Skírnir - 01.08.1907, Blaðsíða 29

J afnaðarstefnan.
221
kostum og kynjum; en of langt mál yrði að fara að lýsa
J)ví frekara.
Þá eru taldir allir helztu forfeður jafnaðarstefn-
unnar á vorum tímum.
Tvent er það aðallega, er einkennir þá alla. I fyrsta
lagi mikil og barnaleg trú á siðgæðisanda og réttlætistil-
finning lýðsins. Þeir hyggja, að ekki þurfi annað en að
leiða lýðnum fvrir sjónir, hvernig haga eigi þjóðfélags-
skipuninni, svo að hún verði öllum hagkvæm, og muni
þá allir óðara boðnir og búnir til að leggja í sölurnar fé
og krafta til að koma henni í framkvæmd. T. d. segir
sagan, að Fourier hafi haldið sig heima á hverjum degi
frá 12—1, og auglýst, að á þeim tíma ta>ki hann á móti
höfðingjum þeim og auðmönnum, er stuðla vildu að hinni
nýju þjóðfélagsskipun hans. Fourier varð auðvitað að biða
til dauðadags. Enginn kom.
Það annað eiga þeir sammerkt, að þá skortir skiln-
ing eða þekking á allri framþróun. Þeir ímynda sér, að
leystur sé allur vandi, takmarkinu fullkomlega náð, þegar
þjóðfélagsskipunin er komin í það horf, er þeir hafa bent
.á. Ur því þurfi engra breytinga, heldur geti þjóðfélagið
þá staðið í stað. Þeir hafa með öðrum orðum alls enga
nasasjón af íramþróunarlögmálinu.
En frá dagsbrún 19. aldarinnar ryðst framþróunar-
lögmálið til valda fyrir munn Hegels, Agústs Comte og
Danvins. Jafnaðarmenn henda kenningar framþróunar-
postulanna á lofti. Þar hefst nýtt tímabil í sögu jafnaðar-
manna. Þar með er grundvöllurinn lagður undir jafnað-
.arstefnuna, eins og hún lítur út á vorum tímum.
Maðurinn, sem mestan hlut átti að því og er því rétt-
nefndur faðir og höfundur jafnaðarstefnu vorrar aldar,
var Þjóðverjinn K a r 1 M a r x.
Karl Marx fæddist 1818. Hann var Gyðingur að ætt
•og uppruna. Um tvítugt fór hann til háskólans í Bonn
•og nam þar sagnafræði og heimspeki. Hann ætlaði sér
.að verða háskólakennari. Um þær mundir fór mikil og
•öflug frelsishreyfing hröðum fetum yfir Þýzkaland og fór