Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1977, Blaðsíða 2

8
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
að komast utan og verða annað og meira en drátthagur sérvitringur
heima í Skagafirði. Þegar hann hélt að heiman sextán ára gamall til
iðnnáms í Kaupmannahöfn haustið 1849 hefur trúlega vakað fyrir
honum undir niðri að fullkomna sig í myndgerðaríþróttinni sem
hann hafði frá barnæsku sýnt einstaka hneigð og hæfileika til.
Eftir að hann braust úr prísund iðnnámsins hlaut hann næstu árin
hefðbundna akademíska þjálfun í teikningu og meðferð olíulita, og
við þessa mennt sína er hann oftast kenndur í ritum samtíðarmanna
og nefndur Sigurður málari. En áhugi Sigurðar beindist snemma
meir að öðrum efnum en iðkun myndlistar. Af þeim sökum er mynd-
gerðin langt frá því að vera uppistaða eða aðalatriði í lífsstarfi hans.
Þrátt fyrir það er framlag hans til íslenskrar mannamyndagerðar
meira bæði að vöxtum og gæðum en nokkurs annars einstaklings
fram að þeim tíma. Áhrifa frá Sigurði gætir á nokkra sjálflærða
listamenn sem fengust við að teikna og mála andlitsmyndir. Ber
þar hæst Arngrím málara Gíslason (1829—1887).7)
Ljósmyndaöld var upp runnin um það leyti sem Sigurður hóf starf
sitt. En ljósmyndagerð fer ekki að ryðja sér verulega til rúms hér
á landi fyrr en kemur fram á 7. áratug aldarinnar og Sigurður gerir
langflestar myndir sínar fyrir þann tíma. Þess vegna hefur hann
bjargað frá gleymsku andlitsdráttum og yfirbragði margra merkra
Islendinga sem 1 j ósmyndatæknin náði ekki að festa á blað. Enginn
frýr Sigurði kunnáttu eða leikni í handverkinu, en þó má vera að
heimildargildi mynda hans taki listgildinu fram. Slíkt mat verður
látið liggja milli hluta hér. Ef mannamyndir Sigurðar eru bornar
saman við ljósmyndir af sömu mönnum sem nokkrar eru til sýnast
þær yfirleitt vera nákvæmar og trúverðugar; kannski gætir ein-
hverrar hneigðar til að slétta og „fegra“ andlitsdrætti persónanna
og hlýtur hún að eiga upptök í ríkjandi smekk og tíðaranda fremur
en skapferli listamannsins. Dóma samtíðarmanna um einstakar mynd-
ir má stundum hafa til marks um kosti þeirra eða galla.
Myndirnar sem Sigurður gerði í æsku áður en hann fór utan til
náms eru aðallega pennateikningar. Að kunnugra sögn þóttu þær
það vel gerðar að þær greiddu óbeint götu hans inn í Listaháskólann.8)
Sumar þeirra eru dregnar eftir eldri myndum.
Margar myndanna frá þessu tímabili eru varðveittar í sérstakri
bók sem í skránni hér á eftir verður nefnd Myndabólán. Hún er að
blaðstærð 33.5 X 20 cm og eru teikningarnar ýmist dregnar beint á
bókarblöðin ellegar á laus blöð sem hafa verið límd inn í bókina eftir
á, sum eftir Sigurðar dag. Myndabókin er eign Þjóðminjasafnsins