Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1921, Page 45

45
manns-búð — Greirsbúð verið. Miklu fremur gæti hún verið tótt
amtmannsbúðar hinnar hlöðnu og tjölduðu. En ef svo væri, þá
ætti þessi tótt 28., einmitt að vera búðarstæðið, þar sem amtmanns-
stofan, timburhúsið, var bygt, en búð Christophers Heidemanns hafði
verið áður, og að því er katastasis frá 1700 hermir, búð Geirs goða
í fornöld. Þetta kemur mætavel heim við alt útlit hennar, svo sem
því hefir nú verið lýst hjer, veggirnir útfiattir og óljóst hvar dyr
hafi verið, garðurinn langsum liklega hlaðinn sem undirlag undir
gólfbitana.
Eins og skýrt var frá hjer að framan, segir Jón prófastur Halldórs-
son í Hitárdal, að þessar búðir, sem hjer eru taldar 28. og 30., sjeu
hlaðnar sumarið 1691. Höfundur búðaskipunarinnar frá 1700,
Sigurður Björnsson var þá lögmaður og var vitanlega vel kunnugt
um þetta. I þessari búðaskipun eru þessar tvær búðir einmitt
nefndar, amtmannsbúð svo sem verandi til enn árið 1700, og
»Christopher8 Heidemanns bud« svo sem hafandi verið þá (»Þar
var« o. s. frv.). Þetta kemur heim; Heidemann tjaldaði þessa búð
sína aðeins 3 sumur, því að sumarið 1693 var hann síðast á
alþingi. Fór hann utan þetta sumar og varð amtmaður í Noregij
dó í Kaupmannahöfn 1703. Hann kom hingað fyrst 1683; var skipaður
í embættið 5. apr. það ár1 2. Aður en hann bygði þe3sa búð, 1691,
virði8t hann hafa hafst við í hirðstjórabúðinni um þingtímann. —
Hinrik Bielke dó 16. marz 1683. Hann hafði verið hjer höfuðs-
maður í 33 ár og var hinn síðasti. Þá var breytt um stjórnarfyrir-
komulagið og var Heidemann fyrstu árin bæði landfógeti og gegndi
störfum amtmanns og stiptbefalingsmanns. Stóð þessi breyting í
sambandi við, að einvaldsstjórnin komst á. Fyrsti stiftbefalings-
maður var Ulrik Christian Gyldenlove, sonur Krisjáns 5.; skipaður
26. jan 1684. Hann kom aldrei sjalfur til íslands, og enginn
næstu eftirmanna hans kom nokkru sinni á alþing, en PeterRaben,
er varð stiftbefalingsmaður næst á eftir Gyldenlove, komst til
Hafnarfjarðar fyrsta sumarið, 1720. Gyldeniove dó 8. des. 1719. —
Fyrsti sjerstaki amtmaðurinn var Christian Múller, skipaður 21.
apr. 1688. Kom hann hingað um sumarið sama ár, og hafa þeir
Heidemann sennilega verið þá báðir í hirðstjórabúðinni, og sömu-
leiðis næstu 2 sumur, en siðan unað þvi betur, að tjalda sína búð-
ina hvor, og látið byggja þær hjer fyrir vestan ána sumarið 1691;
og lögrjettu ijetu þeir þá setja þak á. Mun Heidemann mest hafa
gengist fyrir þessu8. Sbr. enn fremur það er sagt var hjer að
1) Sjá nm hann í Safni II. 754—757 og 777—779.
2) Sjá Safn II, 778 (og 139).