Skírnir - 01.08.1907, Blaðsíða 30

222
Jafnaðarstefnán.
ekki framhjá Bomt. Karl Marx varð gagntekinn af hin-
um nýju frelsiskenningum og fór að taka öflugan þátt í
félagsskap stúdenta og stjórnmálamanna. Von bráðara
varð hann ritstjóri að blaði einu þar í bænum. Þar tók
hann allómjúkum höndum á stjórninni og hennar stefnu.
Þá var hann gerður landrækur (1843). Næstu 5 árin á
Marx hvergi höfði sínu að að halla., heldur er á sífeldum
flækingi lancl úr landi og livarvetna visað burt að undir-
lagi þýzku stjórnarinnar. Loks kemst hann til Lundúna
1849 og þar átti hann griðastað síðan tii dauðadags (1863).
Þar tók hann að stunda sömu fræði og áður af miklu
kappi, rannsaka þjóðarliagi og fekst einkum mikið við að'
kynna sér atvinnuvegi og verkmannakjör með Bretum.
A þeim árutn samdi hann hið mikla og fræga rit sitt
Der Kapital, Kritik der politischen Oekonomie. Vinur
hans einn, Friedrich Engels, lét prenta það að honum
látnum. Það er síðan biflía jafnaðarmanna, sem þeir trúa
á eins og kristnir menn á heilaga. ritningu, og hún er
það hellubjarg, er jafnaðarmenn reisa á kirkju sína, sá
Mímisbrunnur, er þeir ausa úr, hvort sem þeir fást við
að rífa niður þjóðfélagsskipun þá, sem nú við gengst, eða
verja framtíðarhugsjón sína.
Það skilur Marx og fyrirrennara lians, að þeir hugðu
fyrirmyndarríkið mundu fæðast og stéttamuninn hverfa á
einu augnabliki vegna mannúðarkvaða, þeirra og siðgæðis-
anda, er gagntaka myndi gervalt mannkynið; en Karl
Marx var sannfærður um, að fyrirmyndarríkið mundi falla
mannkyninu í skaut svo sem eðlilegur liður i framþróun þess.
Karl Marx gerði því heldur litið úr fyrirrennurum sínum
og hugsjónum þeirra. Slíkar hugsjónir, getnar í heila
draumsjúkra sálna, taldi hann barnaskap. Þá fyrst væru
þær nokkurs nýtar, er þær yxu upp úr sjálfu lífinu innan
vébanda framþróunarlögmálsins. Framþróunarspámenn-
irnir Hegel og Comte höfðu haldið því fram, að hugsjón-
irnar væru hið frumlega, er af sér leiddu staðreyndirnar i
lífinu, og hugsjónirnar þvi driffjöðrin í allri framþróun.
Þessu neitaði Marx. Hann segir að staðreyndirnar