Skírnir - 01.04.1908, Blaðsíða 76

172
Ættarnöfn.
liug'. Karlmann af Sveins-ættinni mundu þeir kalla Sveinsr
konuna frú Sveins og dótturina jungfrú Sveins. Og smátt
og smátt kæmist hún á, sú venja.
En ekki mundi öllum falla þ a ð betur en sonar-
nafnið; ekkert vit er i því að nefna menn eignarfallinu
einu saman.
Reyndar er vörn í málinu.
Hún er sú, að vér munum geta vanist af að líta á
þessi nöfn svo sem væri þau eignarföll, af að vér höfum
vanist af því um önnur orð í málinu. Vér hugsum oss
endingu þeirra afleiðsluending í stað fallendingar. Svo er
t. d. að taka um orðin 1 a x og h a m s (flt. hamsar), að
fyrra orðið cr ekkert nnnað cn cignarfall af ] a g og hið
síðara af h a m u r.
En vér gætum sjálfsagt illa vanist því, þó að vér
vissum það væri rétt, af því að dæmin eru ekki heldur
til svo mörg í málinu. Og þar að auki vrði það kerfi
einstaklega einhliða. Ættarnöfnin sniðin upp úr manna-
nöfnum einum, yrðu öll að enda á sama staf, s. Ekkert
beygjast veikri beyging. »Árna« væii óhafandi, og »Bjarnar«
væri ekki eftir neinum réttum reglum.
Það er til þess tekið um norsk ættarnöfn, hvað þau
eru falleg og þjóðleg og fjölbreytt Það ættu ekki
islenzk ættarnöfn að verða síður. Tungan á nóg til af
þjálum og gulifallegum orðum, sem gera má að ættar-
nöfnum, ef rétt er farið með. Og það er síður en svo að
vér þurfum að sníkja á aðrar tungur, að vér getum búið
til ættarnöfn svo þúsundum skiftir, með því einu móti að
láta orðin hlíta e i n u lögmáli, sem skapast hefir í mál-
inu. Taka þau öll úr einu kerfi. Með þeim hætti verða
þau tvent i einu: bæði fjölbreytt og einföld.
Og nú skal eg benda á leiðina.
Vér eigum að velja þjál og falleg nöfn á hverju sem
er, hlutum. hugtökum, mönnum. Og vér eigum að sleppa
beygingum þeirra, og halda eftir rótinni einni. Meðal