Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1977, Blaðsíða 89

beit af austurlenskri gerð
95
sem tengja þær saman og mynda hjartalagaða umgerð um hverja
pálmettu fyrir sig. Sjötta pálmettan er fimm-blaða-pálmetta með tíg-
ulmyndað miðblað og uppundin hliðarblöð. Um hana lykja tvö skörð-
ótt akantusblöð, sem skýtur út frá grunni fimm-blaða-pálmettunnar
og fylgja brún beitarinnar alla leið fram á brodd. Ætla má raunar
að fimm-blaða-pálmettuna og akantusblöðin utan um hana beri að
skilja sem eina stóra pálmettu með röð af blöðum sem vita út að brún-
um beitarinnar.
Beit þessa fékk Þórður Tómasson árið 1953 hjá Jóni Sigmundssyni
á Núpum. Hafði Jón fundið hana „fyrir löngu“ (líklega um 1920) í
leifum eyðibæjarins Lundar við Djúpá í Fljótshverfi, Vestur-Skafta-
fellssýslu, við rætur fjallsins sem risinn Vatnajökull hvílir á, og í
jaðri Skeiðarársands, hinna miklu eyðisanda, sem myndast hafa við
margendurtekin jökulhlaup. Frá Lundi og niður að sjó er á vorum
dögum um það bil 20 km. Staðurinn er merktur á uppdráttum
Landmælinga Islands, aðalkort blað 6, 1:250 000, og Atlas blað 77,
1:100 000.
Á árunum 1910-11 gerði Brjmjúlfur Jónsson grein fyrir bænum
Lundi og sögu hans.2 Ritaðar heimildir hafa fátt um bæinn að segja.
Heimild frá 1343 getur þess þó, að þar hafi verið kirkja, og það sýn-
ir að þetta hefur verið talsverð jörð. Brynjúlfur kveður liggja í aug-
um uppi hvernig bærinn hafi eyðst, þegar maður kemur á staðinn.
Jörðin hefur eyðilagst við hlaup úr Vatnajökli, eins og svo margar
aðrar. Nú er staðurinn vindblásin rústabunga úti á berum eyðisandi.
Brynjúlfur telur að eyðingin hafi orðið í síðasta lagi á 15. öld, en samt
hefur lifað í minni manna á seinni tímum eftirfarandi vísa, sem
hann skrifaði upp 1895:
Lundar kirkja og besta bú
berst í vatna róti.
Hvar er sóknin hennar nú?
Hulin aur og grjóti.
Brynjúlfur Jónsson kom að Lundi 1909 og fann þar dálítinn járn-
hníf, koparhnit úr tunnugjörð (?) og ókennilegan hlut úr tveimur
samnegldum messingarþynnum. Þeir hlutir eru nú í Þjóðminjasafni
Islands í Reykjavík.3 1 Skógasafni er auk beitarinnar lítill keilulag-
aður hólkur til óvissra nota, gerður úr messingarþynnu með depil-
hringum, og lítill hverfisteinn, og eru þessir hlutir sagðir fundnir í
Lundi.4