Skírnir - 01.04.1908, Blaðsíða 3

Konráð Gríslason.
99
hann eignar Konráði niðurskipun efnisins í þessum 10. ár-
gangi Skírnis, því að fréttunum er þar raðað eftir »tölu
þjóðanna og frændsemi þeirra«, en ekki eftir löndum, en
frændsemin er alveg miðuð við skyldleika tungumálanna.
Tungan segir til um þjóðernið, og þeir menn sem
tungu eiga saman, þeir eru saman, einir fyrir sig, um
hina dýru »levndardóma«, sem eru málefni hverrar þjóðar.
Vér fáum vart skilið, hve óumræðilega ný þessi
kenning var hjá oss fyrir tveim mannsöldrum síðan.
II.
Og átta ár líða l'rá því þeir félagar flytja þennan
boðskap sinn. Síra Tómas er fyrir nokkru látinn, en Jónas
stendur enn uppi og Brynjólfur, og Konráð fær tækifæri
til að koma þessum hugsjónum sínum enn betur að í Fjölni:
»Málið er höfuðeinkenni hverrar þjóðar, og það er eklci
einskis vert, hvort því fer fram eða aftur, hvoii það er Ijótt
eða fagurt . . .
Þjóðerni vort, sem einkanlega er fólgið i málinu, liefir
verið troðið undir fótum, og hörmulega saurgað og svívirt,
rnargar aldir í sífellu. Hversu lengi á slíku fram að fara?
Hversu lengi eigum vér að niðast á sjálfum oss og öllu því,
sem oss œtti að vera dffrmœtast hér í heimi! . . .
Andi hvers einstaks, hversu vel sem hann er af guði
gjör, verður að engum þrifnaði nema hann njóti annara að,
og taki birtu af hugum annara. En hver er þá þessi geislir
sem hugur sendir hug ? Hvert er þetta Ijós, degi bjartara
og sólu varmara, sem skín yf r lönd og lyði, og sffnir mönn-
unum að þeir eru menn, en ekki skynlaus kvikindi? Hvað
er það annað en málið, óskábarn mannlegs anda ?
Og sé nokkur sá, að minsta kosti í mentaðra manna
tölu, að einu gildi, hvernig málið er og hvernig með það er
farið — er honum þá ekki nœrri því ofnefni, að heita
maður?«
Um það má þrátta, hvort viðreisn tungunnar sé meir
að þakka kennurunum á Bessastöðum, Sveinbirni Egilssyni
7*