Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Ukioqatigiit

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Qupperneq 105

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Qupperneq 105
INNSIGLI JONS SKÁLHOLTSBISKUPS 109 öld. Þá tekur líka við ný gerð, hin kringlótta (týpa 111), sem áður hafði tíðkast meðal veraldlegra höfðingja og í bæjarinnsiglum, svo að dæmi séu tekin.15 (Sjá 8. mynd). Nefna má til marks um hve áreiðanleg tímaákvörðun gerðar II er, að í erkibiskupsdæmi Niðaróss er það aðeins erkibiskup sjálfur, Árni Einarsson (1346-49), og biskupinn á Manareyju sem hafa i pússi sínu innsigli af þeirri gerð fyrir 1350. Þó er kirkjubyggingin, sem er einkenni þeirra, mjög svo vesæl miðað við þær sem seinna skreyta samskonar innsigli16 (4. mynd). Ef litið er á annan þátt í innsiglinu, þ.e. áletrunina, má þegar sjá nokkur atriði, sem benda til nálægðar við aldamótin 1400. Allir stafirnir fyrir utan h-ið eru upphafsstafir (majúsklar), en þeir eru svo að segja eingöngu notaðir í alls kyns áletrunum á fyrri hluta miðalda en eiga sér að sjálfsögðu rætur í hinni rómversku hefð. Upphafsstöfum má skipta í tvennt, þá rómönsku sem notaðir eru á tímabilinu 1100-1300 og hins vegar þá gotnesku, frá 1300 til 1400.17 Er áletrunin á innsigli Jóns einmitt af síðarnefndu gerðinni. Ýmsir stafirnir bera það einnig með sér að áletrunin sé frá seinni hluta 14. aldar. Fyrir utan h-ið í Jóhannes, er A án þverstriks og með striki yfir, ásamt hinu langdregna O-i og því að flestir stafirnir breikka til endanna og tvíklofna, dæmigerð einkenni hinna gotnesku stafa og atriði sem benda til nálægðar við 15. öldina.18 En rétt eins og innsiglisgerð II verður að víkja kringum eða upp úr 1400, þá hverfa upphafsstafirnir alfarið í skuggann, fyrir annarri stafagerð um 1400 eða i byrjun 15. aldar.19 Litlir stafir eða mínúsklar taka þá við og eru allsráð- andi til um það bil 1500, þegar byrjað er að nota stóra stafi á nýjan leik. Þó er það engin hörð regla að breytingarnar eigi sér stað árin 1400 og 1500. Þekkjast dæmi þess að notaðir hafi verið stórir stafir í áletrunum fram á 15. öld og litlir stafir nokkuð fram á 16. öldina.20 Af framangreindu má sjá að nokkur atriði benda til eindregið til þess að innsiglið sé i notkun eftir 1350 eða öllu heldur á tímabilinu um 1350 til 1400. Á þeim tíma, eða öllu heldur í byrjun hans og i lokin, sitja einmitt Jónar tveir í Skálholti. Jón þriðji til að byrja með og síðan einn Jóninn enn, nefnilega Jón biskup fjórði (1408-13). Svo vel vill til að strax er hægt að útiloka Jón þriðja, því á Árnastofnun í Kaupmannahöfn er varðveitt bréf sem er gefið út af honum og lýsir vígslu kirkjunnar að Alviðru í Dýrafirði 1344.21 Neðan úr því bréfi hanga aumar leifar innsiglis Jóns, en þrátt fyrir ásigkomulagið (3. mynd) má sjá að það líkist í engu þeim stimpli sem fannst í Árósum 1879. Öllu heldur er hér um að ræða innsigli af þeirri tegund sem algengust er fyrir 1350. Sjá má á því það ákveðna einkenni að biskup blessar þá sem á horfa, með upplyftri hægri hendi, og ef vel er að gáð má sjá reitaskiptingu að baki honum líkt og á innsigli Árna erkibiskups frá 1349 (sjá 4. mynd).
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.