Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1921, Side 11

11
taca daga cavp vm engi verk«. A mörgum fornum búðastæðum
hafa vafalaust verið bygðar þær búðir, er nú sjást tóttir eftir, en
ekki fyr en um 1691, og líklega sárfáar fyr en að loknum fyrsta
fjórðungi 18. aldarinnar.
Svo segir Jón prófaatur Halldórsson í Hirðstjóra-anndl1 2: »Anno
1691 aflagðist að tjalda um alþing hirðstjórabúðina í öxarár-hólma,
en amtmaður og landfógeti Heedemann ljetu hlaða veggi að búðum
sínum fyrir vestan á og yfirtjalda þar (rjettara: þær?) með vaðmál-
um, sem enn nua við helzt.* — Jón var heyrari við Skálholts-skóla
þetta ár, 1691, og hefir líklega komið á alþing þetta sumar; vist er
frá8ögn hans óyggjandi.
Það er eftirtektar vert, að búðaskipunin frá 1700 nefnir engar
aðrar nýjar búðir þá á Þingvelli en þessar tvær, amtmanns-búð og
Heidemanns-búð, en einmitt við þær miðar hún allmargar (7) forn-
ar búðir. í annan stað lítur beinlínis svo út af frásögninni um
þessa búðabyggingu 1691 sem hjer sje um nýlundu að ræða; siðustu
orðin: »sem enn nú við helzt«, hafa raunar getað átt við þessar
tvær búðir einar, hvað sem var að segja um búðir annara, því að þótt
Heidemann tjaldaði ekki þessa búð eftir 1693 og þótt hún sje talin
í búðaskipuninni frá 1700 svo sem hafandi verið til, en ekki ver-
andi til þá. hefir Paul Beyer, sem varð landfógeti 1707, og síð-
an fyrstu eftirmenn hans í embættinu getað notað þessa sömu land-
fógetabúð. En í búðaskipuninni frá 1735 segir: »Fogeta Budenn
er nordur leingst vid fossenn, á Eirenne, sem liggur fyrer nedan
Logriettuna; þá var fogete Christian Lúxtorph3.* Ekki bendir það
til, að Heidemanns-búð hafi verið haldið við. Sennilegast að hún
hafi verið ónotuð 1693—1707, meðan enginn landfógeti var, og al-
drei endurreist síðan. En frásögnin í Hirðstjóra-annál, einkum það,
að því er lýst, hversu þessar tvær búðir voru gerðar, bendir til að
þetta hafi þá ekki verið algengt; því að ekki eru þessar búðir gerð-
ar öðruví8 en helzt má ætla að fornar búðir og nýjar hafi jafnan
verið gerðar. Enn fremur er eftirtektarvert, hve fáar búðir búða-
skipunin frá 1735 nefnir; er svo að sjá af henni, að þá hafi ekki
fleiri búðir verið tjaldaðar en þær er nú getur um: amtmannsbúðin,
3 búðir, sem lögmenn höfðu bygt, búðir landfógeta og landþings-
skrifara og 4 sýslumannabúðir. Nú segir í alþingisbókinni fyrirþað
1) Safn II., bl». 770-71, sbr. bls. 139.
2) Líklega um 1730.
3) Sjá um Christian Luxtorph (Luxdorf) Safn II, bls. 783—84. Hann var
landfógeti 1727—39. — Engar leifar sjást nú þessarar búðar hans á eyrinni. — Sbr.
ennfremur greiaina um 19. búð hjer fyrir aftan.