Skírnir - 01.04.1908, Blaðsíða 69

Ættarnufn.
165
nema þá með þeim hluta þjóðar, sem skemst er á veg
kominn í menningaráttina.
Nú skal eg staldra ofurlítið við.
Menn kunna að spyrja: Er þetta mál nokkurt menn-
ingaratriði?
Eg staldra við til að játa því.
Það er henni svo samgróið, að ef mentaðir menn með
öðrum þjóðum vita um eitthvert land, að þar séu menn
alment nefndir föðurnafni sínu, að ættarnöfn séu þar engin
til, þá dettur þeim í hug um leið, að sú þjóð sé ekki stödd
á háu menningarstigi. Ekki af því vitanlega, að þeim
komi til hugar, að nokkurt menningargildi sé fólgið í nöfn-
um einum. Heldur af hinu, að þeir vita hvernig ættar-
nöfn eru orðin til. Þeir vita að þau eru tekin upp í fyrstu
til að glæða og halda við œttartilfinning. 0g þeir vita
að hún er eitt með mörgum þroskaskilyrðum hverr-
ar þjóðar; að hún er jafnvel mest í því þjóðfélagi, sem
mestan á þroskann. En þjóðfélagsþroski heitir öðru nafni
menning.
Þeir mundi ekki þvkja víðlesnir í náttúruvisindum
síðari tíma, sem hefði ekki hugmynd um, hvað ættartil-
finningin væri sterk og stæðileg grein á þróunarstofni
lifsins. Sumir vísindamenn hafa nefnt hana græðiblað'
mannástarinnar — altruismans; þaðan sprytti hún út,
sú hin mikla samúð vdð mennina, sem nefnd er því nafni.
Menn, sem eru á algerlega gagnstæðri skoðun um
þróunarlögmálið, eru þó sammála um það, að ættartilfinn-
ingin ráði meiru en litlu um þroskaviðleitnina. Eg skal
rétt til dæmis nefna til tvo menn, þá Darwin og Kra-
potkin. Báðir eru á sama máli um það, en hvor á sinni
skoðun um lögmál þroskans. (Darvvin hélt því fram, eins
og kunnugt er, að aflmestu einstaklingarnir bera hæst-
an hlut i lífsbaráttunni, en Krapotkin hinu, i bók sem
hann hefir ritað fyrir nokkrum árum, að félagslyndu
einstaklingarnir séu þeir, sem þar hafi betur.
Gerhard Gran heitir þjóðkunnur rithöfundur, norsk-
ur; prófessor við háskólann í Kristjaníu og ritstjóri helzta