Skírnir - 01.04.1908, Blaðsíða 77

Ættarnöfn.
173
margs annars fyrir þá sök, að kynferði orðsins sést
venjulegast á beygingu þess.
I öllum málum er einhver tilhneiging til að gera
orðin einfaldari með þessum hætti. Tilhneiging sem vex,
jafnóðum og málið þroskast. Allir vita um enskuna, eitt
hið langþroskaðasta tungumál heimsins.
Og í svo breytingaríku máli, sem íslenzkan er, gætir
þess svo að kalla hvar sem gripið er til.
Það er til aragrúi orða í málinu, sem hafa a ð e i n s
eina fallending — eignarfallið; hinum hafa þau týnt
smám saman. öll kvenkynsorð af samhljóðendastofnum
hafa hlítt þessari reglu, nærri því undantekningarlaust.
Dæmi: eik, geit, greip, grind, hind, kinn, kverk, mjólk,
rist, síld, og óteljandi margt fleira.
Öll ja-stofna kvenkynsorð hafa breytt nefnifallsend-
ingu frá því sem var í fornu máli, svo að hún heflr orðið
eins og hinar fallendingarnar tvær (þf. og þgf.). Hún var
áður -r og þolf,- og þáguf.-endingar -i. Dæmi: ermr, eyrr,
festr, veiðr, o. s. frv. En nú eru þrjú fyrstu föllin orðin
eins fyrir langa-löngu. Þetta dæmi sannar ekki annað
en tilhneiging til þess að gera orðin einfaldari. Ekki með
því að s 1 e p p a beygingarendingum eins og í fyrra dæm-
inu, heldur með því að setja á þær sama mót.
En það er ekki til nokkur beygingaflokkur í íslenzkri
málfræði, þar sem ekki er sægur af dærnum þess, að fall-
endingar eru lagðar niður. Eg tek hér til nokkur dæmi
af handahófi:
Nefnifall. öll karlkynsorð, sem enda á -ar:
annar, hamar, Gunnar, o. s. frv. Nokkur karlkynsorð ja-
stofna með stuttri rótarsamstöfu: byr, bær, gnýr, her, o. s. frv.
Mörg u-stofna orð: ár, ás, björn, knörr, son, vin, örn, o. s. frv.
Mörg a-stofna orð: akur, fugl, háls, hrafn, ís, karl, kurr,
skafl, o. s. frv. Lýsingarorð t. d.: hvass, laus, sagnorð t. d.:
les, vex.
Þ o 1 f a 11. Engin ending.
Þ á g u f a 11. Flest a-stofna kvenkynsorð: hlíf, laug,
sök, o. s. frv. Ög mörg karlkyns: ís, stóll, o. s. frv., og