blessun-
ar.
Við biðjum Jerúsalem friðar vegna
þess að í Biblíunni, Orði Guðs, eram
við hvött til þess. í Davíðs sálmi 122,6
segir: Biðjið Jerúsalem friðar, hljóti
heill þeir er elskajjig.
Að vera vinur Israels þýðir ekki að
vera óvinur annarra.
Shalom, kveðja.
Höfundur er formaður félagsins
ZÍON, vinir fsraels.
Er engin þörf á
trúarbragða-
fræði á íslandi?
TRÚARBRAGÐAFRÆÐI heitir
sú fræðigrein sem fjallar um
hverskonar trúarbrögð og átrúnað
eins og nafnið bendir
til.
Átrúnaður varpar
Ijósi á menningu,
sögu, siði og samfé-
lagsgerð þjóðfélags-
ins. Trúarbragða-
fræðin lætur sér
þannig fátt mannlegt
óviðkomandi. Segja
má að ómögulegt sé
að skilja þau félags-
legu öfl sem skapa og
móta söguna, án þess
að skilja átrúnaðinn
sem að baki býr.
Um hinn vestræna
heim ríkir um þessar
mundir mikill áhugi á
trúarbragðafræðinni
og trúarlegum rannsóknum hvers-
konar. Enda gera menn sér grein
fyrir því að erfitt ef ekki ómögu-
Trúarbrögð
Hér á landi, segir
Þórhallur Heimisson,
er trúarbragðafræðin
nærri óþekkt fræði-
grein.
legt er að eiga samskipti við fram-
andi þjóðir í minnkandi heimi, án
þess að skilja átrúnað þeirra og
þar með siði og venjur. Þetta hef-
ur orðið æ mikilvægara á síðustu
árum, þar sem flutningar fólks
milli menningarsvæða gerast al-
gengari.
í þeim löndum sem við á Islandi
gjarnan viljum bera okkur saman
við er trúarbragðafræðin þvi talin
sjálfsagður hluti af menntun á öll-
um stigum skólakerfisins.
I grannskólum og framhalds-
skólum er skylda að
lesa trúarbragðafræði
og á háskólastigi eru
starfandi stórar og
öflugar deildir í trúar-
bragðafræðum. I slík-
um deildum eru
stundaðar rannsóknir
á fornum og nýjum
átrúnaði eins og hann
birtist í öllum sínum
myndum.
Hér á landi er
trúarbragðafræðin
aftur á móti nærri
óþekkt fræðigrein. Að
vísu fræðast börn og
unglingar grunnskól-
ans um heimstrúar-
brögðin. En í fram-
haldsskólum er trúarbragðafræði
aðeins kennd sem valgrein. Sama
máli gegnir um háskólastigið þar
sem fræðigreinin er kennd í
mýflugumynd. Hvað sem veldur þá
er það víst að íslenskir nemendur
fara í þessu efni á mis við þekk-
ingu sem jafnaldrar þeirra í ná-
grannalöndum fá. íslenskir nem-
endur kynnast upp til hópa ekki
þeirri hugsun og heimspeki sem
trúarkerfin búa yfir. Það er mikil
fötlun í alþjóðavæddum heimi.
Sérstaklega á það við um þessar
mundir þegar fólk með margskon-
ar trúarlegan bakgrunn sest að á
Islandi.
Trúarbragðafræðin sem
kennslugrein í skólum landsins er
ein af forsendunum fyrir auknum
skilningi í þjóðfélaginu á bak-
grunni þessara nýju íbúa landsins .
Höfundur er prestur við
Hafnarfjarðarkirkiu og hefur
stundað framhaldsnám í
trúarbragðafræðum.
Þórhallur
Heimisson
Bruðl eða
hagsýni?
í FJÁRLÖGUM
næsta árs er gert ráð
fyrir útgjöldum að
upphæð kr. 700 millj-
ónir vegna opnunar
sendiráðs í Japans.
Hver skyldi réttlæt-
ingin vera fyrir þess-
ari óheyrilegu upp-
hæð?
Ekki getur það ver-
ið vegna viðskipta-
legra hagsmuna okk-
ar þegar litið er til
kaupa Japana á afurð-
um okkar undanfarin
ár.
Samkvæmt hag-
skýrslum nemur út-
Sendiráð
Erfítt er að sjá rétt-
lætingu á þessum
gífurlega kostnaði,
segir Sigurður
Helgason, við þetta
nýja sendiráð.
flutningur okkar til Japans að
meðaltali um kr. 11 milljörðum ár-
lega undangengin sex ár.
Japan skipar oftast
fjórða sæti í kaupum
afurða okkar á eftir
Bretlandi, Bandaríkj-
unum og Þýskalandi.
Þessi viðskipti hafa
skapast án íslensks
sendiráðs í Japan.
Fyrir dugnað ís-
lenskra kaupsýslu-
manna hefur þessi ár-
angur náðst án allra
afskipta hins opinbera
með starfandi sendi-
ráði.
Hafandi þetta í
huga er erfitt að sjá
réttlætingu á þessum
gífurlega kostnaði við
þetta nýja sendiráð.
Hann getur ekki verið af við-
skiptalegum toga og séu aðrir
hagsmunir í húfi hlýtur að vera
hægt að ná þeim með meiri
hagsýni en þessum gífurlegu fjár-
útlátum.
Væri ekki rétt að valdsmenn
lýðveldisins endurskoðuðu þessar
fyrirætlanir, sem hefðu þær afleið-
ingar að skattleggja yrði hverja
fimm manna fjölskyldu í þessu
landi um kr. 12.500? Er ekki víða
meiri þörf fyrir þetta fé en með
þessu bruðli?
Höfundur er fv. stjórnnrformaður
Flugleiða.
Sigurður
Helgason